سەرۆك وەزیران: لە پرۆسەی گۆڕینی كابینەی حكومەتداین بۆ بەدەستهێنانی ئەدای كاریگەرتر لە هەندێك شوێن

بەغداد - INA
سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران محەمەد شیاع سودانی، لە میانی دانیشتنی ئەنجومەنی وەزیران، كە ئەمڕۆ سێشەممە بە بۆنەی دوو ساڵەی پێكهێنانی حكومەت بەڕێوەچوو، تەئكیدیكردەوە: لە پرۆسەی گۆڕینی كابینەی حكومەتداین بۆ بەدەستهێنانی ئەدای كاریگەرتر لە هەندێك شوێن.
سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران، بەپێ بەیاننامەیەكی نوسینگەكەی كە بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی ناردووە، رایگەیاند: ڕێژەی گەیشتن بە ئامانجەكانی حكومەت بە گشتی، لە بوارە جیاجیاكاندا، لە ماوەی تەمەنی حكومەتدا گەیشتە 62%،  ئێمە لە فایلە دیار و گرنگەكاندا سەركەوتوو بووین، لە فایلەكانی تردا ڕووبەڕووی ئاستەنگی بووینەوە، لە هەندێك وردەكاری و فایلدا دواكەوتین.
وتیشی: لە ماوەی دوو ساڵدا زیاتر لە جارێك وەستاین بۆ هەڵسەنگاندنی ڕێڕەوی كاركردن، هەروەها 3 ڕاپۆرتمان لەسەر جێبەجێكردنی بەرنامەی حكومەت بڵاوكردەوە،  دەستكەوتەكەمان تەنها لە یەك كەرتدا سنوردار نەبوو، نە بە شارێك یان پارێزگایەك، بەڵكو قەزا و ناحیە و ناوەندەكانی شارەكانی گرتەوە.
جەختیشیكردەوە: تیمی خزمەتگوزاری و هەوڵی ئەندازیاری تایبەت بوو بە پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری خێرا، و ئێمە چارەسەری پڕۆژە دواكەوتووەكانمان كرد كە هەندێكیان مێژووەكەیان دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 2005، لە ڕێگەی بڕیارەكانی ئەنجومەنی وەزیرانەوە، ژمارەی پڕۆژە دواكەوتووەكان (1471) پڕۆژە بوو بە (555) پڕۆژە بۆ وەزارەتەكان دەستمان بە كار كردەوە، و پرۆژە دواكەوتووەكان كەمی كرد بۆ (961) پڕۆژە،  بە (442) گرێبەست و پڕۆژە لەسەر ئاستی پارێزگاكان دەستمان بە كاركردن كردەوە، پڕۆژە بەردەوامەكانیش گەیشتە (8934) پڕۆژە.
وتیشی:  ئێمە تیشكمان خستە سەر پڕۆژەكانی ژێرخان، وێستگەی پاككردنەوەی ئاوەڕۆ و تۆڕەكان، و دابینكردنی ئاوی خواردنەوە، و تا دوێنێش پڕۆژەی نوێمان لەخۆگرت بەهۆی فراوانبوونی ژمارەی دانیشتووان،  پرۆژەی نەهێشتنی قەرەباڵغی هاتوچۆ یەكێك بوو لە ڕوونترین پرۆژەكانی بەغدا كە لە ساڵی 1996ەوە پردێكی بەخۆیەوە نەبینیوە، سەرەڕای فراوانبوونی.
دووپاتیشیكردەوە: ساڵی ڕابردوو بە پڕۆژەی ڕێگاوبان و پردەكانی پەیوەست بە زیارەتی ملیۆنی دەستمان پێكرد، بۆ خزمەتكردنی ملیۆنان سەردانكەر، و ژمارەی ڕووداوەكانی هاتوچۆ كەمیكرد.
تەئكیدیشیكردەوە: ئێمە دواكەوتین لە پێشكەشكردنی هەندێك خزمەتگوزاری، وەك پڕۆژەی پاككردنەوەی ئاو لە بەسرە، و خزمەتگوزاری پێویست لە فڕۆكەخانەكانی عێراق كە تا ئێستاش لە خوار ئاستی پێویستەوەیە،  ئێمە دواكەوتین لە ئامادەكردنی پارچە زەوییە نیشتەجێبوونەكان، و ئەركمان لەسەر بوو دەست بكەین بە دابەشكردنی 500 هەزار پارچە زەوی نیشتەجێبوون، و زەوی یەكێكە لەو كێشە ئاڵۆزانەی كە ڕێگری لە پڕۆژەكانی نیشتەجێبوون دەكات.
وتیشی:  لە بواری تەندروستیدا نەخۆشخانەی نوێ و بنكەی تایبەتمەند و بنكەی تەندروستی و چاودێری سەرەتاییمان كردەوە، هەروەها ژمارەیەكی زۆر لە نەخۆشخانە و بنكەی تەندروستی چاككرانەوە،  لەبواری كارەبادا بەرزترین بەرهەمی وزەی كارەبامان بەدەستهێناوە كە گەیشتووەتە 27 هەزار مێگاوات و پڕۆژەی نوێمان دەستپێكردووە و پڕۆژەی نوێمان كردووەتەوە بۆ شكاندنی كۆسپ و تەگەرەی تۆڕ و چەند پڕۆژەیەكی دیكەش پەیوەست بە سووڕی تێكەڵ و فیدەری نوێ. هەنگاوێكی گرنگمان ناوە لەبواری وزەی خۆر، و كار لەسەر 15 پرۆژە بە كۆی توانای پێنج هەزار و 720 مێگاوات بەردەوامە.
سەرۆك وەزیران ئاشكراشیكرد: لەسەر ئاستی نیشتەجێبوون، شارە گرنگەكانی نیشتەجێبوونمان ڕاگەیاند، كە دەبێتە هۆی گۆڕانكارییەكی چۆنایەتی لە تەرخانكردنی یەكەكانی نیشتەجێبوون بە هەموو خزمەتگوزارییەك بۆ هاووڵاتیان، هەنگاوی گرنگمان لە پرۆژەكانی بیناسازی قوتابخانەكاندا ناوە، كە بەشێكیان دواكەوتبوون، وەك پرۆژەی ژمارە یەك ئەمساڵ پڕۆژەكانی ڕێككەوتنی عێراق و چین تەواو دەبن، هەروەها قوتابخانەكان لە سەرجەم پارێزگاكان نۆژەن ونوێ كراونەتەوە.
وتیشی: پڕۆژەیەك هەیە بۆ (سندوقی عێراق بۆ گەشەپێدان) كە كۆتایی بە پرسی پێویستی خوێندنگاكان دەهێنێت بەپێی دیدێكی نوێ پەیوەست بە كڕینی ئەو خزمەتگوزارییە.
راشیگەیاند: ستراتیژی نیشتیمانی بۆ پەروەردەو خوێندن 2022-2031، پرۆژەی خوێندن لە عێراق، و سكۆلەرشیپ بۆ خوێندن لە زانكۆ بەناوبانگەكان دەستیپێكرد.
وتیشی:  لە میحوەری بەرەنگاربوونەوەی هەژاریدا 962 هەزار خێزان خراونەتە نێو پاراستنی كۆمەڵایەتییەوە، ئەمەش بەڕێژەی 85% زیادی كردووە، واتە 7 ملیۆن و 600 هەزار تاك لە پاراستنی كۆمەڵایەتیدا بەشداربوون. لە سەرەتای پێكهێنانی حكومەتەوە مانگانە 130 ملیۆن سەبەتەی خۆراك دابەشكراوە، لە ماوەی دوو ساڵدا. دەرەمالەی خوێندن، خۆراكی قوتابخانە، كرێی خوێندن بۆ كەسانی خاوەن پێداویستی تایبەت، منداڵانی نەخۆشی شەكرە و زیادكردنی بۆ پاراستنی كۆمەڵایەتی و بیمەی تەندروستیمان چالاك كرد.
جەختیشیكردەوە:  ئێمە هەژاری فرە ڕەهەندیمان كردە ئامانج، كەمكردنەوەی هەژاری بۆ خێزانەكانی ژێر هێڵی هەژاری. ڕێوشوێنەكانی حكومەت یارمەتیدەر بوون بۆ كەمكردنەوەی ڕێژەی هەژاری لە عێراق لە 23٪ بۆ 17.6٪.
وتیشی:   لەبەرەنگاربوونەوەی بێكاری حكومەت بەدامەزراندنی سەدان هەزار خاوەن بڕوانامەی باڵا و گرێبەست و دەرچووە یەكەمەكان چارەسەری كێشە بۆماوەییەكانی كردووە و دەستپێشخەری ڕیادە بۆ دامەزراندن دەستمان پێكردووە. ڕێوشوێنەكانی حكومەت بەشدار بوون لە كەمكردنەوەی ڕێژەی بێكاری بە گشتی لە 16.5% بۆ 14.4%.
دووپاتیشیكردەوە:  لە بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی دارایی و ئیداریدا، لە چەند ئاستێكی چاكسازیی كارگێڕی دامودەزگاكاندا كارمان كرد، هەروەها فەلسەفەیەكی نوێمان لە وەرگرتنەوەی پارە و كەسانی داواكراو گرتەبەر، و ژمارەمان لەو بوارەدا بەدەستهێنا. لە تەوەری چاكسازی ئابووری و داراییدا، حكومەت هەنگاوی داناوە كە چاكسازیی پێكهاتەیی كە هەموو دامودەزگاكانی دەوڵەت بەشدارییان تێدا كردووە. هەڵاوسانی گشتی لە 4.9% لە ساڵی 2022 بۆ 3% لە ساڵی 2024 دابەزیوە.
وتیشی:  داهاتی نا نەوتی بە ڕێژەی 6٪ زیادی كرد، وە داهاتی باجمان بۆ ساڵی 2024 بە ڕێژەی 23٪ زیاد كرد. ئەو بڕە پارەیەی لە پارەی ئەلیكترۆنی كۆكرایەوە گەیشتە (7.6) ترلیۆن دینار، دوای ئەوەی لە مانگی یەكی ساڵی 2023 لە (2.4) ترلیۆن دینار تێنەپەڕیوە.
سودانی ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: وەك دامەزراندنی سندوقی عێراق بۆ گەشەپێدان و گرنگترین ئەو چاكسازییانەی كە لەیاسای بودجەدا دانراون و گوزارشت لەدیدگایەكی نوێ دەكەن بۆ پاڵپشتیكردنی كەرتی تایبەت و ماددەیەكمان پەرەپێداوە بەپێدانی گەرەنتی سیادی بۆ پڕۆژەكان. گۆڕانكاریمان لە پێشكەشكردنی هەلی وەبەرهێنان و پێدانی مۆڵەتی وەبەرهێنان لە بواری پڕۆژەی پیشەسازی و كشتوكاڵیدا بەدەستهێناوە.
وتیشی:  ئێمە دەستمان كرد بە تەوتینكردنی پیشەسازی دەرمان، كردنەوەی چەندین پڕۆژە، و گەیشتینە داپۆشینی پێویستی ناوخۆیی بە ڕێژەی 35%، لە 10% هیوادارین لە ماوەی 3 ساڵدا بگەینە 85%. جێبەجێنەكردنی یاسای ئاسایشی كۆمەڵایەتی بە شێوەیەكی دروست كاریگەری نەرێنی لەسەر كەرتی تایبەت وەك كۆمپانیاكان هەبووە، هەروەها پێشێلكردنی گەرەنتی كرێكارانیش بووە.
راشیگەیاند:  ڕێوشوێنمان گرتووەتەبەر بۆ پاڵپشتی كردنی ژینگەیەكی سەرنجڕاكێشی بازرگانی بۆ كۆمپانیاكان، هەروەها بۆ تۆماركردنی كۆمپانیاكان لە بەشی باج و ئاسانكاری گومرگی. لە دەروازە سنوورییەكان ڕووبەڕووی ئاستەنگ دەبینەوە، سەرەڕای چاكسازی و جێبەجێكردنی پێكەوەبەستنەوەی تۆڕ، بەڵام داهاتی دەروازەكان نەگەیشتووەتە ئاستی پێویست، بەتایبەتی سەبارەت بە دەروازەكانمان لە هەرێمی كوردستانی عێراق، و پێویستمان بە ڕێكاری زیاترە بۆ كۆنترۆڵكردنی ئەوان و یەكخستنی باجی گومرگی.
وتیشی:  ئێمە دواكەوتین لە باشتركردنی كەرتی گەشتیاری، و وەبەرهێنانمان لەو شوێنە ئایینی و مێژوویی و شوێنەوار و سروشتیانە نەكرد كە هەمانە، سەرەڕای گرنگییەكەی لە پاڵپشتیكردنی ئابووریی نیشتمانیدا.
رونیشیكردەوە: ئێمە مافی خۆژێنیمان هەیە لەسەر ئاستی بەروبوومی ستراتیژی، و پێویستمان بە كاری زیاترە بۆ جێبەجێكردنی دیدێكی كشتوكاڵی بەپێی سەرچاوە ئاوییەكانی بەردەست. ئێمە بڕیارمان داوە بۆ دامەزراندنی كۆمپانیایەكی نیشتمانی مۆبایل، و چاوەڕێی تەواوكردنی بابەتەكە دەكەین لەگەڵ كۆمپانیا نێودەوڵەتییەكان بۆ ئەوەی خزمەتگوزارییەكە بەردەست بێت و نوێنەرایەتی داهاتی زیادە بكات بۆ دەوڵەت.
سەرۆك وەزیران ئاشكراشیكرد:  لە كەرتی وەرزشیدا ڕێژەی پێشكەوتووی یاریگا تەواوكراوەكان هەیە كە نوێنەرایەتی گرنگی بۆ وەرزشوانان دەكەن. ئێمە پڕۆژەی ڕێگای گەشەپێدانی ستراتیژیمان ڕاگەیاند، و یاداشتێكی لێكتێگەیشتنی چوارلایەنەمان لەگەڵ قەتەر و ئیمارات و توركیا واژۆ كرد و كارەكان بەردەوامن بۆ بەدیهێنانی.
وتیشی: ئێمە هاوتەریب لەگەڵ كۆمپانیاكانی تایبەتمەند لە پرۆسەی دیزاین بۆ پڕۆژەكانی ئێستای نۆژەنكردنەوەی هێڵی ئاسن كار دەكەین، وەك پڕۆژەی دووەم تا پڕۆژەی ڕێگای گەشەپێدان دروست دەكرێت. ئێمە پڕۆژەكانی (شەمەندەفەری كەربەلا- نەجەف) و (مترۆی بەغدا)مان ڕاگەیاند، و بەردەوامین لە دانوستان لەگەڵ دەسەڵاتی كەرتیی و كۆمپانیای ڕاوێژكاری.
ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: پڕۆژەی بەڕێوەبردنی ئاو لەگەڵ لایەنی توركیا یەكێكە لە گرنگترین پڕۆژە ستراتیژییەكان كە بەردەوامییمان بۆ دابین دەكات لە كەرتی كشتوكاڵدا.ئێمە ڕێژەی تەواوكردنی پێشكەوتوومان بەدەستهێناوە لە پڕۆژە ڕاگەیەندراوەكانی بەندەری گەورەی فاو، لەوانە بەندەرەكان، تونێلی ژێرئاوكەوتوو، كەناڵی گەشتیاری، گۆڕەپانی كۆنتێنەر، و ڕێگای لینكی.
دووپاتیشیكردەوە:  لەگەڵ وڵاتانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی گەیشتینە ڕێككەوتن، بۆ كۆتاییهێنان بە ئەركی هاوپەیمانییەكە بەپێی چوارچێوەیەكی كاتیی ڕاگەیەندراو. توانیمان بڕیارنامەیەك لە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتووەكان سەبارەت بە ئەركی نەتەوە یەكگرتووەكان دەربكەین.
وتیشی:  ئێمە ڕووبەڕووی ئاستەنگی دارایی دەبینەوە بە دابینكردنی نەختینەیی كاش، ڕێكخستنی ئەولەویەتەكانی خەرجكردن، و گواستنەوە بۆ بەرنامەكانی بودجە بەپێی پلاتفۆرمی وەزاری. ئێمە هەوڵ دەدەین داهات زیاد بكەین، خەرجییەكان بە عەقڵانی بكەین، و گۆڕینی دیجیتاڵی لە مامەڵە دارایی و گومرگییەكاندا. كاردەكەین بۆ ئەوەی هەموو مامەڵە داراییەكان بخەینە ژێر پابەندبوون و ڕێساكانی حوكمەت.
جەختیشیكردەوە: یاسا كۆنەكان لەگەڵ قۆناغی ئێستادا ناگونجێن، و پرۆسەی ئاوەدانكردنەوە و وەبەرهێنان و خزمەتگوزارییەكان پەكدەخەن.
سودانی باسی لەوەشكرد: ناوچەكە بە گەشەسەندندا تێدەپەڕێت لە ئەنجامی ئەو ململانێیانەی كە ڕاستەوخۆ كاریگەری لەسەر باری ئەمنی و ئابووری عێراق هەیە.
وتیشی:  ئێمە لە پڕۆسەی ئەنجامدانی گۆڕانكاریی وەزاریین بە پێی پێوەرەكانی ئەدا و كار، ئەوە هەڵوێستێكی سیاسی نییە بەرامبەر ئەم كوتلەیە یان ئەو حزبە، بەڵكو خواستێكە بۆ گەیشتن بە ئەدای كاراتر بۆ جێبەجێكردنی پێداویستییەكانی قۆناغ و خواستەكانی هاوڵاتیان.
تەئكیدیشیكردەوە: دوای چەندین ساڵ دواكەوتن، ئێمە مافێكی گرنگمان تەواوكرد كە لەلایەن هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانەوە نوێنەرایەتی دەكرێت، و وتیشی: سەرژمێری دانیشتوان یەكێكە لە شایستە گرنگەكان كە چاوڕێمان دەكات.