ته‌واوی بڕیاره‌كانی دانیشتنی ئەمڕۆی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران

بەغدا - INA

ئەنجوومەنی وەزیران لە دانیشتنی ئاسایی خۆیدا کە ئەمڕۆ سێشەممە بەڕێوەچوو، کۆمەڵێک بڕیاری دەرکرد، لەوانە دیاریكردنی پارچە زەویی لە ناوچەی نەهرەوان بۆ دابەشکردنی بەسەر فەرمانبەرانی وەزارەتی بەرگری و دانانی (11) بەڕێوەبەری گشتی لە وەزارەت و دامەزراوە جیاجیاکانی دەوڵەت .

نوسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران لە راگەیندراوێكدا كە بۆ ئاژانسی هەوالێ عێراقی (INA ) نێردراوەتێیدا هاتووە " محەمەد شیاع سودانی، سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران ئەمڕۆ سێشەممە، سەرۆکایەتی پەنجا و دووەمین دانیشتنی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی کرد، کە تێیدا بارودۆخی گشتی وڵات تاوتوێ کرا، هەروەها گفتوگۆ لەسەر کۆمەڵێک دۆسیەی خزمەتگوزاری و ئابووری و کۆمەڵایەتی کرا، جگە لە گفتوگۆکردن لەسەر بابەتەکانی بەرنامەی کار و بڕیاردانی پێویست سەبارەت بەو بابەتانە.

هه‌روه‌ها لە دانیشتنەکەدا باس لە ڕاپۆرتی دیوانی چاودێری دارایی کرا، کە پێشکەشی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران کرا، لە چوارچێوەی بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی و چاودێریکردنی ئاستی ئەدای وەزارەتەکان، کە تێیدا ئەو وەزارەتانە خرایەڕوو کە ئەدای کارکردنیان باشتربووە لە ساڵی 2023 تا 2024، هەروەها ئەو وەزارەتانەی کە ئەدای کارکردنیان دابەزیوە لەگەڵ ئەو وەزارەتانەی کە وەک خۆی ماوەتەوە"،هه‌روه‌ها  سودانی فەرمانی کرد "ڕاسپاردە و تێبینییەکانی ڕاپۆرتەکە لەبەرچاو بگرن و بەسەر وەزارەتەکاندا گشتاندنی بکەن، و بەدواداچوون بۆ هۆکارەکانی دابەزینی ئەدا و مانەوەی ئەدای کارکردن لەهەمان ئاستی خۆیدا بکەن لەگەڵ ستایش کردنی ئەو وەزارەتانەی، کە زیادبوونێکی ئەرێنی بەخۆوە بینی لە پێوەرەکانی ئەدای کار"، سه‌رۆك وه‌زیران جەختی کردەوە لەسەر "گرنگی لێپرسینەوە لەو کەسانەی کە کەمتەرخەمن لە بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی، یان ئەوانەی کە ئامادە نین ئەرکەکانیان بەرامبەر سەرپێچی و ڕێکارە یاساییەکان لە مامەڵەکردن لەگەڵ بابەتەکانی پەیوەست بە دۆسیەکانی گەندەڵی تەواو بکەن".

بەگوێرەی ڕاگەیەندراوەكەبە بۆنەی جەژنی کریسمسەوە، ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریدا سبەی چوارشەممە 25ی کانوونی دووەم بکرێتە پشووی فەرمی بۆ هەموو ڕۆڵەکان گەلە بەڕێزەکەمان و خوای گەورە ئەم بۆنەیە بەخێر و خۆشی بگێڕێتەوە بەسەر هەموو عێراقماندا".

هه‌ر له‌ راگه‌یندراوه‌كه دا ئه‌وه‌یش هاتووه‌ كه‌ "‌بەمەبەستی جێبەجێکردنی دادپەروەری بۆ ئەندامانی وەزارەتی بەرگری ئەنجومەنی وەزیران دەنگیدا لەسەر تەرخانکردنی پارچە زەوییەک، لە ناوچەی نەهروان لە بەغداد، بەمەبەستی دابەشکردنی بەسەر ئەفسەران و کارمەندانی وەزارەتی بەرگریدا، بە مەرجێک وەزارەت زەوی لە پارێزگاکان ئامادە بکات بۆ دابەشکردنی بەسەر ئەو توێژانەی سەرەوە".

هه‌روه‌ها ئەنجومەنی وه‌زیران" بەدواداچوونی کرد بۆ پرۆسەی هەڵسەنگاندنی ئەدای بەرپرسان، بەپێی میکانیزم و ستانداردەکانی ئەم بوارە و دەنگیدا لەسەر جێگیرکردنی (11) بەڕێوەبەری گشتی لە فەرمانگە و دامەزراوە جیاجیاکانی دەوڵەت".

له‌ راگه‌یندراوه‌كه‌ ئه‌وه‌یش هاتووه‌ كه‌لەچوارچێوەی بەرنامەی حکومەت بۆ چاکسازی کارگێڕی، ڕاسپاردەکانی تایبەت سەبارەت بە کۆنتڕۆڵەکانی ڕێکخستنی مامەڵەی سوودمەندان لەگەڵ بەڵێننامەی کەفالەت کە لە بەرژەوەندیان دەرچووە، بە لەبەرچاوگرتنی بۆچوونی فەرمانگەی یاسایی ئەمیندارییەتی گشتی ئەنجوومەنی وەزیران.

وەک بەدواداچوونی ئەنجومەنەکە بۆ پاڵپشتیکردنی پیشەسازی دەرمانسازی، ڕەزامەندی درا لەسەر زیادکردنی تەرخانکردنی دارایی بۆ کۆمپانیای گشتی بە بازاڕکردنی دەرمان و پێداویستییە پزیشکییەکان (کیمادیا) و دابینکردنی پارە لەلایەن وەزارەتی داراییەوە بۆ ئەمساڵ، بەپێی بڕگەکانی یاسای بودجەی گشتی بۆ سێ ساڵ.

هه‌روه‌ها "وەک بەدواداچوونێک بۆ پاڵپشتیکردنی پیشەسازی دەرمانسازی، بڕێک پارە بۆ کۆمپانیای گشتی بەبازاڕکردنی دەرمان و ئامێرە پزیشکییەکان (کیمادیا) پەسەند کرا و لەلایەن وەزارەتی داراییەوە بۆ ماوەی ئەمساڵ دابین بکرێت، بەپێی بڕگەکانی یاسای بودجەی گشتی بۆ سێ ساڵ".

له‌ راگه‌یندراوه‌كه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌یش كراوه‌ كه‌ "لە چوارچێوەی پشتیوانی حکومەت بۆ بەرهەمی ناوخۆیی ئەم بڕیارانەی خوارەوە پەسەند کرا":

یەکەم: دابەشکردنی کارگەکان بۆ سێ جۆر: ئامادەکردنی جۆری (ا )لە کارگەی قیری ئۆکسێنراو کە دەکاتە 60% وزەی راستەقینەی نەوتی ڕەش و جۆری (ب) یەکسان بە 50%ی وزەی راستەقینەی نەوت، بەمەرجێک توانای پەسەندکراوی وەزارەتی نەوت و پیشەسازی و کانزاکان لەو دوو جۆرە تێپەڕ نەکات، و ڕاگرتنی پرۆسەی ئامادەکردنی جۆری (ج) تا ئەو کاتەی نۆژەن دەکرێنەوە و پەرەیان پێدەدرێت، بەپێی ئەوەی بۆ هەر وێستگەیەک دیاریکراوە و لەلایەن لیژنەی پەیوەندیدارەوە پەسەند بکرێت.

دووەم: ئامادەکردن دەبێت بە بەنرخی (-50%)ی بەیاننامەی نێودەوڵەتی بێت، و خاوەن کارگەکان باجی گواستنەوەیان لە ئەستۆ بگرن و بڕیارەکە بۆ ماوەی (6) مانگ کاری پێدەکرێت و لەو ماوەیەدا کارگەکان لەلایەن ئەو لیژنەیەی ئاماژەی پێکراوە لەبڕیاری ژمارە (24547) ی ساڵی 2024 لەدوای دامەزراندنەوەی، پۆلێن و هەڵسەنگاندنیان بۆ دەکرێن، پاش دامەزراندنەوەی، بەگۆڕینی سەرۆکی لیژنەکە و بەرزکردنەوەی نوێنەری دەستەی نیشتمانی وەبەرهێنان و زیادکردنی نوێنەری فیدراسیۆنی پیشەسازیی عێراق.

سێیەم: وەزارەتی نەوت لێبڕینی بیمە (گەرەنتی نرخ) ڕادەگرێت، و وەزارەت بە هەماهەنگی لەگەڵ سەنتەری ئۆپەراسیۆنەکانی نیشتمانی بروسکەی تایبەت بە ئاسانکاردنی گواستنەوەی گیراوەکانی نەوتی ئامادەکراو بۆ وێستگەکانی قیرکردن دەردەکات.

لە کەرتی کشتوکاڵیدا ڕەزامەندی درا لەسەر پڕۆژەی (بوژاندنەوەی کشتوکاڵی بچووک / SARP) کە لەلایەن سندوقی نێودەوڵەتی بۆ پەرەپێدانی کشتوکاڵییەوە (IFDA) دارایی کراوە، لەو پرۆژانەی کە لە بڕیارەکانی لیژنەی فەرمانی دیوانی (23942) کە لە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران (24207 ی ساڵی 2024) ئاماژەی پێکراوە.

لە هەمان ڕێچکەدا ڕەزامەندی درا لەسەر ماوەدان بە کۆمپانیای گشتی بۆ کەرەستەی کشتوکاڵی و کۆمپانیای تۆوی گشتی مابەین نەهرێن تا کۆتایی مانگی یەکی ساڵی 2025، بە مەبەستی ڕێکخستنی دۆخی دارایی لەگەڵ دیوانی چاودێری دارایی فیدراڵی، سەبارەت بە یەکلاکردنەوەی حیساباتی کۆتایی و خەرجکردنی پاشماوەی پشکی گەنجینەی گشتی، بەپێی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران (24,600 لە ساڵی 2024).

لە بواری ڕێکخستنی پرۆسەی سکۆلەرشیپی ئەکادیمیدا لە دەرەوەی عێراق، ئەنجومەن بڕیاریدا کە ناردنی سکۆلەرشیپ لە دەسەڵاتی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیدا بێت، بە بەدەرکردنی   سکۆلەرشیپەکانی لیژنەی باڵا لە نوسینگەی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران .

هه‌ر له‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران بڕیار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ درا كه‌ "لەچوارچێوەی پاڵپشتیکردنی پیشەسازیی ناوخۆییدا ڕاسپاردەکانی لایەنی پەیوەندیدار لە وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکان (فەرماندەی پەرەپێدان و ڕێکخستنی پیشەسازی) پەسەندکرا، لەسەر بنەمای بڕگەکانی یاسای پاراستنی بەرهەمە عێراقییەکان (11 ی ساڵی 2010) کە بەم شێوەیەی خوارەوە هەموارکراوە":

1. سەپاندنی باجی گومرگی زیادە بەڕێژەی (50%) لە یەکەی پێوانەی بەرهەمی (سابوونی شل)ی هاوردەکراو بۆ عێراق لەسەرجەم وڵاتان و کارگەکانەوە، بۆ ماوەی چوار ساڵ بەبێ کەمکردنەوە و چاودێریکردنی بازاڕی ناوخۆ لەماوەی جێبەجێکردنی باجدا.

2. وەزارەتی دارایی / دەستەی گشتی گومرگ باجی گومرگی زیادە لەسەر بەرهەمی ئاماژەپێکراو جێبەجێ دەکات و  وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکان / فەرماندەی پەرەپێدان و ڕێکخستنی پیشەسازی ئاگەدار دەکاتەوە لە بارەی بڕی هاوردەکراوەکانی عێراق لە بەرهەمی ناوبراو، و بەهای گومرگی زیادە کە لەسەر هاوردەکەر وەردەگیرێت لە بەرهەمی بیانی و بەهای هاوردەکار و وڵاتانی هەناردەکار و لایەنی هاوردەکاران.

3. وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکان بڕی زیادبوون لە هاوردەکردن بە بەراورد بە سێ ساڵی پێشوو لەبەرچاو بگرێت، بۆ دیاریکردنی ڕادەی زیادبوونی بێ پاساو، و وەرگرتنی ڕای توانای کۆمپانیای سکاڵاکار بۆ دابینکردنی پێداویستی بازاڕ و دیاریکردنی گرنگی پاراستنی پێویست بۆ ئابووری نیشتمانی.

4. لایەنی چاودێری پێداچوونەوە بە کاریگەرییەکانی سەپاندنی پاراستنی گومرگی زیادە بکەن و ئەم بڕیارە پاش (120) ڕۆژ لە بەرواری دەرچوونییەوە جێبەجێ دەکرێت.

هەر لەو ڕێچکەیەدا ئەوەی لە لایەن وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکانەوە هاتووە پەسەندکرا، بە هەموارکردنەوەی بڕگەی (2/یەکەم) لە میحوەری پاڵپشتیکردنی کەرتی پیشەسازی تایبەت، پەیوەست بە بڕیاری ئەنجوومەنی وەزیران (24413)ی ساڵی 2024، بە زیادکردنی دەستەواژەی “بەدەرکردنی ئەو کەرەستانەی کە بڕیارەکانی ئەنجومەنی وەزیران دەیانگرێتەوە، كە بە پشتبەستن بە بڕگەکانی یاسای پاراستنی بەرهەمە عێراقییەکان (11 ساڵی 2010) هەموارکراونەتەوە” بۆ دەقی پێشوو.

لە بواری وزەدا، هەموارکردنەوەی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران (24462 ی ساڵی 2024) سەبارەت بە بەدەرەکردن و پەسەندکردنە تایبەتەکان بە تەندەری بۆری ئاوی دەریا (CSSP-ITT-06) و راوێژکاری پڕۆژەی (CSSP) کۆمپانیای ILF پەسەند کرا، لە ڕێنماییەکانی جێبەجێکردنی گرێبەستە حکومییەکان (2 ی ساڵی 2014) و کۆنتڕۆڵە هاوپێچ کراوەکانی و بەدەرکردنیان لە جێبەجێکردنی بەڵگەنامەی ستاندارد.

لە چوارچێوەی بەرنامەی حکومەت بۆ تەواوکردنی پڕۆژە دواکەوتووەکان و تەواوکردنی پڕۆژەکانی ژێرخانی ئابووری، ئەنجومەنەکە ئەم بڕیارانەی خوارەوەی پەسەند کرد:

1. کەمکردنەوەی تێچووی پێکهاتەی (ئامادەکردن و دامەزراندنی کۆمەڵگەیەکی ئاو بە توانای 200 مەتر سێجا لە کاتژمێرێکدا لەگەڵ تۆڕ و هێڵی گواستنەوە لە ناوچەی مەحامید)، و پەرەپێدانی پێکهاتەی (کارە تەواونەکراوەکانی پڕۆژەی ئامادەکردن و دامەزراندنی کۆمەڵگەیەکی ئاوی بە توانای 200 مەتر سێجا لە کاتژمێرێکدا بە تۆڕ و هێڵی گواستنەوە لە ناوچەی مەحامید) و زیادکردنی تێچووی گشتی پڕۆژە سەرەکییەکە.

2. زیادکردنی بڕی یەدەک بۆ گرێبەستی (دروستکردنی پردی شەهید عزەدین سەلیم) لەچوارچێوەی پڕۆژەی (دروستکردنی پردی شەهید عزەدین سەلیم) لەپارێزگای بەسرە، کە لەخشتەی بودجەی وەبەرهێنانی وەزارەتی ئاوەدانکردنەوە و نیشتەجێبوون و شارەوانییەکان و کارە گشتییەکاندا دانراوە و زیادکردنی تێچووی گشتی پڕۆژەکە.

ئەنجومەنەکە کۆمەڵێک تەوەری لە بەرنامەی کاردا لەبەرچاو گرت و ئەم بڕیارانەی خوارەوەی دەرکرد:

1- پەسەندکردنی پڕۆژە یاسای ( زانکۆی عێراق بۆ زانستە ئەمنییەکان ) کە لەلایەن ئەنجومەنی دەوڵەتەوە وردبینی بۆ کراوە و بۆ ئەنجومەنی نوێنەران ڕەوانەکراوە، بەپێی بڕگەکانی دەستوور لەگەڵ ڕەچاوکردنی تێبینییەکانی فەرمانگەی یاسایی لە ئەمیندارییەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران .

2- پەسەندکردنی تەرخانکردنی خانووی دروستکراو لەسەر پارچە زەوی ژمارە (5/24 کەرتی 37 سەیادە) سەر بە بەڕێوەبەرایەتی موڵکی خۆجێی پارێزگای کەرکوکە، بۆ بەرژەوەندی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی/ سەرۆکایەتی زانکۆی کەرکوک کە خانووەکە دەکەوێتە ناو کەمپی زانکۆکەوە.