كی ئایندێ كچێ دەست نیشان دكەت؟
- 12-07-2018, 00:00
شارەزایەك د زانستێ دەروونیێ كومەلایەتیدا: پێكهاتەیا كومەلگەهی بەرامبەری سالێن بەرێ گەلەك هاتیە گوهورین، ، بوویە چارەسەریا ئێكانە بۆ پاراستنا كچان، خوە نزیكرنە ژوان و دروستكرنا هەڤالینیێ دگەل واندا و هاریكاریكرنا وان ل سەر هەلبژارتنا باشترینێ بۆ وان و ئەڤە ژی پشتی گەلەك دان و ستاندنان دناڤبەرا وان و دەیبابێن واندا، دا كو هەستا باوەری ب خوەبوونێ و پشتەڤانیێ بۆ دروست دكەت. مەئاب عامر و، صباح كوردستان سەرەرای تێكرایێ نمرێن وێ یێن باش ل قوناغا ئامادەی وێ بدەستخوڤە ئیناین، بەلێ (ئایات عەبدولرەحمان)ێ زانكویەكا تایبەت ب كچانڤە هەلبژارت، ئەو ژی لدویڤ رێنمایێن وەزارەتا فێركرنێ و ڤەكولینێن زانستی، كو رێ پێدای قوتابیێن كولیژان ل زانكویێن حكومی خوە ڤەگوهێزنە زانكویێن كێمتر، هەر وەكو ژ ئاخفتنا وێ ژی دیار، وێ حەز ل سەر خواندنێ نینە و وێ چ هزر نینن كا دێ پشتی دەرچوونا وێ ژ زانكویێ، دێ پلانا وێ چبیت، دبێژیت: "بابێ وێ رێرەوێ ئایندێ وێ یێ خواندنێ بۆ هەلبژارتیە نەك وێ، شوونا بەرەڤ كولیژەكا تەندروستیڤە بچیت، ژبەركو تێكرایێ نمرێن وێ یێن دووماهیێ رێ بۆ ڤێ هەلبژارتنێ خوش دكەن، بەلێ بابێ وێ زانكویەكا نزمتر بۆ د هەلبژێریت، دا تێكەلی كوران نەبیت". كچەكا د تەمەنێ 22 سالیێ دایە و داڤێن پرچا خوە دروست دكرن، ئەڤێن ژ ئەگەرێ هاتنا بای بلاڤ بووین و زێدەتر گوت: "ئەز د رەفتارا بابێ خوە یا ژ نشكەكێڤە ناگەهم، ژبەركو بەری نوكە ئەز ژێ هی نەبوویمە رەفتارەكا ژڤی رەنگی و چ جارەكێ نە وی و نە برایێن من مەرج نەداناینە سەر من، كا چ جورێ جل و بەرگی لبەر خوە بكەم یان كا چ رەفتار بكەم و چ نەكەم". لدەستپێكێ لدەف (ئایات)ێ ئەڤە تشتەكێ پێكەنینا وی بوو، ژبەركو بابێ وێ یێ پێگیر نینە ب ئاینییڤە، بەلێ دەما وێ تشتەكێ دی ئاشكەرا كری و گوهێ خوە نەدایە وی و ئەو تشتێ وی دگوت و لدویڤ حەزێن وێ نە د گونجان، ئەوی ئەو نەچار كر و ئێخستە دناڤبەرا دوو هەلبژارتناندا یان دێ ل مالێ روونیت و لهیڤیا كەسەكی بیت بهێت وێ بخوازیت یان دێ وێ هەلبژێریت یا وی دڤێت. ڤێ قوتابیێ زێدەتر بەحسا خوەكر كانێ چاوان بابێ وێ ل سەر ڤێ بتنێ نە راوەستا، كو وێ فرێكەتە كولیژەكا تایبەت ب كچانڤە، بەلكو ژ دوورڤە چاڤدێریا وێ ژی دكر، دەما دچوو زانكوییێ یان دەما ژێ دزڤریڤە، دیسان چاڤدێریا هەمی ئەكاونتێن وێ ل سەر تورێن كومەلایەتی دكر، دا یێ ژێ پشت راست بیت، كو وێ چ كور دناڤ لیستا هەڤالێن خوەدا زێدە نەكربن و هندەك جارا دووڤچوونا رەفتارێن من وێ دكر، دا هەر تشتەكی ژ وێ بزانیت. پلانێن وێ یێن ئایندەی ژ كار نەكەفتینە: بەروڤاژیا ڤێ، (هيبه عەبدوللا) یا تەمەن 19 سالی دبێژیت: "دەیبابێن وێ پشتەڤانێن وێ بوونە، كو وێ كولیژێ هەلبژێریت یا وێ حەز ل سەر هەی، بێی كو ئەو مایتێكرنێ د ژیانا وێدا بكەن". سەرەرایی كو ئەو ژ خێزانەكا پێگیرە ب ئاینی و دیسان ئەو هەر ژ زاروكینیێ فێربوویە جل و بەرگێن ئیسلامی ل بەر بكەت (جوبە و پوشیا سەری) ، بەلێ، ئەڤە نە بوونە ئەگەر، كو ئەو پلانێن وێ بۆ ئایندێ خوە داناین تێك بچن". ڤێ قوتابیێ زێدەتر گوت: "ئەو ل سەر پشتەڤانیا من بتنێ نە راوەستان كو بچمە وێ كولیژێ یا من حەز ل سەر هەی، بەلكو ئەو ل سەر ئارەزویێن من و گرنگی پێدانێن من ژی راوەستان، دەما وان زانی كو من حەز ل سەر نڤیسینا شعرێ هەیە، ئەوان پشتەڤانیا من ل سەر ڤێ ئارەزویێ كرن، كو ئەز بەرهەمێ خوە ل رۆژنامان ژی بلاڤ بكەم". پیڤەرێن خێزانێ (ئیمان رزا) ژنەكا بەرمالیە و د دەهكێن پێنجێ دایە ژ تەمەنێ خوە، بەرەڤانیێ ژ مافێ خوە دكەت وەك دەیك كو مایتێكرنێ د ژیانا كچا خوەدا بكەت و تایبەت ئەو تشتێ بۆ وێ باش بیت، هەر ژ هەلبژارتنا وێ یا خواندنێ و تشتێن دی، سەرەرای باوەریا كچا وێ، ل سەر هەر تشتێ ئەو بریارێ ل سەر د دەت. ئەڤ دەیكە دبینیت كو ئەڤا بەربەلاڤ، چارەنڤیسێ كچێ شووكرنە و پەروەردەكرنا زارۆكێن وێیە، خواندن و فێركرن بۆ كچان گرنگە دا د ئایندەیدا هاری وێبكەن و تایبەت دەما خێزانێ پێكدئینن، هەر ژ پەروەردەكرنا زاروكێن وێ و فێركرنا وان و ئەڤە ژی مفای د گەهینێ و دبێژیت: "كچ پەیدا نەبوویە دا بخوینیت و پاشی دەست ب لێگەریانێ بكەت، ل سەر ژیارا خێزانا خوە". ئیمان رزا سەبارەت كچان، باس ل خەون و حەزێن وان یێن سەرسوورهێنەر دكەت، كو دگەل جڤاكی و رەوشت و تیتالێن ل سەر هاتینە پەروەردەكرن ناگونجن، زێدەتر گوت: " ژنك لدەف مە وەك شاژنا د خانیڤە د روونن، ئەو سەرپەرشیتیا كاروبارێن ناڤ مالێ دكەن". ئیمان رزا ب تشتەكێ ئاسایی وەرگرت، كو دەیباب یان ئێك ژوان ئایندێ كچا خوە هەلبژێریت و هاریكاریا وێ بكەن، د هەلبژارتنا ئەڤا بو وێ باشدا، ژبەركو ب پشت راستیڤە ئەو باشتر تێدگەهن كا ژیانا وێ یا چاوا بیت. پێكهاتا كومەلگەهی دەیبابان بۆ زارۆكێن خوە گەلەك رازیكرنێن مەزن هەنە، كو بشێن جوداهیێ دناڤبەرا باشی و خرابیێدا بكەن، بوویە هەلگرتنا هزرا دەست نیشانكرنا ئایندێ زاروكێ خوە دگرنە ستوویێ خوە و بۆ پلانان د دانن و تایبەتی ژی كچان. لدویڤ دیتنا دكتورە (صەبیحە خدر ئەلصالحی) شارەزا د زانستێ دەروونیێ كومەلایەتیدا، ئاینداری یان نە ئایندارییا خێزانێ ب دەست نیشانكرنا ئایندێ خواندنێ چ گرێدان پێڤە نینە، بەلكو بابەت زێدەتر گرێدایی كارتێكرنا تیتالێن عەشایریە و ئەو رەوشتێن ژ باب و باپیرانڤە بوو ماین. زەحمەتی د دەستنیشانكرنا بابی دایە بۆ هەلبژارتنێن كچێن وان بو خواندنێ و تایبەت ژی خواندنا زانكویێ، كو هندەك ژوان دبینن ئەڤ تشتێ ل كچا وان پەیدا دبیت، كارتێكرنێ ل سەر خێزانێ یان عەشیرەتێ دهێلیت، بابەت د دیتنا ویدا تایبەتە ب ئایندێ عەشیرەتێڤە و (سومعەت)ا وان بەری ئایندێ كچا وان. صالحی دبێژیت: "هەر چەندە بۆ گەلەك بابان ئەو دەرفەت پەیدا نەبوویە كو خواندنا خوە تەمام بكەن یان ئەو تشتەكێ كێم ژ خواندنێ دزانن یان هەر نزانن، بەلێ وان حەزەكا زێدە هەیە، كو پشتەڤانیا كچێن خوە بكەن بۆ تەمامكرنا خواندنا خوە یا زانكویێ ئەڤا ل دویڤ خەونێن وان دگونجیت، پشتی كو تەكنەلوجیا پێشكەفتی هاتی، وەكی تورێن ئەنترنێتێ و موبایلان، دێ بینی كو دەست نیشانكرنا ئایندەی زێدەتر كەتیە دەستێن دەیبابان، وەك ترسەك ژ كچێن خوە و ئاریشە و تاوانان و تشتێن دی، ئەڤ تشتێ ژ نەزانین و نە شارەزایی د كارئینانا ڤان ئامیراندا گەلەك دەیباب بەرەڤ فشارێ و گڤاشتنێڤە كێشاینە ل سەر كچێن خوە و ترسا وان كو بەرەڤ بەرزەبوونێڤە بچن، كو ژێ دەركەفتن یا بزەحمەتە، هەر وەك دبێژیت". ئەڤ شارەزایە دبینیت كو پێكهاتەیا كومەلگەهی بەرامبەری سالێن بەرێ گەلەك هاتیە گوهورین، بوویە چارەسەریا ئێكانە بۆ پاراستنا كچان، خوە نزیكرنە ژوان و دروستكرنا هەڤالینیێ دگەل واندا و هاریكاریكرنا وان ل سەر هەلبژارتنا باشترینێ بۆ وان و ئەڤە ژی پشتی گەلەك دان و ستاندنان دناڤبەرا وان و دەیبابێن واندا، دا كو هەستا باوەری ب خوەبوونێ و پشتەڤانیێ بۆ دروست دكەت.
