زێدان: سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری تاكە گەرەنتییە بۆ جێبەجێكردنی باشی یاسا

بەغداد - INA
ئەمڕۆ هەینی، سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای دادوەری دادوەر فایق زێدان، تەئكیدیكردەوە: كە  سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری تاكە گەرەنتییە بۆ جێبەجێكردنی باشی یاسا.
بەپێی بەیاننامەیەكی ئەنجومەنی دادوەری كە بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی نێردراوە، زێدان دەڵێت: ویلایەتی دەستووری یاسا و دادوەری وڵاتانی شارستانی خاوەن سیستەمی دیموكراسی بە پەرۆشن بنەمای سەروەری یاسا لە دەستوور و یاساكانیاندا جێگیر بكەن، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی كە یاسا دەسەڵاتی باڵای واقعیە لە هەموو ئەو وڵاتانەی كە كە بە پرۆشن هاوڵاتیانیان بەبێ جیاوازی ملكەچی یاسا بن بۆ نموونە لە دەستووری كۆماری عێراق ساڵی 2005 لە مادەی (5)دا هاتووە كە یاسا سەروەری هەیە.
وتیشی: بە هەمانشێوە لە دەستووری میسری ساڵی 2014 لە مادەی (94)دا هاتووە كە سەروەری یاسا بنچینەی حوكمڕانییە لە دەوڵەتدا، دەوڵەتیش ملكەچی یاسایە، هەروەها لە دەستووری مەغریبی ساڵی 2011 لە بەشی (6)دا  هاتووە كە یاسا بەرزترین دەربڕینی ئیرادەی میللەتە، جا كەسانی سروشتی بێت یان یاسایی، بە دەسەڵاتە گشتیەكانیشەوە، لەبەردەمیدا یەكسانن و پابەندن پێیەوە، بەهەمان شێوە لە مادەی حەوتی جاڕنامەی جیهانی مافەكانی مرۆڤ (1948)دا هاتووە: “هەموو مرۆڤەكان لەبەردەم یاسادا یەكسانن”.
رونیشیكردەوە: سەبارەت بە دەسەڵاتی دادوەری، وەك ئەو دەزگایەی كە یاسا جێبەجێ دەكات، سەربەخۆییەكەی تاكە گەرەنتییە بۆ جێبەجێكردنی دروستی یاسا و ئەم سەربەخۆییەش لە دەقەكانی خودی دەستوورەوە وەرگیراوە، وەك لە مادەی (19)ی دەستووری عێراقدا هاتووە كە (دەسەڵاتی دادوەری سەربەخۆیە، جگە لە یاسا هیچ دەسەڵاتێكی بەسەردا نییە)، هەروەها لە مادەی (184)ی دەستووری میسری ساڵی 2014دا هاتووە كە (دەسەڵاتی دادوەری سەربەخۆیە)، و یاسای بنەڕەتی حوكمڕانی لە شانشینی عەرەبستانی سعودیە لە مادەی (46) دووپاتی دەكاتەوە كە (دەسەڵاتی دادوەری دەسەڵاتێكی سەربەخۆیە)، و دەستووری تونسی ساڵی 2014 لە بەشی (102)دا هاتووە كە (دەسەڵاتی دادوەری دەسەڵاتێكی سەربەخۆیە).
تەئكیدیشیكردەوە: لەمانەی سەرەوە ڕوونە كە (ویلایەتی یاسا) و دەسەڵاتی بەرپرسیارە لە جێبەجێكردنی یاسا، واتە (دەسەڵاتی دادوەری سەربەخۆ)، ئەركێكە لەسەر بنەمای دەستوور و یاسا، و تەنها خواستێك نییە بۆ فراوانكردن و پێشێلكردنی دەسەڵاتە یاسادانان و جێبەجێكردنەكان لە بەكارهێنانی دەسەڵاتەكانیان كە بەپێی دەستوور گەرەنتی كراوە، و بەپێی بنەمای جیابوونەوە لە نێوان دەسەڵاتەكان كە لە مادەی (47)ی دەستووری عێراقی ساڵی 2005دا هاتووە، چونكە پیادەكردنی دەسەڵاتی یاسادانان یان جێبەجێكردن بەپێی دەستوور شتێكە، هەروەها كارێكی دیكەیە بۆ دەسەڵاتی یاسادانان و جێبەجێكردن كە ملكەچی یاسا بن لە ئەگەری پێشێلكردنیدا.
وتیشی: دەسەڵاتی دادوەری بە باڵادەستی و سەروەری یاسا بەڕێوەدەچێت و ناتوانێت تێپەڕێنێت، ئەمەش بەڵگەی ئەوەیە دادوەرەكان خۆیان ملكەچی یاسا دەبن هەروەك باقی هاوڵاتیان لە ئەگەری ئەنجامدانی كارێك كە سەرپێچی یاسا بكات. سەبارەت بە ڕەچاوكردنی دەسەڵاتی دادوەری بۆ هەندێك بابەت كە سروشتی سیاسییان هەیە، بە هەمان شێوە ملكەچی دەستوور و یاسا دەبن، بۆ نموونە، لە مادەی (19)ی یاسای كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكاندا هاتووە كە ئەنجومەنی باڵای دادوەری دەستەیەكی دادوەری هەڵبژاردن پێكدەهێنێت كە توانای گوێگرتن لە تانەدان لە بڕیارەكانی دەستەی كۆمیسیاران هەبێت، مومارەسەی ئەم دەسەڵاتە بێگومان مەشقێكی دادوەرییە بە سروشتێكی سیاسییەوە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی كە هەڵبژاردن پرۆسەیەكی تەواو سیاسییە، بەڵام یەكلاییكردنەوەی ناكۆكییەكانی پەیوەست بەو پرۆسەیە لە چوارچێوەی دەسەڵاتی دادوەرییە.
ئاماژەی بەوەشكرد: یەكلاییكردنەوەی ناكۆكییە دەستوورییەكان كە دەكەونە سنوری تایبەتمەندی دەسەڵاتی دادگای دەستووریەوە، بە سروشتی ناكۆكی سیاسین، یەكلایی كردنەوەی ناكۆكی دەستووری كە دەكەونە دەسەڵاتی دادوەری دەستووریشەوە ناكۆكی سیاسین لە سروشتدا بۆیە دەبینین ڕاستییەكی واقیعی هەیە كە دەستور و یاسا سەپێنراوە، ئەویش ئەوەیە كە ویلایەتی یاسایی و دادوەری و (ویلایەتی) دەستوری و یاساییە.