سەرۆكی دادگای فیدراڵی: ناكرێت كەس ناچار بكرێت بچێتە ناو حزب یان قەوارەیەكی سیاسییەوە

بەغدا - INA - حەسەن فواز

ئەمڕۆ پێنجشەممە، سەرۆكی دادگای باڵای فیدراڵی، دادوەر جاسم محمد عبود عمێری، جەختی لەسەر پێویستی دوورخستنەوەی پڕۆسەی سیاسی لە پشكی تائیفی یان نیشتمانی كردەوە و لەكاتێكدا ئاماژەی بەوەدا كە دروست نییە كەس ناچاربكرێت پەیوەندی بە هیچ كەسێكەوە بكات حزبی یان قەوارەی سیاسی، جەختی لەوە كردەوە كە یاسای هەڵبژاردن بنەمای نوێنەرایەتی پەرلەمانی ڕاستەقینە و دەربڕینە سەبارەت بە ڕۆحی دەستوور.

عمێری لە وتارەكەیدا لە میانی كۆڕبەندی دادوەریی دەستووری عێراق كە لە كۆلێژی یاسا لە زانكۆی بەغدا بەڕێوەچوو، بە ئامادەبوونی پەیامنێری ئاژانسی هەواڵی عێراقی، تێیدا راگەیاند: كۆماری عێراق دەوڵەتێكی تاك و سەربەخۆی فیدراڵییە وسیستەمی حوكمڕانییەكەی بەگوێرەی ئەوەی لە مادەی یەكەمدا هاتووە، كۆماریخوازانە، نوێنەرایەتی، پەرلەمانی و دیموكراسییە".

عمێری وتیشی، سیستمی حوكمڕانی لە عێراق لەسەر ئەو بنەمایە دامەزراوە كە خەڵك سەرچاوەی دەسەڵاتەكانە و شەرعیەتیان بە دەنگدانی ڕاستەوخۆ و گشتی و نهێنی و بوونی دامەزراوە دەستوورییەكانی بە پشت بەستن بە بڕگەكانی مادەی پێنجەمی پیادە دەكرێت دەستوور، و لەسەر بنەمای گواستنەوەی ئاشتیانەی دەسەڵات لە ڕێگەی ڕێگا دیموكراسیەكانەوە كە لە دەستووردا هاتووە بە پشتبەستن بە بڕگەكانی مادەی شەشەمی و لەسەر پێویستە هەموو گەرەنتییەك دابین بكرێت كە هەموو هاووڵاتیان، ژن و پیاو، بتوانن بەشداری لە كاروباری گشتیدا بكەن و بەهرەمەندبوون لە مافە سیاسییەكان، لەوانەش مافی دەنگدان و هەڵبژاردن و كاندیدبوون، بەپێی بڕگەكانی مادەی ٢٠ی دەستوور".

ئاماژەی بەوەشكرد، "شێوازەكانی پراكتیزەكردنی پرۆسەی دیموكراسی لە عێراقدا لەسەر بنەمای گواستنەوەی ئاشتیانەی دەسەڵات دامەزراوە و ئەوەش بە جێبەجێكردنی پرەنسیپی هەڵبژاردنی خولیی بە شێوەیەك بەدەست دێت كە جێبەجێكردنی دروستی سیستەمی دیموكراسی مسۆگەر بكات و نەك دادپەروەرانە". دەقی یاسایی بە مەبەستی گەیشتن بە دیموكراسی خەڵك و نەك دیموكراسی دەسەڵاتی دەسەڵاتدار.

هەروەها وتیشی، “ئامانج لەو پرەنسیپانەی لە دەستووردا هاتووە، گواستنەوەی پەیڕەوی بنەڕەتییە بۆ شێوازی ڕێكخستنی دەوڵەت و پێكهێنانی حكومەتەكەی، ئەو مافە سەرەتاییانەی كە دەبێت جێبەجێبكرێن، ئەو پرەنسیپە بنچینەییانەی كە ئاراستەكردن و عەقڵانیكردنی  سیستەمی هەڵبژاردن، مافی هاووڵاتیان بۆ پراكتیزەكردنی دیموكراسی، و ڕۆڵی پارتە سیاسییەكان”.

ڕوونیشیكردەوە، “یاسای هەڵبژاردن بنەمای نوێنەرایەتی ڕاستەقینەی پەرلەمانییە كە گوزارشت لە ڕۆح و بەهاكانی دەستووری كاریگەر دەكات، ئەگەر ئامرازە دروستەكان لەبەردەستدا بن كە نوێنەرایەتییەكی دروستی پەرلەمانی بەدەستبهێنن، ئەوا پرۆسەی سیاسی و یاسادانان بەرەوپێش دەچێت و سەركەوتوو دەبێت. بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی كە ئەنجومەنی نوێنەران نوێنەری ڕاستەقینەیە”.

عمێری لە درێژەی قسەكانیدا، "سیستەمی سیاسی لە عێراقدا لەسەر بنەمای فرەیی حزبی دامەزراوە لەسەر بنەمای بڕگەكانی ماددەی سی و نۆی دەستوور، كە ئازادی دامەزراندنی یان پەیوەستبوون بە كۆمەڵە و حزبە سیاسییەكانەوە دیاری دەكات".

لە كۆتاییدا وتی: "شانازییەكی گەورەیە بۆ ئێمە كە لەم بینا گەورەیە مێژووییە نیشتمانییەدا بین كە كۆلێژی یاسا لە زانكۆی بەغدا نوێنەرایەتی دەكات"، ستایشی "هەموو ئەو كەسانەی كرد كە بەرپرسن لە كۆڕبەندەكە".