سەرۆک وەزیران: عێراق دوای ساڵانێک لە گەندەڵی و پشتگوێخستن شایەنی هه‌ستانه‌وه‌یه‌

به‌غداد-INA

ڕۆژی پێنجشەممە، محەممەد شیاع سودانی،  سەرۆکوەزیران دووپاتیکردەوە کە پڕۆژەی میترۆی بەغدا بە شارە نوێیەکانی نیشتەجێبوونەوە دەبەسترێتەوە، لەنێویاندا شارەکانی جەواهیری، عەلی وەردی، و شاری سەدر، هاوکات ئاماژەی بەوەدا کە بەرزترین ئاستی… -شەمەندەفەرە خێراکانی نێوان نەجەف ئەشرەف و کەربەلای پیرۆز کاردەکات بۆ کۆتاییهێنان بە قەرەباڵغی هاتوچۆ لەسه‌ره‌دانی  ملیۆنی.

سودانی لە وتارەکەیدا لە میانی مەراسیمی دەستپێکردنی دەرفەتی وەبەرهێنان بۆ پڕۆژەی میترۆی بەغدا و پڕۆژەی شەمەندەفەری خێرای کەربەلا- نەجەف، کە ئاژانسی ئەمڕۆ هەواڵی عێراقی (INA) بەدواداجۆنی بۆی كرد، ڕایگه‌یاند “پرۆژەی میترۆی بەغدا گۆڕانکارییەکی گرنگ دادەمەزرێنێت لە جوڵەی هاوڵاتیان لە پایتەختی بەغدا، کە ژمارەی دانیشتووانەکەی لە 8 ملیۆن تێدەپەڕێت، وەک ئەوە پڕۆژەکە پێکدێت لە 7 هێڵ بە درێژی 148 کم، و زۆربەی ناوچەکانی بەغدا دەگرێتەوە”، ئاماژەی بەوەدا کە “پڕۆژەی میترۆ دادەمەزرێنێت پرۆسەی پەیوەندیکردن بەو شارە نوێیانەی کە دەستیپێکردووە، کە بریتین لە شاری جەواهیری لە ڕۆژئاوای بەغدا و شاری عەلی وەردی لە باشووری بەغدا و شاری سەدری نوێ لە ڕۆژهەڵاتی بەغدا.”

ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا، "ئەم پڕۆژانە هەڵگری ئیمکانی ئابوری ڕوون و بەرچاون بۆ کەرتی تایبەت کە جدییە لە جێبەجێکردنیان، هەروەها ڕاگەیاندنی ئەم دوو پڕۆژەیە نوێنەرایەتی گۆڕانکاری لە ڕەوتی کارکردنی حکومەت دەکات لە پڕۆژەی خێرا و سادە، وەک خزمەتگوزاری". و پڕۆژەکانی هەوڵی ئەندازیاری، بۆ پڕۆژە گەورەکان"، ئاماژە بەوە دەکات کە "ڕێگاکانی کارکردن بەردەوامن." ئێمە کارمان لەسەر ئەم دوو پڕۆژەیە کردووە، پڕۆژەی ڕێگای گەشەپێدانمان دەستپێکردووە، و ڕاستەوخۆ سەرپەرشتی تەواوکردنی پڕۆژەی بەندەری گەورەی ئەلفاو دەکەین، لە کۆتاییدا گرێبەست بۆ شارە نوێیەکان، و بەم نزیکانە پۆرتفۆلیۆی وەبەرهێنان بۆ نۆژەنکردنەوە و فراوانکردنی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغدا تەواو دەبێت”.

ئاماژەی بەوەشکرد، "هەموو ئەم پڕۆژانە ڕێنیسانسێکی گەشەپێدان بۆ عێراقی نوێ دادەمەزرێنن، دوای چەندین ساڵ لە پشتگوێخستن و پلاندانانی خراپ و گەندەڵی کە کاریگەری لەسەر هەموو پڕۆژەکان هەبوو، بەتایبەت ژێرخانی ئابووری"، جەختیشیکردەوە "گواستنەوەی گشتی ئامانجێکە کە تێیدا نایکەین". لە دروستکردنی پرد و ئۆڤەرپاس و تونێل ڕازی بین، بەڵکو دیدێکی یەکگرتوومان هەیە بۆ پاکێجێک لە چەندین ئامرازی گواستنەوەی مۆدێرن بۆ پایتەختەکەمان.

ڕوونیشیکردەوە: "ئێمە فەلسەفەیەکی نوێی بەڕێوەبردن دادەمەزرێنین لەڕێگەی ڕێکخستن و پلاندانانی بەئەستۆی دەوڵەتەوە، هەروەها ڕێگە خۆشدەکەین بۆ کەرتی تایبەتی بەتوانای تەکنیکی بۆ جێبەجێکردنی ئەو پڕۆژانە، بەو پێیەی ناتوانین وابەستەی هاوردەکردنی نەوت بمێنینەوە بۆ جێبەجێکردنی هەموو خزمەتگوزارییەک". پڕۆژەکان"، ئاماژە بەوە دەکات کە "عێراق شایەتی ڕێژەیەکی بەرزی گەشەکردنە." بەرزترینە لەنێو وڵاتانی ناوچەکەدا، و دەبێت پێداویستییەکان بۆ ژینگەیەکی سەرنجڕاکێش و پاڵپشتیکەری وەبەرهێنان دروست بکەین بۆ ئەوەی ڕێگە خۆش بکەین بۆ کاری ناوخۆیی و عەرەبی و... کۆمپانیا بیانییەکان”.

ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد: پێویستمان بە پاڵپشتی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران هەیە، لەگەڵ لیژنە تایبەتمەندەکانی، لە پاڵپشتیکردنی ئاراستەکانی دەوڵەت بە یاسایەک کە ئەو ژینگەیە ئامادە دەکات کە وەبەرهێنان بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت، هەروەها ڕەشنووسی یاسای هەموارکردنی ئابووریمان ناردووە کە چەند یاسایەکی تێدایە کە... ئێمە دەمانەوێت لە یەک پاکێجدا بین بۆ ئەوەی کاتمان بۆ پاشەکەوت بکرێت، زۆرێک لە کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکان چاوەڕێی ئەم هەموارکردنانەن”.

ڕاشیگه‌یاند، "دەستپێکردنی 'ساڵی دەستکەوتەکان' تەنها دروشم نییە، بەڵکو لە چوارچێوەی دیدگایەکدایە کە لەدوای نووسینی بەرنامەی حکومەتەوە ئامادەکراوە، و بۆ تەمەنی ئەم حکومەتە پلانی بۆ دانراوە، ئێمە پڕۆژەمان دامەزراندووە بەپێی و دروشمی: هیچ پڕۆژەیەکی دواکەوتوو نییە کە لەم حکومەتەدا پەسەند بکرێت و جێبەجێ بکرێت، ئێمەش بەردەوامین لەسەری.” ئەم ڕەوتە.       لە مەراسیمەکەدا شایەتحاڵی ڕاگەیاندنی سەرۆکی دەسەڵاتی وەبەرهێنان بوو کە ڕۆژی دووشەممەی داهاتوو ١٢ی شوبات وەک وادەی کردنەوەی داواکاری بۆ کۆمپانیاکان لەسەر پلاتفۆرمی دەسەڵاتەکە دیاری دەکرێت بە مەبەستی پێشکەشکردنی ئۆفەرەکانیان لەسەر ئەو دوو پڕۆژەیە.
گرێبەستی ڕاوێژکاری بۆ پڕۆژەی میترۆی بەغدا لەلایەن سەرۆکی شارەوانی بەغداوە واژۆ کراوە، گرێبەستی ڕاوێژکاری بۆ شەمەندەفەری خێرا کەربەلا – نەجەف لەلایەن بەڕێوەبەری گشتیی کۆمپانیای گشتی هێڵی ئاسنین کە یەکێکە لە کۆمپانیاکانی وەزارەتی گواستنەوە واژۆ کراوە.
جێگای سەرنجە کە پرۆژەی میترۆی بەغدا پێکدێت لە ٧ هێڵ و ١٤ وێستگەی ڕێگاوبان کە لە نێوان هەرێمەکاندا دابەشکراون؛ ئەلعەلاوی، ئەلشەعب، گۆڕەپانی فڕۆکەوانی،بەلەدییەت، ‌كازمیە، فڕۆکەخانەی بەغدا، دۆرا، گۆڕەپانی میسلون، زەفەرانیە، گۆڕەپانی عەدەن،بەیا، و قادیسیە، و بە چەندین هێڵ تێدەپەڕێت ، بە توانای گواستنەوەی تا سێ ملیۆن سەرنشین لە ڕۆژێکدا. 85%ی ڕووبەری بەغدای پایتەخت دەگرێتەوە.
شەمەندەفەرە جۆری خێراکان بە خێرایی مەزەندەکراو (80-140 کم/کاتژمێر) وەرگیراون، لەگەڵ سیستەمێکی میترۆی دیجیتاڵی ئۆتۆماتیکی کە بە کارەبا و بەبێ شۆفێر کاردەکات و هەموو ئامرازەکانی پەیوەندیکردن لەخۆدەگرێت.
هێڵی شەمەندەفەر لە ڕێگەی تونێلەکانەوە دەچێتە ژوورەوە تا قووڵایی ٢٠ مەتر، بۆ ئەوەی هیچ ناکۆکییەک لەگەڵ شەقامەکان و خزمەتگوزاری ژێرخانەکان دوور بکەوێتەوە، وێستگەکان بریتین لە ئاسانکاری بۆ وەرگرتنی هاتن و ڕۆشتن، بەرزکەرەوە، پلیکانەی جوڵاو و جێگیر، فرۆشگا بازرگانییەکان، کافتریا، حەمام، کارگێڕی و خزمەتگوزاری ژوور و شوێنی وەستانی ئۆتۆمبێل و پاسەکان، وە وێستگەی بەرهەمهێنانی کارەبا، وێستگەکە لە دوو سەکۆی ڕۆشتن پێکدێت، هەردوو شوێنی پێشوازیکردنەکە بە تەواوی لە یەکتر جیاوازن، هەروەها پڕۆژەکە وۆرکشۆپ و کۆگاکانی پاراستن و شۆردن و پاککردنەوەی شەمەندەفەرەکان لەخۆدەگرێت، و... پاراستنی ڕێڕەوی شەمەندەفەر بۆ گۆڕینی هێڵی ئاسن.
سەبارەت بە پرۆژەی شەمەندەفەری نەجەف – کەربەلا، پێکدێت لە 4 وێستگەی سەرەکی لە فڕۆکەخانەی نەجەفەوە دەستپێدەکات، بە فڕۆکەخانەی کەربەلا تێدەپەڕێت، دەگاتە گەراجی بەغدا لە شاری کەربەلا، لەسەر هێڵی شەمەندەفەرێکی بەرز، بە مەودای (90) کم ، بە سیستەمێکی میترۆی کارامەی بەرز، و بە ئۆتۆمبێلی تەندروستی بە خێرایی (240).کم لە کاتژمێرێکدا.کۆمپارتی تایبەت بۆ خانمان و منداڵان لەخۆدەگرێت، هەروەها کورسی بۆ کەسانی خاوەن پێداویستی تایبەت و بەساڵاچووان، جگە لە... وێستگەکان کە دوکان و کافتریا و دامەزراوە خزمەتگوزارییە جۆراوجۆرەکانی تێدایە.