دیداری سەرۆک وەزیران لەگەڵ سەرۆکی ئەمریکا...پێشوازیه‌كی فەرمی و سیاسی بوو له‌هەڵوێستی واشنتۆن بۆ پشتیوانی لە عێراق
سیاسی
- 15-04-2024, 23:33
سیاسی و دیبلۆماسی/ راپۆرت و به‌دواچوون
به‌غداـ INA
ئەو پێشوازییە گەرمەی کە جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا لە میانی پێشوازیکردنی لە محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق لە کۆشکی سپی و لێدوانه دووقۆڵییەکان وپێشوازیی فەرمی و سیاسیی کردی، ئەمەش وەک دەربڕینی گرنگی سەردانەکەی سەرۆک وەزیران بۆ واشنتۆن تەماشا دەکرا ، بە تایبەتی کە ئامانجی چالاککردنی بناغەکانی هاوبەشی و هاوکاری دوولایەنەی هەڵگرتبوو بە چالاککردنی ڕێککەوتنی چوارچێوەی ستراتیژی بە ئاماژەدان بەوەی کە بە ڕوونی هەڵوێستی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکای لە پشتیوانیکردن لە عێراق دەربڕی، هەروەها جەختی لەسەر گرنگی ڕۆڵی سەرەکییەکەی لە ئاستی ناوچەییدا کردەوە و لە ئاستی نێودەوڵەتیدا.
لە میانی دیدارەکەیاندا لە کۆشکی سپی، سەرۆکی ئەمریکا کە پێشوازی لە سەردانەکەی سەرۆک وەزیرانی عێراق بۆ واشنتۆن کرد، جەختی لەوە کردەوە کە هاوبەشی نێوان عێراق و ئەمریکا لەڕادەبەدەر گرنگە، هەروەها گرنگ و سەرەکییە و گرنگە بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست وجيهان."
لای خۆیەوە سەرۆک وەزیرانی عێراق لە میانی کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی هاوبەش لەگەڵ سەرۆکی ئەمریکا ڕایگەیاند، ئامانجمان ئەوەیە لە پەیوەندییەکی سروشتی و سەربازییەوە، بەشێوەیەکی نەرم و سیستماتیک و بەمه‌به‌ست، بگوازینەوە بۆ پەیوەندییەک لەسەر بنەمای بناغەکان لە بوارە ئابووری و کولتووری و سیاسییەکان بەپێی ڕێککەوتنی چوارچێوەی ستراتیژی”.
زیاتر گوتی، عێراق ئەمڕۆ بە قۆناغی بوژانەوەدا تێدەپەڕێت و پڕۆژەکانی گەشەپێدان و گەشەپێدانی شارەکان به‌خۆیه‌وه ده‌بێنێت. وئه‌وان تاوتوێی هاوبەشی بەردەوام دەکەین، لەسەر بنەمای ڕێککەوتنی چوارچێوەی ستراتیژی، هەروەها میتۆدۆلۆژیای دروستمان بۆ گواستنەوەی سەربازی لە ڕێگەی سەربازی دوولایەنە دامەزراندووە لیژنەیەک کە لە ڕێگەیەوە باس لە هاوکاری ئەمنی و هاوبەشی دوولایەنەی بەردەوام لە لایەنی سەربازی دەکەین”.
سه باره ت به بارودۆخی ناوچه که ، سه ڕۆک وه زیران جه ختی کرده وه که ئه و سه ڕدانه له هه لومه ڕجێکی هه ستیار و ناسکدا دێت بۆ عێراق و ناوچه که و پێشهاته کانی دۆخی ناوچه که، جه ختی له سه ڕ پێویستی کارکردن بۆ پێشگرتن به هه ڵکشانه وه و پاڵپشتیکردنی هه وڵه کانی سه قامگیری و ڕاگرتنی ده ستدرێژی زایۆنیستییه کان دژی غەززە و پاراستنی هاوڵاتیانی مەدەنی کرده‌وه، بە تایبەت دوای کەوتنی هەزاران قوربانیی له‌منداڵان و ژنانی فەلەستینی.
پێشوازییەکی سەرۆکانه کە هەڵگری پەیامی گرنگی بوو
ڕاوێژکاری سەرۆک وەزیران، حسێن عەللاوی، کە یاوەری سەرۆک وەزیرانە لە سەردانەکەیدا بۆ واشنتۆن، به ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) ڕایگەیاند، “کۆبوونەوەکە ستراتیژی و گرنگ بوو لە نێوان سەرۆک وەزیران و سەرۆکی ئەمریکا و مامەڵەی لەگەڵ ئاسۆی پەیوەندییەکانی عێراق و ئەمریکا کرد، و سەردانەکە لە کاتێکی سەختدا دێت، و به‌رنامه و پلانی سەرۆک وەزیران لەگەڵ شاندی عێراقی بۆ سەردانەکە، سەرکەوتوو بوو لە پێشخستنی بەرژەوەندییە نیشتمانییەکانی عێراق و زۆرترین ڕێگاکانی بنیاتنانی دەوڵەت”.
ئاماژه ی به‌وه‌شدا" پێشوازییه‌که‌ی سه ڕۆک وه زیرانی عێراق له سه ڕدانه گرنگه که یدا بۆ ئه مریکا په یامی گرنگی هه ڵگرتبوو له ژێر ڕۆشنایی خواسته کانی گه لی عێراق به ڕه و پێشکه وتن و سه ڕفرازی و بنیاتنان. ئه و ڕێبازانه سه ڕۆک وه زیرانیان پابه ند کرد به ناردنی ئه خلاقییه ک و پەیامێک کە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە بەرزترین ئاستدا وەڵامی دایەوە لە بڕیاری نیشتیمانی زلهێزەکە، کە نوێنەرایەتی کرا وله ستایشکردنی ڕێکارەکان سەرۆک وەزیران کاری بۆ چاکسازی لە ئابووری عێراق، پەرەپێدانی کەرتی وزە، و بوژاندنەوەی کەرتی بازرگانی لە عێراق .
ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: تاوتوێکردنی ئەو فایل و وێستگە ستراتیژییە زۆرانەی لە لوتکەی هه‌ردوو سەرۆکدا، خستنەڕووی دیدگای عێراقی بۆ پرسەکانی سیاسەتی ناوخۆ و ڕەوتی پەیوەندییەکانی عێراق و ئەمریکا ئاسانتر کرد، یەکەم و دووەمیش باس لە عێراق کرا، کە هەبووە لە ئاستەنگەکانی چاک بووەوە، و خواستەکانی حکومەت و گەلی گەیاندە سەرۆکی ئەمریکا، کە گوێگرێکی نایاب بوو بۆ سەرۆک وەزیران و خۆشحاڵی خۆی دەربڕی کاتێک باسی لە پەرەپێدانی پەیوەندییەکانی عێراق و ئەمریکا کرد دوای ڕێگایەکی دوور و درێژ کە وای لێکرد ڕێگاکانیان بەگوێرەی شایستەیی دەوڵەتی عێراق و ئایندەی گەشاوەی وەبیر بهێنێتەوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، "هەموو کەسێک لێرە لە کۆشکی سپی و کۆریدۆرەکانی بڕیاردانی ئەمریکا ستایشی هەنگاوەکانی چاکسازی ئابووری و دارایی سەرۆک وەزیران دەکەن، هەروەها گرنگیدانی دوولایەنە بۆ گواستنەوەی پەیوەندییەکان لە لایەنی سەربازییەوە بۆ لایەنی ئابووری، سیاسی، کولتووری، پەروەردەیی، تەندروستی، پەیوەندییەکان، جێبەجێکردنی یاسا، و ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکانی توندڕەوی توندوتیژ، کەشوهەوا و ئاو، ئاماژەیە بۆ پابەندبوونی هەردوو وڵات بە ڕێککەوتنی چوارچێوە." پەرەپێدان و پەرەپێدانی ستراتیژی بەرەو بەهێزکردنی پەیوەندییەکانی عێراق و ئەمریکا.
ئاماژەی بەوەشکرد، "کۆبوونەوەی لوتکە پابەندبوونێکی ستراتیژی بە هاوبەشی و کاری بەردەوامی بەرەو داهاتوو دەربڕی و نەخشەی کاری کاریگەریان بۆ پەرەپێدان و پێداچوونەوە و هەڵسەنگاندنی ڕەهەندەکانی پەیوەندی و لیژنەکانی کاری هاوبەش داڕشت بە مەبەستی بنیاتنانی درێژخایەنێکی هاوبەشی ستراتیژی کە خزمەت بە گەلی عێراق و ئەمریکا دەکات و دەرفەتی یەکسان بەدەست دەهێنێت و پەرە بە بنیاتنانی دەوڵەتی عێراق دەدات”.
ناوبراو ڕایگەیاند، "کۆشکی سپی سەردەمێکی نوێی بۆ پەیوەندییەکانی عێراق و ئەمریکا ڕاگەیاندووە، پەیوەندی هەمەلایەنە لە هەموو ئاستەکاندا، کۆتایی بە لاپەڕەیەکی دوورودرێژ هێناوە لەو گۆشەی ئەمنی- سەربازییەوە کە لەسەری بنیات نراوە، و هەنگاونان بۆ پەیوەندییە بەرگرییە دووقۆڵییەکان لە ژێر ڕۆشنایی ئەوڕێککەوتنی چوارچێوەی ستراتیژی نێوان کۆماری عێراق و ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا”.
پەیوەندی بەردەوامی عێراق و ئەمریکا
باسم عەوادی وتەبێژی حکومەت لەلێدوانێكدا بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراق (INA) دووپاتی کردەوە کە “سەرۆک وەزیران لە میانەی کۆنگرە ڕۆژنامەوانییەکەدا پشتڕاستی کردەوە کە عێراق دەیەوێت پەیوەندییەکانی لەگەڵ واشنتۆن لە ڕووی ئەمنی و سەربازیەوە بگوازێتەوە بۆ پەیوەندییە بەردەوامەکان و ئەمەش لە چەندین فایلدا بەدەست هاتووە بە چالاککردنی ڕێککەوتنی چوارچێوەی ستراتیژی، لەبواره‌كانی پیشەسازی، کشتوکاڵ، کولتوور، پەروەردە، ژینگە، کەشوهەوا و چالاککردنی ڕۆڵی کەرتی تایبەت.”
ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەمڕۆ شایەتحاڵی دەستپێکردنی کۆبوونەوەکانی لیژنەی باڵای هەماهەنگی نێوان عێراق و ئەمریکا بوو، کە چاوی لە کاراکردنی ڕێککەوتنی چوارچێوەی ستراتیژییە. کۆبوونەوەی بەردەوام لەسەر هەریەک لە بڕگەکانی ئەنجامدەدرێت، و واژۆکردنی یاداشتنامەی لێکتێگەیشتنی دوولایەنە لە چەندین بواردا، لەوانەش پرسی وزە دەبێت".
کۆبوونەوەی مێژوویی
ئەحمەد ئەلیاسری شرۆڤەکاری سیاسی بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) پشتڕاستی کردەوە کە “کۆبوونەوەی سەرۆک وەزیران و سەرۆکی ئەمریکا مێژوویی بوو و لە کاتێکی گرنگدا هاتبوو، لێداونه‌كانی سەرۆک وەزیرانیش تێیدا زیرەکانه بوو و ئاڵای هاوبەشیکردن بە چالاککردنی ڕێککەوتنی چوارچێوەی ستراتیژی هه‌ڵگرتبوو، لە بەرامبەردا، سەرۆکی ئەمریکا گرنگی عێراق و ڕۆڵی لە ئاستی ناوچەیی و نێودەوڵەتیدا دیاركرد، و خواستی وڵاتەکەی ده‌ربڕی بۆ ئەم هاوبەشییە.
پێشوازیه گه‌رمه‌كه جەخت لەسەر گرنگی ڕۆڵی عێراق دەکاتەوە
لەبەرامبەردا عەلی ئەلبەیدار شرۆڤەکاری سیاسی بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) ئاماژەی بەوەدا کە “گەرم وگۆری سەرۆکی ئەمریکا لەکاتی پێشوازیکردنی لە سەرۆک وەزیران دەربڕینێکی ڕوونە بۆ گرنگی ئه‌م سه‌ردانه و سه‌ره‌تایه‌ك ده‌بێت بۆ پاڵپێوه‌نانی په‌یوه‌ندییه دووقۆلیه‌كان بۆ ئاسۆی فراونتر، هه‌روه‌ها ئه‌م گه‌رم و گۆڕیه جه‌خت له‌سه‌ر هه‌ستكردنی واشنتۆن ده‌كات كه عێراق ده‌توانێت رۆڵێكی بگێرێت به‌رێگای دیبلۆماسیه‌تی خۆی له‌هێوركردنه‌وه‌ی ره‌وشه‌كه له‌ناوچه‌كه.
هه‌روه‌ها وتی" هه‌ڵوێستی سه‌رۆك وه‌زیران له‌كاتی دیدار و لێدوانه‌كان سه‌باره‌ت به‌په‌ره‌سه‌ندنه‌كانی ناوچه‌كه و پێویستی رێگریكردن له‌ململانێكان، له‌لایه‌ن لایه‌نی ئه‌مریكی و نێوده‌وڵه‌تیه‌وه بایه‌خ پێدرا، به‌تایبه‌تی كه‌واشنتۆن ده‌زانێت كه‌عێراق ئه‌و ئامێرانه‌ی هه‌یه كه‌توانای پێبدات رۆڵێكی هه‌رێمایه‌تی بگێرێت، نه‌مازه عێراق په‌یوه‌ندییه‌كی باشی له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا و ئێران هه‌یه بۆ به‌ده‌ست هاتنی ئه‌مانجه‌كان پشتگیری له‌رێچكه‌كانی سه‌قامگیری و ئارامبوونه‌وه ده‌كات كه‌له‌راگرتنی شه‌ڕ له‌دژی گه‌لی فه‌له‌ستین له‌غه‌ززه‌وه ده‌ستپێ ده‌كات.
