عیراق ژ رێبوارێ (ماددێن بێهوشكەر) بۆ (بازارێ) بلاڤكرنا وێ!
- 27-06-2018, 00:00
سوها ئەلشەیخلی و، صباح كوردستان نەخوشیێن دژوار، كەسی بەرەڤ خوە كوشتنێڤە دبەت و ئەڤ دیاردە ل گەلەك كومەلگەهان هەیە و نە بتنێ ل عیراقێ و ژ نیشانێن ڤان نەخوشیان ژی، دوودلی و خەموكی و نەمانا حەزا خوارنێ و نەنڤستن و پیتەنەدان بگرنگیا و ئەگەر ئەڤێن هەنێ بهێنە پشت گوهـ هاڤێتن ژی، ئەنجامێن خراب ژێ دەردكەڤن دبیت گەلەكان هوشداریا دەولی بگرنگی وەر نەگرتبیت، كو عیراق یا دبیتە رێبوارێ رەڤاندنا ماددێن بێهوشكەر و دێ هێتە بكارئینان و (ئیدمان) دێ بلاڤە بیت!. ئەگەر دوی دەمیدا بەرپرسان راپورتا دەولی بۆ لیژنا دووڤچوونا تاوانێن رێكخستی بلندكربایە، دبیت ئەوا نوكە ئەم بەرهنگار دبین، دبن كونترولێدا بایە. بەری نوكە ژی كوڤارا (تورا ئەلعیراقیە)، بابەتێ یاسایێن تایبەتێن ب ماددێن بێهوشكەرڤە (رەڤاندن و بازرگانی و ئیدمانێ)ڤە ئازراندبوون، كو راپورتا دەولی داخوازا راستڤەكرنا وان كربوو، بەلێ بگرنگی نەوەرگرتنا بابەتی ئەگەرەك بوو، كو بابەت بگرنگی نەهێتە وەرگرتن و بگەهیتە ڤی راددەی. ئاماژە ب بازرگانی و ئیدمانێ ل راگەهاندنا عیراقی وەك پێنگاڤەك، بۆ بەرسینگرتنا ئێك ژ ئاریشەییان، كو دڤێت كونترول ل سەر بهێتە كرنێ و ئەگەر نە، دێ كومەلگەهی ژناڤ بەت. ئێك ژ باشترین رێكێن بەرسینگرتنێ ژی چارەسەری یە، سەرەرای راپورتا دەولی یا مە ئاماژە بۆ دایی، دەستهەلاتدارێن تەندروستی ئاگەهی هوشداریان نەبوونە و چ نەخوشخانە و هەر چنە بیت چ بەش نەهاتینە تەرخانكرن، بۆ چارەسەركرنا ئیدمانێ. نەخوشخانا ئبن روشد هەبوونا بتنێ ئێك نەخوشخانا تایبەت ب تەندروستیا دەروونیڤە، ل پایتەختەكی ژمارا ئاكنجیێن وێ هەشت ملیون كەس بن و گەلەك ژ خەلكێ وێ ب ئێشێن دەروونیڤە دماندی، ئەڤە بتنێ ئاماژەیەكا روونە بۆ نەزانیا رێژا قەبارێ ئاریشێ، ئەڤا بەرهنگاری وەلاتی و مرۆڤان دبن، ئەڤێن بارودوخ و قەیرانان ئەو پالداین، كو توشی قەیرانێن دەروونی ببن. بێكاری و هەژاری، ژ گرنگترینێ هوكارانە، كو گەلەكان نەچار دكەن ژ كەتوارەكێ نەخوش بەرەڤ كەتوارەكێ نەخوشترڤە بچن، ئەو ژی ئیدمانە ل سەر بكار ئینانا ماددێن بێهوشكەر، بەلێ ئایا نەخوشانەك بتنێ دشێت چاڤدێریا تەندروستی و چارەسەریا حالەتێن ئیدمانێ بكەت؟. (ئبن روشد) نەخوشخانا فێركاری و كلینیكا وێیا ژ دەرڤە، دبنیاتدا بۆ نەخوشیێن دەروونی یا تەرخانكریە، بەلێ ژبەر پێدڤیبوونێ، كرینە ناڤەندا چارەسەریا ئیدمانێ ژی. د رێكێدا دەما ئەم بەرەڤ نەخوشخانێ دچووین، كەسەك دگەل نەخوشەكی هەبوو و دەما كامیرە ددەستێ هەڤالێ من یێ وێنەگردا دیتی، زانی كو ئەم ژ بەر كارەكێ رۆژنامەڤانی هاتینە و ئێكسەر بەرەڤ مەڤە هات و باس ل نەبوونا پتریا دەرمانان كر، ئەڤێن نوژدارێ چارەسەر ل نەخوشخانێ شیرەتان بۆ دكەت، كو نەخوش نەچار دبن، ژ دەرمانخانێن بازاری بكرن. ئەڤی هەڤالبەندێ نەخوشی زێدەتر گوت: "تا شروڤەكرنان ژی، ئەم بەرەڤ تاقیگەهێن دەرڤە دچین و ژبلی میفراسێ و تەختیتا مێشكی ". كەسەكێ دیێ دگەل نەخوشی گوتی كو وی گوهـ لێبوویە، وەزارەتا تەندروستی 60 ملیون دینار بۆ كرینا هندەك دەرمانان ئەڤێن ل نەخوشخانێ بدەست نەكەڤن تەرخانكرینە، بەلێ وی پسیار كر ئەو دەرمانە لكیڤەنە و بوچی ئەم ل دەرمانخانا نەخوشخانێ نابینین؟! پێدڤی ب نوژداران (د. یوسف سالم عەلوان) جێگرێ رێڤەبەرێ گشتیێ نەخوشخانا ئبن روشد، گوت: "نەخوشخانە د بوارێ چارەسەریێن دەروونی و ئیدمانێدا، یا پێشكەفتیە و چارەسەریێن تێكچوونێن دەروونی لدەف زارۆك و سنێلە و دانعەمران دهێتەكرنێ و حەفتێ تەختێن وەرگرتنا نەخوشان هەنە و ئەو تەختە ژی ل سەر دوو (ردهان) ئێك بۆ زەلام و ژنان و ئێك ژی بۆ ئیدمانێ د بلاڤكرینە و نەخوشخانە ل سالا 1968ێ هاتیە ئاڤاكرن و كەڤنترینە د چارەسەركرنا تێكچوونێن دەرونیدا، دگەل نەخوشخانا رەشاد و مە 12 نوژدارێن تایبەتمەند هەنە و د بارودوخێن نوكە عیراق تێدا دەرباز دبیت، ئەم پێدڤی زێدەتری نوژداراینە". سەبارەت وەرگرتنا نەخوشی ل نەخوشخانێ، عەلوانی گوت: "نەخوشخانە كوژمێ پێنج هزار دیناران بۆ مانا هەر نەخوشەكی ل نەخوشخانێ وەردگریت و دیسان نەخوش هندەك پارێن كێم بۆ یەكێن چارەسەریێ و شروڤەكرنان ژی ددەت". جورێن ئیدمانێ دكتور یوسف سالم سەبارەت جورێن ئیدمانێ، گوت: "تارمایێ ئیدمانێ ل عیراقێ بتنێ ڤەخارنا مەیێ بوو تا نوكە ژی و ل ڤان سالێن دووماهیێ، دیاردا زێدە بكارئنیانا حەبێن ئارامكەر پەیدا بوو، كو ب شاشی هاتنە بكارئینان و پاشی بۆ ئیدمانێ هاتنە گوهورین، بۆ نمونە كەسەك دێ رۆژانە ئێك حەبێ بتنێ خووت و دێ رۆژ بۆ رۆژێ زێدەكەت تا رۆژێ دگەهنە 50 حەبان، ژڤان حەبان ژی حەبێن (ئەرمەلین) كو ئارامكەرن و دیسان (ریفوتریل) و پرانیا دەرمانێن دەروونی یێن كارتێكەر، هندەك ناڤێن مللی هەنە و ژوان ژی حەبێن (ئەبو لحاجب) و (ئەلوەردی) و ئەو ئێك ژ حەبێن (ئارتینن) و ژبەركو رەنگێ وان یێ سورە، دبێژنێ (ئەلوەردی)". سەبارەت رێژا بلاڤبوونا حەبێن بێهوشكەر، دكتور عەلوانی گوت: " قەیرانێن دەروونی و بێكاری و ئاریشێن خێزانێ و خرابیا بارێ ئابوری و سیاسی، ئەڤا هاولاتیێ عیراقی دناڤدا دژیت، هەمی هوكارن كو ئەو بەرەڤ ئیدمانێڤە بچیت و رێژا ژنێن نەخوش كێمترە ژ یا زەلامان، ئەو ژی بۆ دیتنا كومەلگەهی ڤەدگەریت، كو ئەو ژنا نەخوشییا دەروونی هەبیت، خەلك بگشتی ب چاڤێ كێم لێ دنێرن و ژبەر ڤێ ژی، ژن كێمتر سەرەدانا نەخوشخانێ دكەن!!". نەخوشخانە دنالیت دكتور عەلوانی سەبارەت كێماسیێن نەخوشخانێ گوت: "نەخوشخانە ژ گەلەك ئالیانڤە دنالیت، ژ بەركو ژ (هەیڤا سوور) هاتیە كرێكرن و ئەم پێدڤی نەخوشخانەكا تایبەتین و بكێری ژمارا زێدەیا نەخوشان بهێت، هەمی نەخوشخانێن جیهانێ ژی د بەرهەڤكرینە و نەبتنێ یێن چارەسەریێ نە و قەبارێ باخچەی و ئاڤاهی نە دگونجاینە و بچیكن، دیسان ئەم پێدڤی ب جهێن دەروونینە و ئەڤ نەخوشخانە بتنێ یا چارەسەریێ یە و پا بوچی جهێن باشتر نابن و ب ئاڤاهیێن مەزنتر". دكتوری زێدەتر گوت: "خوزی ئەڤ كەسێن ئیدمان لدەف هەی، ژ دەستپێكا خوە یا هەستكرنێ بڤێ نەخوشیێ سەرەدانا مە كربایە، دا چارەسەریا وان ئاسانتر بیت، نەخوشیا دەروونی دناڤ كومەلگەهێ مەدا نەخوشیەكا روحانیە و دێ بەرەڤ (جادوگەرو و دەجالان) ڤەچن، پشتی چارەسەریا وی ب سەر نەكەڤیت، دێ شنوی قەستا مەكەت و حالەتێ وییێ گەلەكێ خرابتر لێهاتی، ئەم شیرەتان ل نەخوشان دكەین كو بزوترین دەم سەرەدانا مە بكەن". حالەتێن خوەكوشتنێ! سەبارەت حالەتێن خوەكوشتنێ و گرێدانا وان ب ماددێن بێهوشكەرڤە، دكتور عەلوان گوت: "نەخوشیێن دژوار، كەسی بەرەڤ خوە كوشتنێڤە دبەت و ئەڤ دیاردە ل گەلەك كومەلگەهان هەیە و نە بتنێ ل عیراقێ و ژ نیشانێن ڤان نەخوشیان ژی، دوودلی و خەموكی و نەمانا حەزا خوارنێ و نەنڤستن و پیتەنەدان بگرنگیا و ئەگەر ئەڤێن هەنێ بهێنە پشت گوهـ هاڤێتن ژی، ئەنجامێن خراب ژێ دەردكەڤن". بەشێ برین پێچیێ (قاسم وەرش عودە) سەروكێ بەشێ برینپێچیێ گوت: "پرانیا نەخوشخانێن تایبەت پێدڤی ب كادرێن برین پێچێن شارەزا هەنە و چاوانییا كاركرن و مامەلەكرنێ دگەل نەخوشێن نەخوشیا دەروونی هەی، مەترسیا خوە هەیە و ژوان ژی، خوە نزیك نەكرن ژ نەخوشی بۆ سەلامەتیا نەخوشی و دهەمان دەمدا یا برین پێچی ژی". عودەی بەحسێ حالەتەكی كر كو نەخوشەكی (سرنجەك) د دەستاندا بوو و وەك ترسەكێ كو هەر كەسێ خوە نزیكی وی بكەت دێ كوژیت و دڤیا ژ نەخوشخانێ دەركەڤیت و پشتی ئاخفتنێ دگەلدا و ئارامكرنا وی، سرنج ژ دەستان ئینایە دەرێ. عودەی زێدەتر گوت: "پرانیا حالەتێن ئیدمانێ، بكارئینانا حەبێن (كریستالن) و ئەو ماددەیەنە یێن دهێنە هلكێشان وەك (سەنەرێ) و هندەك حالەت ژی بۆ مە دهێنە گوتنی، وەك ڤەخارنا مەی یان بكارئینانا هندەك دەرمانان و ئەو كەسێن دگەهنە حالەتێ ئیدمانێ، دڤێت باوەری بۆ وان بهێتە دروستكرن، دا بشێن خوە ژ ڤێ نەخوشیێ رزگار بكەن و پرانیا جاران ژی مەترسییا وێ دەمەكێ درێژ بۆ دڤێت، تا دیار دبیت". یەكا نەخشەكێشانا مەژی (عەبدولفەتاح عەلی) بەرپرسێ یەكەیا نەخشەكێشانا مەژیێ فیزیاوی، بەحسا ڤێ یەكەیێ بڤی رەنگی كر و گوت: "ئەڤ یەكەیە یا پشكنینێ یە و رادبیت ب ناساندنا نەخوشییا (صەرعێ) و شانێن كەهرەبائی یێن دناڤ شانەیێن مەژیدا هەین و ئەگەرێن وێ چ ویراسی بن یان ژی ژ ئەگەرێ روودانەكا دەست نیشانكری، كو ل سەر مەژی دروست بووین". سەبارەت كێماسیێن ڤێ یەكێ، عەبد عەلی گوت: "مە پێدڤیەكا ئێكجار ب كادرێ ژن هەیە و دیسان ماددێ بێهوشكەر یێ زارۆكان ل نەخوشخانێ بدەست ناكەڤیت".
