بڕیارەكانی ئەنجومەنی وەزیران لە دانیشتنی ئەمڕۆدا

بەغداد - INA
ئەمڕۆ سێشەممە، ئەنجوومەنی وەزیران لە میانی دانیشتنی ئاسایی 51ی خۆیدا كۆمەڵێك بڕیاری گرنگی دەركرد، لەوانە 5 بڕیار بۆ ئاسانكاری ڕێكارەكان بۆ پڕۆژەی (ئیدوبا) بۆ بینای قوتابخانەكان، هەروەها بڕیاری گرێبەستكردنی وەزارەتی بەرگری بۆ دامەزراندنی بنكەی ئاسمانی نمونەیی لە قەیارە.
نوسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆك وەزیران لە بەیاننامەیەكدا كە بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی ناردووە، دەڵێت: ئەمڕۆ سێشەممە، سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران محەمەد شیاع سودانی، سەرۆكایەتیی پەنجا و یەكەمین دانیشتنی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی كرد، و تیایدا بارودۆخی گشتی وڵات تاوتوێ كرا، هەروەها كۆمەڵێك فایلی خزمەتگوزاری و ئابووری و كۆمەڵایەتی گفتوگۆیان لەسەر كرا، ئەوە جگە لە تاوتوێكردنی بابەتەكانی بەرنامەی كار و وەرگرتنی بڕیاری پێویست سەبارەت بەو بابەتانە.
بەگوێرەی بەیاننامەكە، لە چوارچێوەی ئاسانكاری ڕێكارەكانی پڕۆژەی (ئیدۆبا) بۆ بینای قوتابخانەكان، ئەنجوومەنی وەزیران ئەوەی پەسەند كرد كە لە كۆنووسی خولی 9ی دەستەی بەڕێوەبەری سندوقی عێراق بۆ گەشەپێدان، كە لە (2ی كانوونی دووەمی 2024) بەڕێوەچوو، و پشتبەستن بە كۆنووسی لیژنەی كردنەوەی و شیكاری ئۆفەرەكانی، و خشتەی هاوپێچی ئەو كۆمپانیایانە هاتووە كە  پڕۆژەكەی بۆ ڕەوانە دەكرێت، بەم شێوەیە:


1-     ئاماژەدان بە جێبەجێكردنی پڕۆژەی قوتابخانەكان لە قۆناغی یەكەمدا، بە ژمارە (600) قوتابخانە، بۆ ئەو كۆمپانیایانەی لە خولەكی پێشوودا ئاماژەیان پێكراوە، كە ژمارەیان (12) كۆمپانیایە لە كۆی (17) كۆمپانیا، و دەستەی بەڕێوەبەری سندوقەكە خاوەنی دەسەڵاتی زیادكردنی كۆمپانیای تایبەتمەند و بەناوبانگ بۆ تەواوكردنی كارەكان لە ماوەی دیاریكراودا.
2-     پابەندكردنی سندوقی عێراق بۆ گەشەپێدان بە پشتڕاستكردنەوەی ڕاستەقینەی سەرجەم بەڵگەنامەكانی تەندەر و ئەو بەڵگەنامانەی كە لە ڕووی یاساییەوە پێویستن بۆ ئەنجامدانی گرێبەست.
3-    بەدەركردنی سندوقی عێراق بۆ گەشەپێدان لە بڕگەكانی ڕێنماییەكانی جێبەجێكردنی گرێبەستە حكومییەكان و ئەو مەرجانەی هاوپێچیان پێوەكراوە و بەڵگەنامە ستانداردەكان، هەروەها لە ڕێنماییەكانی ئاسانكاری بۆ جێبەجێكردنی یاسای بودجەی گشتی.
4-    وەزارەتی دارایی گەرەنتی پارەدان بۆ گرێبەستە ئەنجامدراوەكان دەردەكات بەپشتبەستن بەو شتانەی كە لە ماددەی 3ی یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی (13ی ساڵی 2023)دا هاتووە، بەپێی ئەو ڕێكارانەی لە بڕیارنامەی كابینەی حكومەت (219ی ساڵی 2020)دا دیاریكراون.
5-    دەسەڵاتدان بە بەڕێوەبەری جێبەجێكاری سندوقی عێراق بۆ گەشەپێدان بۆ واژۆكردنی گرێبەستەكان.


هەر لە بەیاننامەكەدا هاتووە، لە چوارچێوەی بەدواداچوونی ئەنجومەنی وەزیران بۆ ئامانجی تەواوكردنی پڕۆژە دواكەوتووەكان و تەواوكردنی پڕۆژەكانی ژێرخانی، ئەمانەی خوارەوە پەسەندكران:


1-    خۆگرتنی پرۆژەی وێستگەی چارەسەری بۆ پارێزگاری نەجەفی ئەشرەف/قۆناغی سێیەم، و دەركردنی لە مەرجەكان بۆ جێبەجێكردنی پڕۆژەكە بە بەكارهێنانی شێوازی (دیزاین و جێبەجێكردن)، بەهۆی گرنگی پڕۆژەكە و بەهۆی فراوانبوونی ژمارەی دانیشتوان لە پارێزگاكە.
2-     زیادكردنی تێچووی پێكهاتەی (لابردنی ململانێكان و قەرەبووكردنەوەی سەرپێچیكاران لە چوارچێوەی هێڵی شەمەندەفەری بەسرە-شەلامچە)، یەكێك لە پێكهاتەكانی پڕۆژەی (وەرگرتنی زەوی و لابردنی مین)، لە چوارچێوەی بودجەی وەبەرهێنانی وەزارەتی گواستنەوە، و زیادكردنی كۆی تێچووی پڕۆژەكە.
3-     زیادكردنی بڕی یەدەگ بۆ پڕۆژەی نەخۆشخانەیەكی تایبەتمەند بۆ خوێن بە توانای (70) قەرەوێڵە لە موسڵ، هەروەها زیادكردنی كۆی تێچووی پڕۆژەكە (دروستكردنی نەخۆشخانەیەكی گشتی بە توانای (100، 200) قەرەوێڵە، و نەخۆشخانە تایبەتمەندەكان بە ئامێر و مۆبیلیات).
بەیاننامەكە راشیگەیاند: لەچوارچێوەی ڕێكارەكانی پێدانی وزەی كارەبا بۆ هاووڵاتیان لە بەغدا و پارێزگاكان، ئەنجومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر بەردەوامبوون لە دابینكردنی بڕی تەرخانكراوی گازوایل بۆ خاوەن مۆلیدە ئەهلیەكان، بە ڕێژەی (10 لیتر بۆ هەر KVA)، لە ماوەی مانگی كانوونی دووەم و بە نرخی پاڵپشتیكراو (400 دینار/لیتر)، جگە لەوەی بۆ ئامادەكردنی پشكێكی زیادە بە ڕێژەی ( 10 لیتر بۆ هەر KVA) و بە نرخی (250 دینار/لیتر)، وەك پشتگیری حكومەت، و دڵنیابوون لە بەردەوامی كاركردنی مۆلیدە ئەهلییەكان.
بەیاننامەكە رونیشیكردەوە: بەمەبەستی بەدواداچوون بۆ كاروباری بەشی دەرمانسازان لە عێراق و لابردنی ئاستەنگەكانیان، سەرۆك وەزیران ئاڕاستەی پێكهێنانی لیژنەیەك لە بەشی یاسایی لە ئەمینداریەتی گشتی ئەنجوومەنی وەزیران كرد، بە ئەندامێتی نوێنەرانی وەزارەتی تەندروستی و سەرۆكی دەرمانسازەكان لە عێراق، بۆ لێكۆڵینەوە لەو داواكاریانەی كە لە كتێبی سەندیكاكەدا تۆماركراون، بە مەرجێك لە ماوەی 30 ڕۆژدا ڕاسپاردەكان پێشكەش بكرێن، و لیژنەكە دەتوانێت میوانداری هەركەسێك بكات كە بە گونجاوی بزانێت بۆ تەواوكردنی ئەركەكانی.
هەر بە گوێرەی بەیاننامەكە، بۆ ڕێكخستنەوەی بارودۆخی كارمەندانی پزیشكی عێراقی و بیانی كە لە دەرەوەی وڵاتەوە دێن، ئەنجومەن ڕەزامەندی لەسەر كاری ئەو كارمەندانە دەربڕی، لەسەر بنەمای خۆبەخشانە، لە دامەزراوە تەندروستییەكان كە لە وەزارەتی تەندروستی كاردەكەن، نوسینگەی سەرۆك وەزیران خەرجی نیشتەجێبوون لە ئەستۆ دەگرێت. لە كاتێكدا وەزارەتی تەندروستی خەرجییەكانی گواستنەوە و دروستكردنی هەلومەرجی كاركردنی گونجاو بۆیان لە ئەستۆ دەگرێت، وەك ئیستسنایەك لە ڕێنماییەكانی ئاسانكاری بۆ جێبەجێكردنی یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی (1ی ساڵی 2023)، بە مەرجێك لیژنەی فەرمانی دیوانیە (24821) . ساڵی 2024 مەرجە پێویستەكان بۆ ڕێكخستنی كاری كارمەندان دادەنێت، لە ماوەی 30 ڕۆژی كاركردندا. لە بەرواری دەرچوونی ئەم بڕیارەوە.
هەروەها بەیاننامەكە دەڵێت: لە كەرتی تەندروستی ئەنجومەنی وەزیران بە دواداچوونی پرۆژەی كارپێكردنی هاوبەش بۆ نەخۆشخانەكان كرد، بەپێی ئەوەی رێككەوتبوو لەسەر ئەوەی كۆمپانیای بەرێوەبەری نەخۆشخانەی (شەعب)ی گشتی لە بەغداد بە (توانای 200 قەرەوێڵە) بگرێتەوە بەبێ‌ ئەو ئیستسنایانەی پێشتر دراوە بە ئەو كۆمپانیایەی گرێبەستی لەگەڵ وەزارەتی تەندروستی كردووە، كە نەخۆشخانەی سەردەمیانە بەڕێوەدەبات، لە بڕیارەكانی ئەنجومەن (24202 ساڵی 2024) و (24279 بۆ ساڵی 2024)، هەروەها ئەنجومەنیش ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر بەردەركردنی ئەو كۆمپانیایانە كە شایستەی پڕۆژەی دامەزراندنی (16) نەخۆشخانەن لە سەرتاسەری عێراق، لەو حاڵەتە لە كردنەوەی لقێك، لە ناوخۆی عێراق لەكاتی واژۆكردنی گرێبەستەكەدا، بەمەرجێك تۆماركردنی لقەكان بەگوێرەی سیستمی لقی كۆمپانیا بیانییەكان (2ی ساڵی 2017) تەواو بكرێت و لەماوەی 90 ڕۆژدا دوای واژۆكردنی گرێبەستەكە، بەپێچەوانەوە گرێبەستەكە هەڵدەوەشێتەوە.
هەر بەگوێرەی بەیاننامەكە، ئەنجوومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر پەسەندكردنی ئەنجامی تۆماری بایۆمەتری (UPN) وەك ژمارەی كار بۆ فەرمانبەرانی دامودەزگا حكومییەكان لە هەرێمی كوردستان، بەپێی ئەو مۆدێلەی كە لەلایەن بەشی تەكنەلۆجیای زانیاری لە دەستەی ئامار و سیستەمی زانیاری جوگرافیای سەر بە وەزارەتی پلاندانانی فیدراڵی، بۆ ئەوەی بەپێی ئەو داتایانە ڕێوشوێن بگیرێتەبەر، حكوومەتی هەرێمی كوردستانی عێراق لەكاتی تۆماركردنی بایۆمەتری، یان كاتێك فەرمانبەرەكە بۆ یەكجار پلە بەرزكرایەوە، ڕێژەی (1%) لە مووچەی ناوەكی فەرمانبەرەكە دەبڕێت و دەیگوازێتەوە بۆ وەزارەتی پلاندانانی فیدراڵی ، هەروەها دەبێت حكومەتی هەرێم ئەو داتایانە پێشكەش بكات كە وەزارەتی پلاندانانی فیدراڵی داوای دەكات، وەزارەت دەبێت هەموو ڕێكارەكان لەماوەی ئەمساڵدا تەواو بكات.
رونیشیكردەوە: لە چوارچێوەی ڕێبازی پەیوەندی نێوان ئەنجومەنی وەزیران، سەندیكاكان، فیدراسیۆنەكان، و بەشە پیشەییەكان، ئەنجومەن كۆمەڵێك بڕیاری پەیوەست بە بەشی ئەندازیاری، و پشتگیریكردن لە فەرمانگە ئەندازیاری و زانستییەكان لە كەرتی تایبەت پەسەند كرد، بەم شێوەیەی خوارەوە:


1- پابەندبوونی سەرجەم دەزگا حكومییەكان بە دانانی بڕگەیەك لەو گرێبەستانەی لەگەڵ كەرتی تایبەت ئەنجامی دەدەن، پێویستە لایەنی بەڵێندەر ئەو مۆدێلە گرێبەستە وەربگرێت كە لەلایەن سەندیكای ئەندازیارانەوە ئامادەكراوە، بەپێی مادەی (39) لە یاسای سەندیكای ئەندازیاران ( 51ی ساڵی 1979)، لەكاتی گرێبەستكردن لەگەڵ ئەندازیاران.
2- وەزارەتی دارایی بە هەماهەنگی لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەكان و سەندیكای ئەندازیاران، بەرپرسیارە لە گرتنەبەری ڕێوشوێنی گونجاو سەبارەت بەو پارەیەی لە كرێی مۆری ئەندازیاری لە سەرجەم دامودەزگاكانی حكومەت كۆدەكرێتەوە، كە وەك داهاتی حكومەت سنوردارە و نەدراوە بە ( سندوقی خانەنشینی ئەندازیاران)، و پێشكەشكردنی چارەسەرەكان سەبارەت بەو بابەتە بۆ ئەنجومەنی وەزیران.
3- وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی بەرپرسیارە لە پشتڕاستكردنەوەی ڕەوایی ئەو بڕوانامە و بڕوانامانەی كە لەلایەن كرێكاری بیانییەوە پێشكەش دەكرێت، هەروەها بە لەبەرچاوگرتنی ڕادەی بازاڕی كار لە عێراق پێویستی بە كاری بیانی هەیە، لە ژێر ڕۆشنایی ئەوەی ئابووری نیشتمانی چییە بەپێی پێداویستییەكانی هەر پارێزگایەك لە كاتی دەركردنی مۆڵەتی كاركردن، و هەماهەنگی لەگەڵ سەندیكاكان لەم ڕووەوە بەپێی ئەو كەرتەی كە ئەم سەندیكایانە سەر بە.
4- پابەندبوونی سەرجەم دەزگا حكومییەكان بە داواكردن لە لایەنە بەڵێندەرەكان كە پێش واژۆكردنی گرێبەست لەگەڵیان بەپێی یاسا، ئازادكردنی بەرپرسیارێتی بۆ كرێی مۆری ئەندازیاری لە سندوقی خانەنشینی ئەندازیاران پێشكەش بكەن.
5- پابەندبوونی وەزارەتەكانی بەرگری و ناوخۆ بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران (233ی ساڵی 2008) و هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی دارایی سەبارەت بەو.
6-ئەو خولە ئەندازیاریانەی كە لەلایەن سەندیكای ئەندازیارانەوە دامەزراون، بەمەبەستی بەرزكردنەوەی پلەی فەرمانبەران بەپێی یاسا پەسەندكراون.
7- دەستەی وەبەرهێنانی نیشتمانی و دەسەڵاتی وەبەرهێنان لە پاریزگاكان گرێبەست لەگەڵ فەرمانگە ئەندازیارییە مۆڵەتپێدراوەكان و تاقیگەكان دەگرنە ئەستۆ كە بڕوانامەی باوەڕپێكراویان بەدەست هێناوە بەپێی یاسا، بۆ سەرپەرشتیكردن و پشكنین بۆ پڕۆژەكانی وەبەرهێنان، بەپێی ئەو گرێبەستانەی لە نێوان فەرمانگە یان تاقیگە ئەنجام دەدرێن لە لایەكەوە، و دەسەڵاتی وەبەرهێنانی كارامە لە لایەكی دیكەوە، كە بریتییە لە: پێدانی پارەی ئۆفیس یان تاقیگە ڕاستەوخۆ لە دەستەی وەبەرهێنان، دوای كۆكردنەوەی بڕە پارەكانیان لە وەبەرهێنەر، و ئەمەش بەپێی گرێبەستی وەبەرهێنان ڕێكدەخرێت.
8- ڕێگەدان بە فەرمانگە زانستییەكان و كۆمپانیاكانی خزمەتگوزاری ئەندازیاری و كۆمپانیاكانی خزمەتگوزاری پزیشكی و كۆمپانیا بازرگانیەكانی تر بۆ هاوردەكردنی ئامێری پزیشكی دوای وەرگرتنی ڕەزامەندی وەزارەتی تەندروستی.


بەیاننامەكە دەڵێت: بۆ پشتیوانی لە تواناكانی هێزی ئاسمانی عێراق، ئەنجومەنی وەزیران گرێبەستێكی لەگەڵ وەزارەتی بەرگری پەسەندكرد بۆ دامەزراندنی بنكەیەكی ئاسمانی نمونەیی لە قەیارە (قۆناغی یەكەم)، لە چوارچێوەی قەرزی گەرەنتی لە دامەزراوە نێودەوڵەتییەكانی گەرەنتی هەناردەكردن، بە پشتبەستن بە یاسای بودجە (ژمارە 13ی ساڵی 2023).
ئاشكراشیكرد: ئەنجوومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر ڕێگەدان بە وەزیری ژینگە بۆ واژۆكردنی پەیڕەوی یەكێتی عەرەبی بۆ یەدەگی سروشتی بۆ ساڵی 2012، لەسەر بنەمای بڕگەكانی دەستوور، هەروەها بۆ وەزارەتی دەرەوە بۆ ئامادەكردنی بەڵگەنامەی ڕێگەپێدانی پێویست بەپێی چوارچێوە پەسەندكراوەكان، و پێشكەشی ئەمینداریەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران بكەن بۆ بەدەستهێنانی واژۆی سەرۆك وەزیران، لەگەڵ تێبینیكردن بەپێی مادەی (9)ی پەیڕەوی ناوخۆ.
هەروەها بەیاننامەكە رایگەیاند: ئەنجومەن ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر ڕێنمایی وەزارەت و دەزگاكانی سەر بە وەزارەتێك و سەرجەم پارێزگاكان بۆ ئەوەی شەفافیەت لە ڕاگەیاندنی تەندەرەكاندا بگرنەبەر، ئاماژە نەكردن و دیاریكردنی ناوی كۆمپانیایەكی دیاریكراو، و تەنها ئاماژەدان بە تایبەتمەندییە پێویستەكان، بە مەرجێك بەرهەمە بیانییەكە نەكڕدرێت كاتێك حاڵەتی جێبەجێكردنی مادەی (30/دووەم)ی بودجەی گشتی (13ی ساڵی 2023) هەبێت.
جەختیشیكردەوە: كە رەزامەندی درا لەسەر بەدەركردنی دەستەی توێژینەوەی زانستی/سەنتەری چارەسەركردن و لەناوبردنی پاشماوەی كیمیایی، بایۆلۆجی و سەربازی لە ڕێنماییەكانی وەبەرهێنان و هاوبەشی نێوان دەزگاكانی دارایی ناوەندی و كەرتی تایبەت (1ی ساڵی 2024)، و شێوازەكانی گرێبەستكردن لە ڕێنماییەكانی بۆ جێبەجێكردنی گرێبەستە حكومییەكان (2ی ساڵی 2014) بۆ دامەزراندنی هەردوو وێستگەی (زیقار و و موسڵ) بۆ چارەسەركردن و لەناوبردنی پاشماوەی مەترسیدار.
هەر بە گوێرەی بەیاننامەكە، ئەنجومەن ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر دوورخستنەوەی نوسینگەی سەرۆك وەزیران  ئەمینداریەتی گشتی مەزارگەی عەلەوییەی پیرۆز، ئەمینداریەتی مزگەوتی كوفە، و ئەمینداریەتی مزگەوتی سەهلە لە بڕگەكانی ڕێنمایی ئاسانكاری بۆ جێبەجێكردنی بودجە، بۆ كڕینی پێویستی پێداویستییە سەرەتاییەكان بۆ سەركەوتنی سەردانەكانی فاتمیە لە پارێزگای نەجەفی ئەشرەف تا 31ی كانوونی دووەمی 2024، و لە چوارچێوەی بودجەی بەكاربەر بۆ نوسینگەی سەرۆك وەزیران، لەوانە: (1) ملیار دینار بۆ مەزاری پیرۆزی عەلەویەی پیرۆز، (750) ملیۆن دینار بۆ ئەمینداریەتی مزگەوتی كوفە، هەروەها (750) ملیۆن دینار بۆ ئەمینداریەتی مزگەوتی سەهلە.
ئاشكراشیكرد: دانیشتنەكە شایەتحاڵی هەڵوەشاندنەوەی بڕیاری (3ی ساڵی 2022)ی ئەنجومەنی وەزیران بوو، كە ڕاسپاردەی ئەنجومەنی وەزاری وزەی لەخۆگرتبوو، سەبارەت بە جێبەجێكردنی هێڵەكانی گواستنەوەی 400 كەی ڤی بەهۆی نەبوونی پێویستی، وەك بەشێك لە ڕاسپاردەكانی لیژنەی پەیوەندیدار بە پێداچوونەوە بە سەرجەم بڕیارەكانی ئەنجومەنی وەزیران، كە لە حكومەتی پێشوو وەرگیراوە لە ماوەی بەڕێوەبردنی ڕۆژانە لە 8ی تشرینی یەكەمی 2021، تا 27ی تشرینی یەكەمی 2022.
رونیشیكردەوە: ئەنجوومەنی وەزیران ڕەزامەندی لەسەر درێژەدان بە بڕیارەكەی (23604ی ساڵی 2023) سەبارەت بە دابینكردنی ئۆتۆمبێل بۆ وەزارەتی دەرەوە، لە ماوەی ساڵانی 2024 و 2025 پەسەند كرد، و دەسەڵاتی بە وەزارەت دا بۆ ئەنجامدانی ڕێككەوتن لەگەڵ كۆمپانیای بەرهەمهێنەر، بە مەبەستی هاوردەكردنی ئۆتۆمبێل و گۆڕینی دوای هەر سێ مۆدێلێك، هاوكات پێدانی جیاوازی نرخی مۆدێلە نوێیەكە بە ڕێككەوتنی هاوبەش بۆ نرخی ئۆتۆمبێلی بەكارهێنراو، بە شێوەیەك كە بەرژەوەندی عێراق و پارەی گشتی بپارێزێت.