تەواوی بڕیارەكانی دانیشتنی ئەمڕۆی ئەنجومەنی وەزیران

بەغداد - INA
ئەنجوومەنی وەزیران لە دانیشتنی ئاسایی خۆیدا كە ئەمڕۆ پێنجشەممە بەڕێوەچوو، كۆمەڵێك بڕیاری دەركرد، لەوانە پەسەندكردنی گرێبەستی وەزارەتی كارەبا لەگەڵ كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەت بۆ دابینكردنی بڕی زیادەی وزە، هەروەها پەسەندكردنی ڕاسپاردەی دەستەی ڕاوێژكاران بۆ پێدانی ماوەی 6 مانگ  بۆ پیشەسازییەكان بۆ یەكلاییكردنەوەی بڕی قەرزەكان.
نوسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆك وەزیران لە بەیاننامەیەكدا كە بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی ناردووە، دەڵێت: سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران محەمەد شیاع سودانی، ئەمڕۆ سەرۆكایەتی بیست و شەشەمین دانیشتنی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی كرد.
ئاشكراشیكرد: لە دانیشتنەكەدا گفتوگۆكرا لەبارەی هەموو پرسە گشتیەكانی وڵات بوو، هەروەها بەدواداچوون بۆ فایلی خزمەتگوزاری و ئابوورییەكان، بەتایبەتی ئەوانەی پەیوەندییان بە جێبەجێكردنی بەرنامەی حكومەتەوە هەیە كرا، هەروەها باس لەو بڕگانە كرا كە لە بەرنامەی كاردا هاتووە، و بڕیارەی پێویست سەبارەت بەو پرسانە درا.
ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: لە میانەی دانیشتنەكەدا سەرۆك وەزیران ڕێنمایی پێكهێنانی لیژنەیەكی لە دەستەی وەبەرهێنان و ئەنجومەنی ڕاوێژكاران لە دیوانی سەرۆك وەزیران و ڕێكخەری كاروباری پارێزگاكان و بەشی یاسایی لە ئەمینداریەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران كرد، بۆ لێكۆڵینەوە لە پێشنیاری هەمواركردنەكانی سیستەمی وەبەرهێنان.
هەروەها وەزارەتەكانی ئاڕاستە كرد كە ئەو یاداشتە لێكتێگەیشتنانە كارا بكەن كە لە سەردانەكەی سەرۆك كۆماری توركیا ڕەجەب تەیب ئەردۆغان بۆ عێراق لەگەڵ توركیا واژۆ كران.
لەچوارچێوەی چارەسەرییەكانی حكومەت بۆ فایلی كارەبا و پەرەپێدانی چارەسەری ڕاستەوخۆ، بەپێی بەیاننامەكە، ڕەزامەندی لەسەر وەزارەتی كارەبا درا بۆ گرێبەستكردن لەگەڵ كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەت بۆ دابینكردنی بڕی زیادەی وزە، بەهۆی لۆدی هاوینە، بەبەكارهێنانی شێوازی (Take and pay)، بەپێی ئەو هاوكێشەیەی وەزارەتی كارەبا پێشنیاری كردووە، بۆ ماوەی 3 مانگ، بە مەرجی درێژكردنەوەی بەپێی پێویستی سیستەمەكە، و بەپێی دەسەڵاتە داراییەكان.
هەروەها پەسەندكردنی ئیستسنای كۆمپانیای دابەشكردنی بەرهەمە نەوتییەكان، بە مەبەستی گرێبەستكردن لەگەڵ كۆمپانیایەكی گواستنەوە بۆ گواستنەوەی سووتەمەنی كاركردن بۆ وێستگەكانی كەرتی تایبەت؛ بۆ ئەوەی بتوانرێت بە خێرایی دەست بە گواستنەوەی سووتەمەنی بكرێت، و دەست بكرێت بە ئامادەكردنی كارەبا بۆ سیستەمی نیشتمانی.
بەیاننامەكە ئاشكراشیكرد: بە پشتبەستن بە شێوازی حكومەت بۆ تەواوكردنی پڕۆژە دواكەوتووەكان، و بۆ ڕێگریكردن لە بەفیڕۆدانی پارەی گشتی، ئەنجومەنی وەزیران ئەمانەی خوارەوەی پەسەند كرد:
یەكەم: گۆڕینی ناوی پڕۆژەكە (نۆژەنكردنەوەی پڕۆژەی ئاوی یەكگرتووی خالیدییە ئەسڵی بە توانای 250 م3/كاتژمێر لە پارێزگای ئەنبار/قەرزی بانكی نێودەوڵەتی فریاگوزاری /پارەداركردنی زیادە)، بۆ ئەوەی ببێتە (نۆژەنكردنەوەی پڕۆژەی ئاوی یەكگرتووی خالیدییە ئەسڵی بە توانای لە 250 م3/كاتژمێر، و فراوانكردنەكە بە توانای 200 م3/كاتژمێر لە پارێزگای ئەنبار/قەرزی فریاگوزاری - پارەداركردنی زیادە)، لەگەڵ زیادبوونی كۆی تێچووی پڕۆژەكە.
دووەم: دروستكردنی پێكهاتەیەك (تەواوكردنی دامەزراندنی بەشە زانستییەكان لە كۆلێژی تەكنەلۆجیای كشتوكاڵی/زانكۆی موسڵ)، هەروەها زیادكردنی كۆی تێچووی پڕۆژەكە.
بەمەبەستی تەواوكردنی پێداویستییەكانی پڕۆژەی ستراتیژی هاوبەشی ئاوی دەریا، ڕاسپاردەی ئەنجومەنی وەزاری بۆ وزە (24054 T) بۆ ساڵی 2024 بەم شێوەیە پەسەندكرا.
1 . بە دەركردنی تەندەری هاوبەشی پڕۆژەی ئاوی دەریا و تەندەری ڕاوێژكاری پڕۆژە (CSSP)ی كۆمپانیای ILF لە شێوازەكانی گرێبەستكردن كە لە ڕێنماییەكانی جێبەجێكردنی گرێبەستە حكومییەكان (2ی ساڵی 2014)دا هاتووە و دەركردنیان لە جێبەجێكردنی بەڵگەنامەی ستاندارد.
2. بە دەركردنی تەندەری هاوبەشی پڕۆژەی ئاوی دەریا و تەندەری ڕاوێژكاری پڕۆژە (CSSP)ی كۆمپانیای ILF و ڕاوێژكاران لە ڕێنماییەكانی ئاسانكاری بۆ جێبەجێكردنی بودجەی گشتی فیدراڵی بۆ ساڵانی(2023- 2024 -2025).
3- پڕۆژەكە لە بڕگەی (1 و 2)ی پێشووی بڕیارنامەی (23700ی ساڵی 2023ی ئەنجومەنی وەزیران)دا هاتووە.
لە بەیاننامەكەدا ئاماژە بۆ ئەوەشكراوە، لە چوارچێوەی كاری حكومەت بۆ گرنگیدان بە شوێنەوارەكان، ئەنجومەن ڕاسپاردەكانی لیژنەی هاوبەشی قوتابخانە شوێنەوارییەكانی پەسەند كرد كە لە كتابەكەی وەزارەتی پەروەردەدا لە 27ی تشرینی دووەمی 2023دا هاتووە، بەپێی ئەمانەی خوارەوە:
1. ئاڕاستەكردن بۆ هەردوو قوتابخانەی (ئەلفتوە و قوڕەیش) بۆ ڕووخاندن و ئاوەدانكردنەوە، بەو فۆرم و شێوازی تەقلیدیەی لەلایەن لیژنەی هاوبەشەوە دیاریكراوە.
2. لەوانەش قوتابخانەكانی (قوتابخانەی كازمیەی بنەڕەت، قوتابخانەی موفیدی بنەڕەت، ئامادەیی كازمیەی كوڕان، و ئامادەیی كازمیەی كوڕان، كچان) لەگەڵ كاری چاككردنەوە و نۆژەنكردنەوە.
3. وەزارەتی پەروەردە هەماهەنگی دەكات لەگەڵ وەزارەتی دارایی بۆ دابینكردنی بڕە پارەی پێویست بۆ (12 قوتابخانە) كە لە پلانی گەشەپێدانی شاری كازمیەی پیرۆزدا هاتووە، بە ئەنجامدانی گواستنەوەی پێویست بەپێی یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی بۆ ساڵانی دارایی (2023 - 2024 - 2025).
لە بەشێكی تری بەیاننامەكەدا هاتووە، كە لە درێژەی سیاسەتی حكومەت لە ژێر چاودێری هەموو پێكهاتەكانی عێراقدا، ئەنجومەن دەنگی لەسەر ئەمانەی خوارەوە دا:
یەكەم: پەسەندكردنی ڕاسپاردەی ئەنجومەنی وەزاری بۆ خزمەتگوزارییە كۆمەڵایەتییەكان (24018خ) سەبارەت بە گواستنەوەی خاوەندارێتی ئەو موڵكانەی كە وردەكارییەكانیان لە خوارەوە هاتووە بۆ دیوانەكانی ئەوقافە ئایینەكانی مەسیحی و ئێزدی و سابیئەی مەندائی، بەپێی ئەمانەی خوارەوە :
1. گواستنەوەی خاوەندارێتی خانووبەرە (2/6716 الكاتون / دیالە/ مەندی پێكهاتەی سابیئەی مەندائی)، (10/2 سكە وەلكف/ مقدادییە - گۆڕستانی دیالەی پێكهاتەی سابیئەی مەندائی)، (1/473 خاسەی تیماری - كەركوك مەندی پێكهاتەی سابیئەی مەندائی) بەبێ بەدیل بە پشتبەستن بە بڕگەكانی یاسای دیوانی ئەوقافی ئایینی (58 ساڵی 2012).
2. گواستنەوەی خاوەندارێتی خانووبەرە (2/456 الخر/بەغداد مەندی پێكهاتەی سابیئەی مەندائی)، (48/24 ئەبو تەرارید دیوانیە، گۆڕستانی پێكهاتەی سابیئەی مەندائی)، (34/3 زوبێر/بەسرە، گۆڕستانی پێكهاتەی سابیئەی مەندائی) بەبێ بەدیل، بە پشتبەستن بە بڕگەكانی یاسای خاوەندارێتی گۆڕەپان و بیناكان (3ی ساڵی 1960).
3 - وەزیری ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن و شارەوانییەكان بەرپرسیارە لە گواستنەوەی خاوەندارێتی هەردوو موڵكەكەی (180/54990/ناسرییە، گۆڕستانی پێكهاتەی سابیئەی مەندائی)، (1/123 سوق شیوخ/ناسریە، 2019). گۆڕستانی پێكهاتەی سابیئەی مەندائی) بەبێ بەدیل، بە پشتبەستن بە بڕیارنامەی یاسایی (693ی ساڵی 1973).
4. گواستنەوەی خاوەندارێتی موڵكی (13/430 كەرخ/بەغداد) بە بەدیل، بە پشتبەستن بە بڕگەكانی یاسای هەمواركراوی فرۆشتن و كرێی پارەی دەوڵەت (21ی ساڵی 2013).
دووەم: گواستنەوەی ئەو خاوەندارێتییەی سەرەوە بەپێی ئەوەی پێشتر دامەزراوە، بە مەرجی زەوییە وەقفەكان سنووردار دەكرێت، لە هەمان كاتدا پابەند دەبێت بە بەكارهێنانی زەوییەكان بەبێ گۆڕینی.
سێیەم: وەزارەتی دارایی، لە ماوەی زۆرترینی (30) ڕۆژی دەوامدا لە بەرواری دەرچوونی ئەم بڕیارەوە، لێكۆڵینەوەیەك پێشكەشی ئەنجومەنی وەزیران بكات بۆ یەكلاكردنەوەی ئەو مافانەی لە ئەنجامی ئەو دوو موڵكەی بە ژمارە (3/6578 وەزیریوە/ 2019) هاتوونەتە ئاراوە. یانەی ئاشنای كۆمەڵایەتی بەغدا)، و (1/سیادە/كەركوك گۆڕستانی پێكهاتەی سابیئەی مەندائی)، و ڕادەی ئەگەری گواستنەوەی خاوەندارێتییان كە لە سەرەوە ڕوون كراوەتەوە.
بۆ پاڵپشتی حكومەت بۆ كارەكانی كەرتی تایبەت، ئەنجومەنی وەزیران بڕگەی (4)ی ڕاسپاردەی دەستەی ڕاوێژكاری پەسەندكرد، سەبارەت بە چارەسەركردنی كێشە و ئاستەنگەكانی بەردەم كاركردن لە كەرتی پیشەسازی تایبەتدا، كە بریتییە لە گرتنەبەری ڕێوشوێنی پێویست بۆ پێدانی ماوەی (6) مانگ بە هەموو ئەو پیشەسازیانەی كە پێشتر قەرزەكانیان بە هەر لایەنێكەوە هەیە، بۆ پێداچوونەوە و یەكلاییكردنەوەی قەرزەكان و سوودمەندبوون لە بڕیارنامەی كابینەی حكومەت (23188ی ساڵی 2023) نەدانی قەرزەكان لە ماوەی (6) مانگدا بە بەربەست نازانرێت لەبەردەم بەرەوپێشبردنی مامەڵەكانیان، و ئەم بڕیارە لە بەرواری دەرچوونیەوە دەست پێدەكات جێبەجێ دەكرێت، ئەم بڕیارە لە بەرواری دەرچوونیەوە جێبەجێ دەكرێت.
بەیاننامەكە راشیگەیاند: لەبواری چاودێری تەندروستی و پڕۆژەكانیدا، ئەنجومەنی وەزیران ئەوەی پەسەندكرد كە لە نوسراوەكەی وەزارەتی تەندروستی لە بەرواری 27ی حوزەیرانی 2024دا هاتووە، جگە لە پارێزگاری نەینەوا لە ڕێنماییەكانی جێبەجێكردنی گرێبەستە حكومییەكان (2ی ساڵی 2014)، و پارێزگاری نەینەوا دەسەڵاتی ئەوەی پێدرا كە بانگهێشتنامەیەكی ڕاستەوخۆ ئاراستەی فەرمانگەیەكی ڕاوێژكاری بكات بە مەبەستی وردبینی و پەسەندكردنی دیزاینەكان، و سەرپەرشتیكردنی جێبەجێكردنی پڕۆژەی (نەخۆشخانەی فێركاریی ئیبن سینا)، كە لە چوارچێوەی بودجەی پاڵپشتی فریاگوزاریدا جێبەجێكرا.
هەر لە بەیاننامەكەدا هاتووە، پەسەندكردنی ئەوەی لە نوسراوی وەزارەتی تەندروستیدا هاتووە سەبارەت بە یەكلاكردنەوەی ئەو بڕە پارانەی پەیوەستن بە ڕێكەوتنی پابەندبوونی تایبەت بۆ عێراق لەگەڵ دامەزراوەی (كۆڤاكس)، كە لە بەرامبەر پێدانی پارەی هەڵوەشاندنەوەی ڕێكەوتنەكە لەگەڵ بەرهەمهێنەران هەڵوەشایەوە (GAVI)، بەو پێیەی هەموو ئەو بڕە پارانەی كە دەبێ بدرێت بە عێراق بە یەك پارە دەدرێت لە ماوەی 20 ڕۆژدا لە ئاگاداركردنەوەی (GAVI) ، بە مەرجێك پارەكە 78.5%ی كۆی ئەو بڕە پارەیەی كە دەبێ بدرێت، كە یەكسانە بە 6.546 ملیۆن دۆلار، بەپێی ئامارەكانی هاوپەیمانی جیهانی بۆ ڤاكسین و كوتان.
هەروەها ئەنجوومەنی وەزیران ڕاسپاردەكانی لیژنەی فەرمانی دیوانی (23603)ی پەسەند كرد، كە بە ڕێنمایی سەرۆك وەزیران پێكهێنرا، لە ژێر ڕۆشنایی ئەوەی لە دانیشتنەكەی ڕۆژی 4ی حوزەیراندا خراوەتەڕوو، كە بریتی بوو لە سەرلەنوێ سەیركردنەوەی كرێی پارێزەران كە لە ساڵی 2017دا دیاریكراوە یاسای هەمواركراوی (173 ساڵی 1965).
یەكەم: پاراستنی دەقی بڕگەی (2/یەكەم/ا) لە مادەی (63)ی یاسای پارێزەری وەك لە دەقەكەدا هاتووە.
دووەم: هەمواركردنەوەی بڕگەكانی (ب، ج، د)ی دەقی پێشووتر لە (یەكەم)دا بۆ خوێندنەوە بەم شێوەیە:
ب. تەنها لە (25 هەزار دینار) كەمتر نەبێت، وە لە (150 هەزار دینار) زیاتر نەبێت لە داوای یاسایی بەنرخی بێسنوور، وە ئەو داوایە تاوانكارییەی تیایدا داواكارێك هەبێت كە مافێكی مەدەنی هەبێت.
ج. بڕی (5%) لە بەهای ئەو پارەیەی كە لە داواكارییەكانی زەوتكردندا بەخشراوە، بە مەرجێك تەنها لە (25 هەزار دینار) كەمتر نەبێت، و لە (150 هەزار دینار) زیاتر نەبێت.
د. تەنها لە (25 هەزار دینار) كەمتر نەبێت، وە لە (75 هەزار دینار) زیاتر نەبێت، لە ئەستۆی گەنجینەی دەوڵەت بۆ پارێزەری ڕاسپێردراو بەپێی بڕگەكانی مادەی (144) لە یاسای رێكاری دادگایكردنی تاوانباران (23ی ساڵی 1971) .