لوتكەی بەغدا 2025.. عێراق دۆستەكانی بۆ دیالۆگ و بەرژەوەندی هاوبەش یەكدەخاتەوە

بەغدا - INA- نەسار حاج
لوتكەی عەرەبی كە لە داهاتوودا لە بەغدا بەڕێوەدەچێت، بڕیارێكی كۆمكاری عەرەبی بوو كە وەڵامی داواكارییەكەی محەمەد شیاع سودانی، سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران دایەوە لە میانی لوتكەی ڕیاز لە مانگی ئایاری ٢٠٢٣، و هاوكات بوو لەگەڵ لوتكەی بەحرەین، دوێنێ، و لەگەڵ عێراقییەكی فەرمی كۆبووەوە بەخێرهاتن، لەلایەن سەرۆكوەزیرانەوە لە بەیاننامەیەكدا كە لەلایەن نووسینگەی ڕاگەیاندنی خۆیەوە بڵاوكراوەتەوە و تیایدا ڕایگەیاندووە: “بەناوی كۆماری عێراق و حكومەت و گەلەوە، بەخێرهاتنی دڵسۆزانەمان بۆ بڕیارەكەی كۆمكاری عەرەبی دەردەبڕین بۆ قبوڵكردنی داواكارییەكەمان لە  لوتكەی ڕیاز بۆ میوانداریكردنی كۆبوونەوەی كۆمكاری عەرەبی لەسەر ئاستی لوتكە، لە سی و چوارەمین دانیشتنی ئاسایی خۆیدا، بە سەرۆكایەتیی عێراق، لە بەغدا لە ماوەی ساڵی ٢٠٢٥دا، هەروەك چۆن سوپاس و پێزانینی خۆمان ئاراستەی برایانی كۆماری عەرەبی دەكەین ".
ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: هاتنی برایان و پادشا و سەرۆك و سەركردە و سەرۆكی شاندە عەرەبییەكانی برایانمان، جارێكی دیكە، وەك میوانی بەغدای مێژوو و شارستانیەت، درێژەپێدەری ڕێبازی وڵاتەكەمانە بۆ تێكەڵبوون لەگەڵ ژینگەی عەرەبی و بەردەوامبوون لە پێشكەشكردنی عێراق بۆ ڕۆڵی مێژوویی و سەرەكییەكەی، وەك پایەیەكی ئاشتی و برایەتی و سەقامگیری و خاكی لێكنزیكبوونەوە كە دەرفەتەكانی گەشەپێدانی هاوبەشی عەرەبی لەسەری دادەمەزرێنن و دیدگاكانی داهاتوو بۆ گەشەپێدان و تەحەددیاتەكان داڕێژراون.
رونیشیكردەوە: عێراق بە هەڵوێستە مەبدەئییە ناسراوەكانی و ڕێبازە عەرەبی-ئیسلامییە پشتیوانەكانی بۆ پرسەكانی میللەت، كاردەكات بۆ ئاسانكاری هەموو ڕێگاكان و كۆكردنەوەی هەموو هەوڵەكان بۆ سەرخستنی لوتكەی بەغدا/2025، و دڵنیابوون لەوەی كە كۆبوونەوە و بڕیار و دەرئەنجامەكانی گواستنەوەیەكی ئەرێنی و هەنگاوێك بۆ پێشەوە لە جێبەجێكردنی پێداویستییەكانی گەلانی عەرەبیمان، لە قۆناغێكی مەترسیداردا لە گەشت و بوونیاندا پێكدەهێنن.
وتیشی: بەغدا دەبێتە ناوچەیەك بۆ براكانمان لەسەر ڕێگای پاڵپشتیكردنی پرسەكانی گەلانمان و ڕۆڵێكی سەرەكی دەبێت بۆ هاوبەشی و كاركردن بۆ گەشەپێدانی بەردەوام و سەقامگیری كە گەرەنتی داهاتوو دەكات.


چەسپاندنی ڕۆڵی پێشەنگانەی عێراق


فەرهاد عەلائەدین، ڕاوێژكاری سەرۆكوەزیران بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA)ی ڕاگەیاند: بەستنی لوتكەی عەرەبی لە بەغدا، دەرئەنجامی سیاسەتی دەرەكی سەركەوتووی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران محەمەد شیاع سودانی، كە ڕێگەی بۆ عێراق خۆشكرد بۆ چێژوەرگرتن لە باشترین پەیوەندی لەگەڵ هەموو وڵاتانی عەرەبی لە كەنداو تا زەریا بەبێ جیاوازی”.
ئاماژەی بەوەشكرد، “پەسەندكردنی داواكاری حكومەت بۆ ئەنجامدانی لوتكەی داهاتوو لە بەغدا بەڵگەیەكی یەكلاكەرەوەیە بۆ بوژانەوەی عێراق و چەسپاندنی ڕۆڵی پێشەنگانەی لە ناوچەكە و جیهانی عەرەبیدا، بەو پێیەی عێراق یەكێكە لە پایە گرنگەكانی كۆمكاری عەرەبی، و یەكێكە لە وڵاتانی دامەزرێنەری ئەم ڕێكخراوە و بە یەكێك لە پایەكانی سەقامگیری لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دادەنرێت و جگە لەوەش." بەغدا لە ئێستادا شایەتحاڵی بزووتنەوەیەكی شارستانی بێ وێنەیە، و ئەنجامدانی لوتكەكەش دەرفەتێكی بەنرخ دەبێت بۆ عەرەب سەركردەكان بۆ ئەوەی بەغدا لە شكۆمەندی و درەوشاوەیی نوێی خۆیدا ببینن”.


پشتڕاستكردنەوەی نوێ بۆ سەركەوتنی بەرنامەی حكومەت


حسێن عەرەب، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەران بە ئاژانسی هەواڵی عێراق (INA) ڕایگەیاند: میوانداریكردنی لوتكەی داهاتووی عەرەبی لە بەغدا، ئاماژەیەكی ڕوونە بۆ سەركەوتنی حكومەت لە گەڕاندنەوەی دۆسێی پەیوەندییەكانی عەرەبی و نێودەوڵەتی لەگەڵ عێراق بۆ شوێنی شیاوی خۆی و ئەوەش دەكات تەندروستی خۆی وەرگرتەوە، وە وەرگێڕانێكە بۆ جەختكردنەوەی بەرنامەی حكومەت لەسەر پتەوكردنی پەیوەندییەكانی عێراق  ئەوە پشتڕاستكردنەوەیەكی نوێیە بۆ سەركەوتنی بەرنامەی حكومەت بۆ پتەوكردنی پەیوەندییەكانی عێراق لەگەڵ دراوسێكانی لەسەر بنەمای كار و بەرژەوەندییە هاوبەشەكان".  
هەموو كەسێك پێویستی بە بەغدایە
لە بەرامبەردا عادل ریكابی نوێنەری ئەمری ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەران كا لە وتەیەكی بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراق (INA) دووپاتی كردەوە، كە "بەستنی لوتكەی داهاتووی عەرەبی لە بەغدا، بەرجەستەی گەڕانەوەی عێراقە بۆ مومارەسەكردنی ڕۆڵی خۆی و بەهێزكردنی ڕۆڵی سەرەكی و كاریگەری خۆی لە  ناوچەكە لەسەر بنەمای كار و بەرژەوەندی هاوبەش و چارەنووسێكی هاوبەش".
ئاماژەی بەوەشكرد، "لە سەرەتای دامەزراندنی دەوڵەتی عێراقەوە، عێراق جێگەی سەرنجی هاوپەیمانییە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەكان بووە و لەسەر ئاستی عەرەبی ڕۆڵێكی كاریگەرانەی هەیە، بەتایبەتی كە ئەندامێكی دامەزرێنەر و چالاكی كۆمكاری عەرەبییە، هەروەها بەغداش، كە  میوانداری ئەم لوتكەیە دەكات، وەك تەوەرێكی هاوسەنگی لە ناوچەكەدا ناسراوە، ئێستاش هەمووان پێویستیان بە بەغدایە، كە ڕۆڵێكی ئەرێنی گێڕاوە." 


سەركەوتنی سیاسی و دیپلۆماسی


حەیدەر بەرزنجی، شرۆڤەكاری سیاسی بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) پشتڕاستی كردەوە: “راگەیاندنی ئەنجامدانی لوتكەی داهاتووی عەرەبی لە بەغدا هاوكات بوو لەگەڵ ئەو كەناڵانەی گرنگانەی كە لەلایەن نوێنەری ئەمینداری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان لە عێراق، جینین پلاسخارت دەربڕدرا ، لەگەڵ ئەوەشدا ڕوون بووەوە كە پێوەرەكانی نێودەوڵەتی و جیهانی دان بەوەدا دەنێن كە حكومەتی عێراق بە ئاراستەیەكی دروستدا دەڕوات لە لە ڕووی خزمەتگوزاری، گەشەپێدان لە سیستەمی بانكی، بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی، گەیشتن بە دۆخی سەقامگیری سیاسی و ئەمنی، و سەركەوتن لە بەرەنگاربوونەوەی و تێكدانی تیرۆر، ئەمانە شتگەلێكی ئەرێنی و ڕوونن كە عێراق ئەمڕۆ چێژی لێ وەردەگرێت”.


عێراق ئامادەیە بۆ وەبەرهێنان


توێژەر و ئەكادیمیست غالب داعمی لە چاوپێكەوتنەكەیدا لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) ڕایگەیاند: هیچ دوو كەس بە منیشەوە ناكۆك نین لەسەر ئەوەی هەر لێكنزیكبوونەوەیەكی عێراقی لەسەر ئاستی عەرەبی و هەرێمی و نێودەوڵەتی خزمەت بە عێراق و پڕۆژەكانی دەكات، بنیاتنان و بەهێزكردنی ئەوە لەسەر ئاستی سیاسی و ئابووری”.


موجاشع تەمیمی شرۆڤەكاری سیاسی بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA)ی ڕاگەیاند: كۆبوونەوەی لوتكەی عەرەبی كە لە داهاتوودا لە بەغدا ئەنجام دەدرێت، كاردانەوەی ئەرێنی دەبێت، بەو پێیەی عێراق كۆتایی بە ڕابردوو هێناوە و لە ئێستادا پەیوەندیی ئەرێنی لەگەڵ هەموو وڵاتانی خوشكی عەرەبی بەهرەمەندە، و بووەتە وڵاتێكی سەقامگیری سیاسی و ئەمنی و لە لێواری وەبەرهێنانی گرنگدایە".
ئاماژەی بەوەشكرد، "سەرۆك وەزیران لەڕووی سیاسییەوە سەركەوتوو بوو لە پتەوكردنی پەیوەندییەكانی عێراق لەگەڵ دەوروبەرە عەرەبی و ناوچەییەكەی، هەروەها لەگەڵ وڵاتانی جیهان، هاوتەریب لەگەڵ ئەم هەوڵە كاردەكات بۆ هەنگاونان بەرەو پڕۆژە ئابوورییە ستراتیژییەكان، ناساندنی دەرفەتی گرنگی وەبەرهێنان لە عێراق، و هاندانی كۆمپانیاكان بۆ چوونە ناو بازاڕەكانی عێراق"