پارێزگاری بانکی ناوەندی بۆ (INA): نزیک بووینه‌ لە دەستپێکردنی میکانیزمێک بۆ فرۆشتنی دۆلار بەگەشتیاران

به‌غدا-INA

ئەمڕۆ سێشەممە، پارێزگاری بانکی ناوەندی، عەلی عەلاق، پشتڕاستی کردەوە کە پرسی پارەدانی ئەلیکترۆنی لە پێشینەی کارێکی باڵای حکومەتە، و لەکاتێکدا ئاماژەی بە دابەزینی بەرچاوی هەڵاوسان بە بەراورد بە سەرەتای ساڵی 2023 کرد،و میکانیزمێکی تایبەت بۆ فرۆشتنی دۆلار بۆ دڵنیابوون لەوەی کە تەنها دەگاتە ده‌ستی گەشتیارانی ڕاستەقینە راگه‌یاند.

بەرگری ئەلیکترۆنی
 
عەلاق لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) ڕایگەیاند: بانکی ناوەندی و حکومەت ئەولەویەتێکی زۆر دەدەنە پرسی پارەدانی ئەلیکترۆنی بەهۆی کاردانەوەی گرنگی ئابووری و بەرزکردنەوەی ئاستی مامەڵەکان دوور لە زیادەڕۆیی لە بەکارهێنانی پارەی نەختینەیی، کە ئاماژەیە بۆ ئەوەی کەئابووری عێراق ئابوورییەکی نەختینەیە بە شێوەیەکی نایاب و پرۆسەی پارەدانی ئەلیکترۆنیش ئامانجی کەمکردنەوەی پلەی ئابووریی پارەیە بە شێوەیەکی بەرچاو.

 ئاماژەی بەوەشکرد كه‌سەرۆکی حکومەت زۆر پاڵپشتی پرۆسەی گۆڕینی پارەی ئەلیکترۆنی دەکات و کۆبوونەوەی یەک لە دوای یەک و بەردەوام ئەنجام دەدات بەمەبەستی بەهێزکردنی ڕێکارەکانی پەیوەست بەم بابەتە، هەنگاوی گرنگمان ناوە لە ڕێکخستنی پارەی ئەلیکترۆنی لەسەر ئاستی کۆکردنەوەی پارە و  پارەدان لە دامەزراوەکانی دەوڵەتدا، جگە لەوەش ئەنجومەنی وەزیران کۆمەڵێک پاکێج و بڕیاری گرنگی پەسەند کرد، کە ئەمەش ئاسانکاری بۆ ئەم پرۆسەیە دەکات و بارگرانی لەسەر هاووڵاتی دروست ناکات بەرێگای ئه‌و عمولانه‌ی کە لە ئەنجامدا دروست دەبن.

هه‌روه‌ها وتی"بانکی ناوەندی ستراتیژییەکی فراوانی لە پرسی پارەدانی ئەلیکترۆنیدا هەیە و ژێرخانی پەرەپێداوە و هەر جۆرە پارەدانێکی ئەلیکترۆنی دەگرێتەوە، جا چ بە کارت بێت، لەڕێگەی مۆبایلەوە بێت، یان ڕێگەی دیکە، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی کەبانکی ناوەندی لەسەر ستراتیژی گشتگیری دارایی و زیادکردنی بەکارهێنەرانی خزمەتگوزارییە داراییەکان كار ده‌كات.

لە درێژەی قسەکانیدا وتی" بڕیاری ڕاستەوخۆ دەرچووە بۆ پاڵپشتیکردنی بەکارهێنانی پارەی ئەلیکترۆنی، لەوانە پابەندکردنی دەزگا حکومییەکان بە ئەنجامدانی پارەدان و وەرگرتن لە ڕێگەی کارتەوە، هەروەها بەستنەوەی پرۆسەی نوێکردنەوەی مۆڵەت لە فرۆشگاکان و ڕەزامەندیدانیان لە کارەکانی کڕین و فرۆشتن بە هاندانەکانەوە بە تایبەتی بڕیاری حکومەت کە لەسەدا ٥٠ی هەڵبگرێت، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە پەراوێز بێت.

لە هەمان کاتدا عەلاق جەختی لەوە کردەوە کە بانکی ناوەندی کاردەکات بۆ تەواوکردنی دامەزراندنی بانکی ڕه‌یاده‌، کە تیشک دەخاتە سەر پاڵپشتیکردنی پڕۆژە بچووکەکان بە پشتبەستن بە بەکارهێنانی خزمەتگوزارییە داراییەکان ودوور لە مامەڵەکردن بە پارەی کاش.

هەڵاوسان دابەزی


پارێزگاری بانكی ناوه‌ندی ڕایگەیاند کەپێشاندەری سەرکەوتنی سیاسەتی دراو لە هەر وڵاتێکدا کۆنتڕۆڵکردنی ئاستی گشتی نرخەکان و کەمکردنەوەی هەڵاوسانە، ڕوونیشیکردەوە کەهەڵاوسان ئێستا بە شێوەیەکی بەرچاو کەمیکردووە بە بەراورد بە سەرەتای ساڵی ٢٠٢٣، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئه‌مه‌ هه‌ر وەک یاریدەدەری گەنجینەی ئەمریکا چەند ڕۆژێک لەمەوبەر ڕایگەیاندووە، کە ئاستی نزمیی هەڵاوسان ئاماژەیە بۆ بازرگانی دەرەکی كه‌به‌نرخی فه‌رمی ده‌كرێت، و کارەکانی دارایی دەرەکی بە ئاسانی بەڕێوەدەچن، و هەموو هاوردەکاران و بازرگانان دەتوانن دۆلار بەدەستبهێنن و کۆنترۆڵی بکەن بە ڕێژەی فەرمی.
 
ئیقباڵ لەسەر پلاتفۆرمی فەرمی

ئاماژه به‌وه‌شدا كه‌ پابەندبوونی بانکی ناوەندی بە ڕێسا و پرەنسیپەکانی گواستنەوەی دەرەکی بە گوێرەی ئەو مەرج و مەرجانەی دایناوە و پێداگری لەسەر جێبەجێکردنیان ئەوەیە کە وای لە زۆرێک لە بازرگانانی دوودڵ کردووە بچنە نێو پلاتفۆرمی فرۆشتنی دراوی بیانی، بەتایبەتی لە کاتی بەکارهێنانی دراوی بیانی ئاسان و سەلامەتە و بە ڕێژەی فەرمی دۆلاریان بۆ دابین دەکات.
عەلاق هێمای بۆ ئەوە کرد کە بانکی ناوەندی ئەگەری جێبەجێکردنی هەموو داواکارییەک بۆ دۆلار پشتڕاست دەکاتەوە، چ کەسی بێت، چ بازرگانی بێت، یان هەر جۆرە داواکارییەک بێت، بە مەرجێکی ڕەوا و شەرعی بن و ئەمەش بە توندی پشتگیری دەکرێت لەلایەن قەبارەی بیانییەوە یەدەگەکان کە لە بانکی ناوەندیدا هەن.

ئاماژەی بەوەشکرد كه‌بانکی ناوەندی هیچ کێشەیەکی نییە لە پێشکەشکردن یان فرۆشتنی دۆلار، هەروەها بەهیچ شێوەیەک سنووردارکردن بۆ کارەکانی فرۆشتن دانانێت و هەرگیز بۆ بانکەکە دیاری نەکردووە کە دۆلارێک دەتوانێت به‌چەند بکڕێت، هەروەها سەرەوەی دانەناوە یان سنوورێکی کەمتر بۆ بازرگانێک، هاوردەکارێک، یان بەکارهێنەرێکی دۆلار، یان هەر شتێکی تر،  ئەمەش ئەو بڕوایەی هێنایە ئاراوە کە هیچ کێشەیەک لە وەڵامدانەوەی داواکاری بۆ دۆلاردا نییە و یاریكردن پێی بێسوودە چونکە یاساکانی ئەم یاریكردنه‌ نادروستە.

ئاماژەی بەوەشکرد هێشتا هەندێک گروپ هەوڵدەدەن، لێرە و لەوێوە، دووربکەونەوە لە پلاتفۆرمەکە بە هۆکاری جیاواز، چ بۆ خۆدزینەوە لە باج و گومرگ و هتد، یان لەبەر بوونی بازرگانی نایاسایی، بەو پێیەی بازرگانەکەی مادەی هۆشبەر ناتوانێت بیگوازێتەوە لە ڕێگەی بانکی ناوەندییەوە، یان ئەگەر پارەی گەندەڵی بێت، ناتوانرێت بگوازرێتەوە  لە ڕێگەی بانکی ناوەندییەوە.

هەموو داواکارییەکانی کڕینی دۆلار جێبەجێ بکەن

ئاماژەی بەوەشکرد كه‌بانکی ناوەندی لە دۆخێکی ئاسوودەدایە بۆ وەڵامدانەوەی داواکارییەکانی کڕینی دۆلار و ئێمە یەدەگی پێویستمان هەیە. لەلایەکی دیکەشەوە هەندێک وڵات هەن کە یەدەگی پێویستیان نییە بۆ وەڵامدانەوەی داواکاری، و بەم شێوەیەش ئەوان یەدەگێکی تەواویان هەیە و جیاوازییەکی زۆریان لە نرخی نێوان نرخی هاوتەریب و فەرمیدا هەیە.

سەبارەت بە دابینکردنی دۆلار بۆ گەشتیاران، عەلاق وتی" دوای ئەو ئەزموونەی کە هەمانبوو لە چۆنیەتی فرۆشتنی دۆلار بە گەشتیاران و هاووڵاتیان، تێبینی زۆرمان كرد، لەوانە ئەوەی کە زەحمەتە گەشتیارێکی ڕاستەقینە دۆلار بەدەستبهێنێت، هەر بۆیەش ئێمە کۆبوونەوەیەکمان لەم بارەیەوە هەبوو، و میکانیزمێکی نوێ کۆتایی پێدەهێنین دوای پەرەپێدانی بەرنامەکانی پەیوەست بەم بابەتە، کە بەپێی ئەو تەنها گەشتیارێکی ڕاستەقینە دۆلار وەردەگرێت.

ئاماژەی بەوەشکرد كه‌یەکێک لەو شتانەی کە یارمەتیدەر بووە بۆ هێورکردنەوە و دڵنیاکردنەوەی بازاڕ، سەقامگیری نرخی ئاڵوگۆڕ و دابینکردنی بژاردەی پارەدان لەلایەن بانکی ناوەندییەوە، دوای دراوەکانی وەک یۆرۆ، درهەم، لیرەی تورکی، و ڕوپیەی هیندییە، کە فراوانتر دەبن”.