بڕیارەکانی ئەنجومەنی وەزیران لە دانیشتنی ئەمڕۆدا

به‌غدا-INA
لە میانی دانیشتنی ئاسایی خۆیدا کە ئەمڕۆ سێشەممە بەڕێوەچوو، ئەنجومەنی وەزیران کۆمەڵێک بڕیاری دەرکرد، هاوکات ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر پەسەندکردنی ڕۆژی 27ی مانگی ڕەجەب وەک ڕۆژێک بۆ قورئانی پیرۆز.

نووسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆکی ئه‌نجوومه‌نی وەزیران لە ڕاگەیەندراوێکدا کە بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی ناردووە، راگه‌یاندووه‌" ئەمڕۆ، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆکی ئه‌نجوومه‌نی وەزیران سەرپەرشتی پێنجەمین دانیشتنی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیران كرد، کە تێدا ره‌وشی گشتی وڵات  گفتوگۆ  لەسەر کرا، و ژمارەیەک پرسه‌ بنەڕەتییەکانی پەیوەست بە ئامانج و ئەولەویەتەکانی حكومه‌ت پێداچوونەوەیان بۆ کرا، هەروەها بابەتەکانی ناو كارنامه‌ی دانیشتنه‌كه‌ خرانه‌ به‌ر تاتووێكردن و چه‌ندین   بڕیاری پێویست سەبارەت بەو بابەتانە وه‌رگیران. 

لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوەه‌" كه‌بەبۆنەی هاتنی پێغەمبەری بەرز و ئیسرا و میعراجه‌وه‌، ئەنجومەنی وەزیران ڕێککەوتن لەسەر ئەوەی ڕۆژی 27ی مانگی ڕەجەبی پیرۆز وەک ڕۆژێک بۆ قورئانی پیرۆز پەسەند بکرێت، بۆ ئەوەی عێراق ببێتە ڕۆژێک بۆ قورئانی پیرۆز یەکەم وڵات بێت کە ئەم ڕۆژە لە ساڵنامەی ساڵانەدا وەک بەشێک لە ڕۆژە نیشتمانی و ئیسلامییەکان یاد بکاتەوە، هەروەها ئاهەنگ بگێڕێت بە بۆنەی قورئانی پیرۆز بە بڵاوکردنەوەی فێرکاری و ئایەتەکانی پیرۆز له‌هه‌موو پارێزگاكان.

راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌ ئه‌وه‌شی خسته‌ روو كه‌بە پشتبەستن بە ڕێنماییەکانی سەرۆک وەزیران لە بواری په‌نجه‌ره‌كانی پێدانی پاره‌ی ئه‌لیكترۆنی، ئەنجومەنی وەزیران ئەمانەی خوارەوەی پەسەند کرد:

1. (خاوەن په‌نجه‌ره‌كه‌ پارەدانی ئەلیکترۆنی لە کەرتی تایبەت و گشتی هەڵدەگرێت، و پارەدەر هیچ بڕ پاره‌یه‌كی ئەلیکترۆنی نادات)، هەروەها حکومەت قەرەبووی 50%ی په‌نجه‌ره‌كانی پارەدانی ئەلیکترۆنی دەکات کە لەلایەن خاوەن (بازرگان، خاوەنکارەوە) دەدرێت ، و هەموو دامەزراوەکانی کەرتی تایبەت)، بە مەرجێک کە دەتوانرێت بەکاربهێنرێت بۆ پێدانی ئەرکەکانی خاوەنەکەی بەرامبەر بە دەوڵەت تەنها لە ڕێگەی پارەدانی ئەلیکترۆنی، وەک نوێکردنەوەی مۆڵەت، پێدانی باج، گومرگی، کرێ، کرێی شارەوانی، کرێی کارەبا، و هەموو ئەو شتانەی کە قەرزاری دەوڵەت، و لە هیچ بارودۆخێکدا ناتوانرێت بە پارە وەربگیرێتەوە.

2. دیاریکردنی سەرجەم په‌نجه‌ره‌كانی پارەدانی ئەلیکترۆنی (بە ڕێژەیەکی دیاریکراو لەلایەن بانکی ناوەندی عێراقەوە)، لەگەڵ زۆرترین سنووری کۆمسیۆن کە لە بڕی کۆمسیۆنێکدا دەوستێت (کە بەهاکەی لەلایەن بانکی ناوەندی عێراقەوە دیاریکراوە بۆ هەردوو حکومی و تایبەت کەرتەکان) و ئەوەی لەوە زیاترە بەبێ کۆمیسیۆن، و کەمترین کە لە کۆمیسیۆن بەخشراوە هەروەها ( لێخۆشبوونی مامەڵە بچووکەکان لە کەرتی گشتی و تایبەت لە کۆمیسیۆن تا سەقفێک کە بانکی ناوەندی عێراق دیاریی دەکات.

3. ئەو گرێبەستانەی واژۆ کراون لەسەر بنەمای ئەوەی لە بڕیارەکانی ئەنجومەنی وەزیراندا هاتووە کە تایبەتە بە پارەدانی ئەلیکترۆنی، بەتایبەتی بڕیارەکانی ئەنجومەنی وەزیران (23044 و 23620ی ساڵی 2023) لەنێوان دامودەزگاکانی دەوڵەت و کۆمپانیاکانی پارەدانی ئەلیکترۆنی، بەردەوام دەبێت تا ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ کاری پێدەکرێت، و دامەزراوەی بەڵێندەر دەتوانێت داواکارییەکی هۆکاردار پێشکەش بە بانکی ناوەندی عێراق بکات لە ساڵی ئەگەر بیەوێت پرۆسەی پەسەندکردن درێژ نەکاتەوە.

4. بڕیارەکە لە ژێر ڕۆشنایی ئەنجامی داواکاری پێش کۆتایی ئەمساڵی 2024 هەڵدەسەنگێندرێتەوە.

5. ئەم بڕیارە لە 1ی ئازاری 2024ەوە جێبەجێ دەکرێت.

لە درێژەی بەیاننامەکەدا هاتووە" لە دۆسیەی پەیوەندییەکانی دەرەوەدا، پەسەندکرا کە دەسەڵات بدرێت بە جێگری سەرۆک وەزیران، وەزیری دەرەوە، لەگەڵ دەسەڵاتی دانوستان و واژۆکردنی ڕەشنووسی هاوبەشی و ڕێککەوتنی هاوکاری نێوان حکومەتی کۆماری عێراق و… حکومەتی شانشینی یەکگرتوو، بە پشتبەستن بە بڕگەکانی دەستوور، و بۆ وەزارەتی دەرەوە بۆ ئامادەکردنی بەڵگەنامەی ڕێگەپێدانی پێویست بەناوی حکومەتی کۆماری عێراقەوە.” عێراق بۆ وەزیری دەرەوە، بەپێی... کۆنتێکستەکانی پەسەند کردووە، و پێشکەشی ئەمینداریەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران دەکات، بە مەبەستی بەدەستهێنانی واژۆی سەرۆکوەزیران، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو تێبینیانەی کە ئەنجومەنی دەوڵەت لە ڕاوێژکاری یاسایی خۆیدا، بۆچوونی وەزارەت و دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان ، و تێبینییەکانی بەشی یاسایی لە سکرتاریەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران.

لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوە کراوە" لە پرۆسەی هەنگاونان بۆ پێشەوە لەگەڵ ڕێکخستنەوەی بەشێک لە هاوردەکردن و پاراستنی بەرهەمی ناوخۆیی، ئەنجومەنی وەزیران ڕاسپاردەکانی دەسەڵاتی پەیوەندیدار لە وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکان (بەشی گەشەپێدان و ڕێکخستنی پیشەسازی)، پەسەندکرد، لەسەر بنەمای بڕگەکانی یاسای پاراستنی بەرهەمی عێراقی (١١ی ساڵی ٢٠١٠)، کە بەپێی ئەمانەی خوارەوە هەموار کراوە:

1. سەپاندنی باجی گومرگی زیادە بەڕێژەی (60%) لەسەر یەکەی پێوانە بۆ ئەو بەرهەمەی (کیسی نایلۆنی چاپکراو و چاپنەکراو بە قەبارەی جیاواز) هاوردەی عێراق لە سەرجەم وڵاتان و سەرچاوەکانەوە دەکرێت، لەگەڵ بڕگەی گومرگی (39232130) بۆ ماوەی 1000 چوار ساڵ بەبێ کەمکردنەوە، و چاودێریکردنی بازاڕی ناوخۆیی لە ماوەی داواکارییەکەدا.

2. وەزارەتی دارایی/دەسەڵاتی گشتی گومرگی باجی گومرگی زیادە بۆ ئەو بەرهەمەی پێشتر ئاماژەی پێکراوە جێبەجێ دەکات و وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکان/بەشی گەشەپێدان و ڕێکخستنی پیشەسازی ئاگادار دەکاتەوە بە ئاگادارییەکی خولیی سەبارەت بە بڕی هاوردەکردنی عێراق لەو بەرهەمانەی کە پێشتر ئاماژەیان پێکراوە، بەهای ئەو باجە گومرگییە زیادانەی کە لەسەر هاوردەکاری بەرهەمی بیانی وەردەگیرێن، و بەهای هاوردەکراو وڵاتانی هەناردەکار و لایەنە هاوردەکارەکان.

3. وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکان ئەمانەی خوارەوە لەبەرچاو دەگرێت:

بڕی زیادبوونی هاوردەکردن بەراورد بە سێ ساڵی پێشوو بۆ دیاریکردنی ڕادەی زیادبوونی ناڕەوا، هەروەها بۆ ئاماژەدان بە توانای کۆمپانیای سکاڵاکار بۆ دابینکردنی پێویستی بازاڕ، دڵنیابوون لەوەی نرخەکان هەڵاوسنابن، هەروەها بۆ دیاریکردنی گرنگیی... پاراستنی پێویست بوو بۆ ئابووری نیشتمانی.

4- دەسەڵاتی ڕێکخستن پێداچوونەوە بەو کاریگەرییانە دەکات کە لە ئەنجامی سەپاندنی پاراستنی گومرگی زیادە بەسەر بەرهەمی هاوردەکراودا دێتە ئاراوە، و ئەم بڕیارە دوای (120) ڕۆژ لە بەرواری دەرچوونیەوە جێبەجێ دەکرێت.

لە درێژەی ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە" بەمەبەستی تەواوکردنی مەلەفی شارە نوێیەکان، ئەنجومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر ئەوەی کە دەسەڵات بە وەزیری بیناسازی و نیشتەجێکردن و شارەوانی و کارەکان بدات بۆ واژۆکردنی گرێبەستەکە سەبارەت بە پڕۆژەی شاری نیشتەجێبوونی عەلی ئەلوەردی، لەگەڵ جێبەجێکردنی کۆمپانیاکە کە... پڕۆژە، و ڕێنماییکردنی دەسەڵاتی وەبەرهێنانی نیشتمانی بۆ دەرکردنی مۆڵەتی وەبەرهێنان بۆ ئەو شارەی پێشتر باسکراوە."

لە پرسی وزەدا، ئەنجومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕیوە لەسەر زیادکردنی کۆی تێچووی پڕۆژەی دروستکردن و نۆژەنکردنەوەی تۆڕەکانی کارەبای (الرفایی – الفجر – القلاع) بە بڕی (821,621,000) دینار، تەنها هەشت سەد و بیست و یەک ملیۆن و شەش سەد و بیست و یەک هەزار دینار، بەجۆرێک تێچووی کۆی گشتی دەبێتە (3,706,621,000) دینار، تەنها سێ ملیار حەوت سەد و شەش ملیۆن و شەش سەد و بیست و یەک هەزار دینار، کە دەکاتە ڕێژەی لەسەدی ( 28.4%) لەسەر تێچووی هەموارکراو، و لەسەدا (35%) لەسەر تێچووی پەسەندکراو. پارێزگاری دی قر بەرپرسیارە لە دروستی ئەو زانیاریانەی کە پێشکەش بە وەزارەتی پلاندانان دەکرێن. ".

چوارچێوەی بەدواداچوونی بەردەوامی فایلی باڵەخانەکانی قوتابخانەکان، ئەنجومەنی وەزیران دوو پڕۆژەی (تەواوکردنی کۆگای نوێی ناسریە و بینای قوتابخانەی نمونەیی کە لەلایەن ڕێککەوتنی چینییەوە پارەی بۆ دابینکراوە) پەسەندکرد، لەسەر بنەمای بڕگەکانی… مادەی دووەم/میحوەری دوو/رێککەوتنی چینی، لە یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی ژمارە ١٣ی ساڵی ٢٠٢٣، ئاماژە بەوە دەکات کە  ڕاسپاردەی ئەنجومەنی وەزاری بۆ ئابووری (٢٤٠١٨ پێش زایین) پەسەندکرا، بەپێی ئەمانەی خوارەوە:

1. ڕەزامەندی بۆ لێخۆشبوونی خاوەن کێڵگە ماسییە گرێبەستکارەکان بەپێی بڕیارنامەی (995ی ساڵی 1985) لە کرێی کرێ بۆ ساڵانی دوای 2019 تا 31ی کانونی دووەمی 2023، بە ڕێژەی (50%).

2. دەرکردنی خاوەن کێڵگەی ماسی لە لێخۆشبوون بۆ ئەو ساڵانەی کە قەرەبوو کراونەتەوە؛ بەهۆی زیانەکانی کێڵگەکانیانەوە، بەپێی ئەوەی لە نوسراوی وەزارەتی کشتوکاڵ، بەرواری ٢١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ تۆمارکراوە.

3. وەزارەتی سامانەکانی ئاو ڕێوشوێنی پێویست دەگرێتەبەر بۆ دەستنیشانکردنی ئەو کێڵگە ماسیانەی کە پشکی ئاوی ناپایەداریان هەیە، بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی کشتوکاڵ بەمەبەستی هەڵوەشاندنەوەی گرێبەستە کارپێکراوەکان.

ئەنجومەن ڕاسپاردەی ئەو لیژنەیەی کە بەپێی فەرمانی دیوانی (22449) پێکهێنراوە، سەبارەت بە پێشنیاری دامەزراندنی سەنتەری بەڕێوەبردنی داتاکانی زەوی پەسەندکرد، بەپێی نوسراوی وەزارەتی بیناسازی، نیشتەجێکردن، شارەوانی، و کارە گشتیەکان لە بەرواری ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣، وە وەزارەتی سامانەکانی ئاو بەرپرسیارە لە تەواوکردنی ڕێکارەکانی دامەزراندنی و پێداویستیەکانی کارکردن، وە وەزارەتی سامانەکانی ئاو بەرپرسیارە لە تەواوکردنی ڕێکارەکانی دامەزراندنی و پێداویستیەکانی کارکردن، لیژنەکە سەرپەرشتی پڕۆژەکە دەکات تا تەواوبوونی .

لە چوارچێوەی هەوڵەکانی حکومەت بۆ جێبەجێکردنی پڕۆژە خزمەتگوزارییەکان لە قایمقامیەتەکان و خێراکردنی تەواوکردنیان بەپێی ئەو کاتە پەسەندکراوە، ئەنجومەنی وەزیران کۆمەڵێک بڕیاری لەوبارەیەوە پەسەندکرد، کە بەم شێوەیەن".

یەکەم: 

1- زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ پێکهاتەی (دیزاین و جێبەجێکردنی نەخۆشخانەی الفادلییە، توانای (200) قەرەوێڵە) بە ڕێژەی (1.69%) لە بڕی گرێبەستەکە، کە دەکاتە بڕی (1,623,019,000) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (34.77%) ) لەبری (33.08%)، و تێچوونەکەی دەبێتە کۆی گشتی دەستکاریکراوی پێکهاتەکە دوای زیادکردنی بە بڕی (132,260,699,000) دینار.

2- زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ پێکهاتەی (دیزاین و جێبەجێکردنی نەخۆشخانەی گەل بە توانای (200) قەرەوێڵە) بە ڕێژەی (3.75%) لە بڕی گرێبەستەکە، کە دەکاتە بڕی (3,608,250,000) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (24.58). %) لەبری (20.83%) و دەبێت کۆی تێچووی دەستکاریکراو (122,610,650,000) دینارە.

3- زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ پێکهاتەی (دیزاین و جێبەجێکردنی نەخۆشخانەی 400 قەرەوێڵەیی ئەلحوریە) بەڕێژەی (2.68%)ی بڕی گرێبەستەکە، کە دەکاتە بڕی (4,627,139,600) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (22.549%) لەبری ئەوە لە (19.86%)، و کۆی تێچووی بە بڕی (216,006,627,600) دینار پێداچوونەوەی بۆ دەکرێت.

4- زیادکردنی کۆی تێچووی پڕۆژەی دیزاین و جێبەجێکردنی (نەخۆشخانەکانی الشعب و الفادلییە (200 قەرەوێڵە)، الحریە (400 قەرەوێڵە) و پەرەپێدانی نەخۆشخانەی النومان 2011)، بە بڕی (9,858,408,600) دینار؛ دەرئەنجامی حیسابکردنی داواکاری یەدەگی نوێ بۆ ئەو سێ نەخۆشخانەیە کە لە ئەنجامی زیادکردنی (وێستگەی چارەسەر + وێستگەی بەرزکردنەوە + گۆڕینی سیستەمی ساردکەرەوە + شاشەی نمایش) هاتۆتە ئاراوە بەجۆرێک کە کۆی تێچووی پڕۆژەی سەرەکی دوای زیادکردنەکە گەیشتە (555,819,399,956) دینار ، بە ڕێژەی زیادبوون (11.997%) لە تێچووی پەسەندکراو و زیادبوونی ڕێژەیی (1.8%) لەسەر کۆی تێچووی ڕێکخراو لە پڕۆژەکە.

5- ئەو لیژنانەی کە خشتەی بڕی یەدەگیان بۆ داواکردنی پارچەی یەدەگ ئامادەکردووە و پشکنینیان کردووە لە پارێزگای بەغدا و وەزارەتی تەندروستی بەرپرسیارێتی تەواویان لە ئەستۆ دەگرن لە دروستی ئەو داتا و نرخ و تایبەتمەندیانەی کە لە خشتەکانی ئەو بڕە پەسندکراوانەدا پەسەند کراون کە ئامادەکراون، سەبارەت بە زیادکردنی وێستگەی چارەسەری ناوەندی و وێستگەی بەرزکردنەوە، و بەرپرسیارێتی دیاریکردنی توانای وێستگەی چارەسەری ناوەندی پێویست؛ ئەوەی کە کۆمپانیای ڕاوێژکاری سەرپەرشتیکردنی پڕۆژەکە و ناوەندی توێژینەوە و فەرمانگەی ڕاوێژکاری لە پارێزگاکەدا بەرپرسیارێتی خۆیان سەبارەت بە لایەنە یاسایی و گرێبەستییەکان ڕەتکردەوە و تەنها لایەنە تەکنیکییەکان پەسەندکران؛ گرێبەستەکە بە شێوەیەکی کلیل بەدەست جێبەجێ دەکرێت.

دووەم:

1. زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ پێکهاتەی (سەرپەرشتیکردنی جێبەجێکردنی پرۆژەی ئاوەڕۆ لە قەزاکانی الشیرقات، بەیجی، و گەڕەکی ئەلقادیسیە لە تکریت) بۆ ئەوەی ببێتە (17.81%) لەبری (سفر).

2. زیادکردنی تێچووی پێکهاتەی چاودێری جێبەجێکردنی پڕۆژەی ئاوەڕۆ لە ناحیەکانی الشرقات، بەیجی، و گەڕەکی ئەلقادیسیە لە تکریت بە بڕی (2,157,932,817) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (14,641,932,817) دینار، واتە ڕێژەیەکی لەسەدی (17.3%).

3. زیادکردنی کۆی تێچووی پڕۆژەی جێبەجێکردنی تۆڕی ئاوەڕۆ و ئاوەڕۆی ئاوی باران لەگەڵ وێستگەی بەرزکردنەوە و پەمپکردن (بۆ ئاوەڕۆ و ئاوی باران)، لەگەڵ وێستگەی پاککردنەوەی (5) بۆ قەزاکان؛ گەڕەکی تووز، بەیجی، بەلەد، ئەلشەرقات، تکریت، و گەڕەکی ئەلقادیسیە، بە ئامادەکردنی توێژینەوەیەک، دیزاین و جێبەجێکردنی وێستگەکانی چارەسەرکردن لە بەیجی و ئەلشەرقات بە بڕی (٢،١٥٧،٩٣٢،٨١٧) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (٥٦٢،٣٤٨،٤٠١،٢٤٨) دینار ) دینار، واتە زیادبوونی (12.61%) بەسەر کۆی تێچووی پەسەندکراو.وە زیادبوونی ڕێژەی (0.39%) لەسەر کۆی تێچووی دەستکاریکراو.

سێیەم: زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ گرێبەستی (دروستکردنی ڕێگای زەوی حەج/قۆناغی یەکەم بە درێژی 50 کم)، یەکێک لە پێکهاتەکانی پڕۆژەی (دروستکردنی ڕێگای حەجی زەوی بە درێژی 239 کم بە قۆناغ) ، کە لە خشتەکانی بودجەی وەبەرهێنانی وەزارەتی بیناسازی و نیشتەجێکردن و شارەوانی و کارە گشتیەکان/بەشی ڕێگاوبان و پردەکاندا هاتووە، بۆ ساڵی ٢٠٢٣ دەبێتە (٣٤.٩%) لەبری (١٠%)ی بڕی گرێبەستەکە، و لە چوارچێوەی کۆی تێچووی پڕۆژەکەدا.

چوارەم: 

1. زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ پڕۆژەی (دامەزراندنی وێستگەی گواستنەوەی نەینەوا)، بۆ ئەوەی ببێتە (33.61%) لەبری (22.08%) دوای دەورەدان.

2. زیادکردنی کۆی تێچووی پڕۆژەی پێشوو بە بڕی (2,690,590,802) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (31,903,014,884) دینار، لەگەڵ زیادبوونی ڕێژەی لەسەدا بەسەر تێچووی پەسەندکراو (27.61%) و بەسەر تێچووی دەستکاریکراو (9.21%).

پێنجەم: 

1. دروستکردنی پێکهاتەیەک (کارە تەواوکەرەکان بۆ پاڵاوتنی شاری بەلەد/م2 لە قایمقامیەتی سەڵاح الدین، لەگەڵ ئامادەکردن و جێبەجێکردن و کارپێکردن و پاراستن/م2ی وێستگەی پاڵاوتن) بە تێچووی کۆی گشتی (14,451,935,564) دینار، لەوانەش بڕی یەدەگەکان (7%) و چاودێری و کۆنترۆڵکردن.

2. زیادکردنی بڕی یەدەگ (12,189,595,391) دینار، بەجۆرێک ڕێژەی یەدەگ ببێتە (100.5%) لەبری (7%).

3. زیادکردنی تێچووی پێکهاتەکە بەهەمان بڕی زیادکردنی بڕی یەدەگ، بۆ ئەوەی ببێتە (26,641,530,955) دینار، لەبری (14,451,935,564) دینار، بە ڕێژەی زیادکردنی (84.34%).

4. زیادکردنی کۆی تێچووی پڕۆژەی (ئاوەڕۆی بەلەد/م2) بە بڕی (12,953,180,249) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (37,953,180,249) دینار، بە ڕێژەی بەرزبوونەوەی (51.81%) بەسەر کۆی تێچووی کۆی گشتی تێچووی پڕۆژەکە.

5. وەزارەتی بیناسازی و نیشتەجێکردن و شارەوانی و کارە گشتیەکان/بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئاوەڕۆ لە ئەستۆی ڕەوایی و دروستی ئەو زانیاریانەی دەنێردرێت بۆ وەزارەتی پلاندانان، وە بەرپرسیارێتی نرخ و تایبەتمەندییەکان دەگرێتە ئەستۆ. بوون بە دەسەڵاتی کارا.

6. بە لەبەرچاوگرتنی ئەو سەرپێچییەی ئاراستەی وەزارەتی بیناسازی و نیشتەجێکردن و شارەوانی و کارە گشتیەکان کراوە، بەهۆی ئەوەی ڕەوانەکردنی کارە تەواوکەرەکان بەبێ پەیوەندیکردن لە وەزارەتی پلاندانان و دابینکردنی پێداویستیەکانی لیستکردنی بۆی بەمەبەستی نوێکردنەوەی کۆی تێچوون و بەدەستهێنانی پێویستی پەسەندکردنەکان.

لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوە کراوە" لە چوارچێوەی بەدواداچوونی بەردەوامی فایلی باڵەخانەکانی قوتابخانەکان، ئەنجومەنی وەزیران دوو پڕۆژەی (تەواوکردنی کۆگای نوێی ناسریە و بینای قوتابخانەی نمونەیی کە لەلایەن ڕێککەوتنی چینییەوە پارەی بۆ دابینکراوە) پەسەندکرد، بە پشتبەستن بە بڕگەکانی… مادەی دووەم/میحوەری دوو/رێککەوتنی چینی، لە یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی ژمارە ١٣ی ساڵی ٢٠٢٣”، ئاماژە بەوە دەکات کە “ڕاسپاردەی ئەنجومەنی وەزیران بۆ ئابووری (٢٤٠١٨ پێش زایین) پەسەندکرا، بەپێی ئەمانەی خوارەوە:

1. ڕەزامەندی بۆ لێخۆشبوونی خاوەن کێڵگە ماسییە گرێبەستکارەکان بەپێی بڕیاری (995ی ساڵی 1985) لە کرێی کرێ بۆ ساڵانی دوای 2019 تا 31ی کانونی دووەمی 2023، بە ڕێژەی (50%).

2. دەرکردنی خاوەن کێڵگەی ماسی لە لێخۆشبوون بۆ ئەو ساڵانەی کە قەرەبوو کراونەتەوە؛ بەهۆی زیانەکانی کێڵگەکانیانەوە، بەپێی ئەوەی لە نوسراوی وەزارەتی کشتوکاڵ، بەرواری ٢١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ تۆمارکراوە.

3. وەزارەتی سامانەکانی ئاو ڕێوشوێنی پێویست دەگرێتەبەر بۆ دەستنیشانکردنی ئەو کێڵگە ماسیانەی کە پشکی ئاوی ناپایەداریان هەیە، بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی کشتوکاڵ بەمەبەستی هەڵوەشاندنەوەی گرێبەستە کارپێکراوەکان.

ئەنجومەن ڕاسپاردەی ئەو لیژنەیەی کە بەپێی فەرمانی دیوانی (22449) پێکهێنراوە، سەبارەت بە پێشنیازی دامەزراندنی سەنتەری بەڕێوەبردنی داتاکانی زەوی، بەپێی نوسراوی وەزارەتی بیناسازی، نیشتەجێکردن، شارەوانی، و کارە گشتیەکانی پەسەندکرد لە بەرواری ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣، وە وەزارەتی سامانەکانی ئاو بەرپرسیارە لە تەواوکردنی ڕێکارەکانی دامەزراندنی و پێداویستیەکانی کارکردن، وە وەزارەتی سامانەکانی ئاو بەرپرسیارە لە تەواوکردنی ڕێکارەکانی دامەزراندنی و پێداویستیەکانی کارکردن، لیژنەکە سەرپەرشتی پڕۆژەکە دەکات تا تەواوبوونی .

لە چوارچێوەی هەوڵەکانی حکومەت بۆ جێبەجێکردنی پڕۆژە خزمەتگوزارییەکان لە پارێزگاکان و خێراکردنی تەواوکردنیان بەپێی ئەو کاتە پەسەندکراوە، ئەنجومەنی وەزیران کۆمەڵێک بڕیاری لەوبارەیەوە پەسەندکرد، کە بەم شێوەیەن:

یەکەم:  

1- زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ پێکهاتەی (دیزاین و جێبەجێکردنی نەخۆشخانەی الفادلییە، توانای (200) قەرەوێڵە) بە ڕێژەی (1.69%) لە بڕی گرێبەستەکە، کە دەکاتە بڕی (1,623,019,000) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (34.77%) ) لەبری (33.08%)، و تێچوونەکەی دەبێتە کۆی گشتی دەستکاریکراوی پێکهاتەکە دوای زیادکردنی بە بڕی (132,260,699,000) دینار.

2- زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ پێکهاتەی (دیزاین و جێبەجێکردنی نەخۆشخانەی گەل بە توانای (200) قەرەوێڵە) بە ڕێژەی (3.75%) لە بڕی گرێبەستەکە، کە دەکاتە بڕی (3,608,250,000) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (24.58). %) لەبری (20.83%) و دەبێت کۆی تێچووی دەستکاریکراو (122,610,650,000) دینارە.

3- زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ پێکهاتەی (دیزاین و جێبەجێکردنی نەخۆشخانەی 400 قەرەوێڵەیی ئەلحوریە) بەڕێژەی (2.68%)ی بڕی گرێبەستەکە، کە دەکاتە بڕی (4,627,139,600) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (22.549%) لەبری ئەوە لە (19.86%)، و کۆی تێچووی بە بڕی (216,006,627,600) دینار پێداچوونەوەی بۆ دەکرێت.

4- زیادکردنی کۆی تێچووی پڕۆژەی دیزاین و جێبەجێکردنی (نەخۆشخانەکانی الشعب و الفادلییە (200 قەرەوێڵە)، الحریە (400 قەرەوێڵە) و پەرەپێدانی نەخۆشخانەی النومان 2011)، بە بڕی (9,858,408,600) دینار؛ دەرئەنجامی حیسابکردنی داواکاری یەدەگی نوێ بۆ ئەو سێ نەخۆشخانەیە کە لە ئەنجامی زیادکردنی (وێستگەی چارەسەر + وێستگەی بەرزکردنەوە + گۆڕینی سیستەمی ساردکەرەوە + شاشەی نمایش) هاتۆتە ئاراوە بەجۆرێک کە کۆی تێچووی پڕۆژەی سەرەکی دوای زیادکردنەکە گەیشتە (555,819,399,956) دینار ، بە ڕێژەی زیادبوون (11.997%) لە تێچووی پەسەندکراو و زیادبوونی ڕێژەیی (1.8%) لەسەر کۆی تێچووی ڕێکخراو لە پڕۆژەکە.

5- ئەو لیژنانەی کە خشتەی بڕی یەدەگیان بۆ داواکردنی پارچەی یەدەگ ئامادەکردووە و پشکنینیان کردووە لە قائیمقامیەتی بەغدا و وەزارەتی تەندروستی بەرپرسیارێتی تەواویان لە ئەستۆ دەگرن لە دروستی ئەو داتا و نرخ و تایبەتمەندیانەی کە لە خشتەکانی ئەو بڕە پەسندکراوانەدا پەسەند کراون کە ئامادە کراون، سەبارەت بە زیادکردنی وێستگەی چارەسەری ناوەندی و وێستگەی بەرزکردنەوە، و بەرپرسیارێتی دیاریکردنی توانای وێستگەی چارەسەری ناوەندی پێویست؛ ئەو ڕاستییەی کە کۆمپانیای ڕاوێژکاری سەرپەرشتی پڕۆژەکە و ناوەندی توێژینەوە و فەرمانگەی ڕاوێژکاری لە پارێزگاکە لە بەرپرسیارێتی خۆیان سەبارەت بە لایەنە یاسایی و گرێبەستییەکان ڕەتکردەوە و تەنیا لایەنە تەکنیکییەکان پەسەند کران؛ گرێبەستەکە بە شێوەیەکی کلیل بەدەست جێبەجێ دەکرێت.

دووەم:

1. زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ پێکهاتەی (سەرپەرشتیکردنی جێبەجێکردنی پرۆژەی ئاوەڕۆ لە قەزاکانی الشیرقات، بەیجی، و گەڕەکی ئەلقادیسیە لە تکریت) بۆ ئەوەی ببێتە (17.81%) لەبری (سفر).

2. زیادکردنی تێچووی پێکهاتەی چاودێری جێبەجێکردنی پڕۆژەی ئاوەڕۆ لە ناحیەکانی الشرقات، بەیجی، و گەڕەکی ئەلقادیسیە لە تکریت بە بڕی (2,157,932,817) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (14,641,932,817) دینار، واتە ڕێژەیەکی لەسەدی (17.3%).

3. زیادکردنی کۆی تێچووی پڕۆژەی جێبەجێکردنی تۆڕی ئاوەڕۆ و ئاوەڕۆی ئاوی باران بە وێستگەی بەرزکردنەوە و پەمپکردن (بۆ ئاوەڕۆ و ئاوی باران)، لەگەڵ وێستگەی پاککردنەوەی (5) بۆ قەزاکان؛ گەڕەکی تووز، بەیجی، بەلەد، ئەلشەرقات، تکریت، و گەڕەکی ئەلقادیسیە، بە ئامادەکردنی توێژینەوەیەک، دیزاین و جێبەجێکردنی وێستگەکانی چارەسەرکردن لە بەیجی و ئەلشەرقات بە بڕی (٢،١٥٧،٩٣٢،٨١٧) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (٥٦٢،٣٤٨،٤٠١،٢٤٨) دینار ) دینار، واتە زیادبوونی (12.61%) بەسەر کۆی تێچووی پەسەندکراو.وە زیادبوونی ڕێژەی (0.39%) لەسەر کۆی تێچووی دەستکاریکراو.

سێیەم: زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ گرێبەستی (دروستکردنی ڕێگای زەوی حەج/قۆناغی یەکەم بە درێژی ٥٠کم)، یەکێک لە پێکهاتەکانی پڕۆژەی (دروستکردنی ڕێگای زەوی حەج بە درێژی ٢٣٩کم بە قۆناغ) ، کە لە خشتەکانی بودجەی وەبەرهێنانی وەزارەتی بیناسازی و نیشتەجێکردن و شارەوانی و کارە گشتیەکان/بەشی ڕێگاوبان و پردەکاندا هاتووە، بۆ ساڵی ٢٠٢٣ دەبێتە (٣٤.٩%) لەبری (١٠%)ی بڕی گرێبەستەکە، و لە چوارچێوەی کۆی تێچووی پڕۆژەکەدا.

چوارەم:  

1. زیادکردنی ڕێژەی یەدەگ بۆ پڕۆژەی (دامەزراندنی وێستگەی گواستنەوەی نەینەوا)، بۆ ئەوەی ببێتە (33.61%) لەبری (22.08%) دوای دەورەدان.

2. زیادکردنی کۆی تێچووی پڕۆژەی پێشوو بە بڕی (2,690,590,802) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (31,903,014,884) دینار، لەگەڵ زیادبوونی ڕێژەی لەسەدا بەسەر تێچووی پەسەندکراو (27.61%) و بەسەر تێچووی دەستکاریکراو (9.21%).

پێنجەم:  

1. دروستکردنی پێکهاتەیەک (کارە تەواوکەرەکان بۆ پاڵاوتنی شاری بەلەد/م2 لە قایمقامیەتی سەڵاح الدین، لەگەڵ ئامادەکردن و جێبەجێکردن و کارپێکردن و پاراستن/م2ی وێستگەی پاڵاوتن) بە تێچووی کۆی گشتی (14,451,935,564) دینار، لەوانەش بڕی یەدەگەکان (7%) و چاودێری و کۆنترۆڵکردن.

2. زیادکردنی بڕی یەدەگ (12,189,595,391) دینار، بەجۆرێک ڕێژەی یەدەگ ببێتە (100.5%) لەبری (7%).

3. زیادکردنی تێچووی پێکهاتەکە بەهەمان بڕی زیادکردنی بڕی یەدەگ، بۆ ئەوەی ببێتە (26,641,530,955) دینار، لەبری (14,451,935,564) دینار، بە ڕێژەی زیادکردنی (84.34%).

4. زیادکردنی کۆی تێچووی پڕۆژەی (ئاوەڕۆی بەلەد/م2) بە بڕی (12,953,180,249) دینار، بۆ ئەوەی ببێتە (37,953,180,249) دینار، بە ڕێژەی بەرزبوونەوەی (51.81%) بەسەر کۆی تێچووی کۆی گشتی تێچووی پڕۆژەکە.

5. وەزارەتی بیناسازی و نیشتەجێکردن و شارەوانی و کارە گشتیەکان/بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئاوەڕۆ لە ئەستۆی ڕەوایی و دروستی ئەو زانیاریانەی دەنێردرێت بۆ وەزارەتی پلاندانان، وە بەرپرسیارێتی نرخ و تایبەتمەندییەکان دەگرێتە ئەستۆ. بوون بە دەسەڵاتی کارا.

6. بە لەبەرچاوگرتنی ئەو سەرپێچییەی ئاراستەی وەزارەتی بیناسازی و نیشتەجێکردن و شارەوانی و کارە گشتیەکان کراوە، بەهۆی ئەوەی ڕەوانەکردنی کارە تەواوکەرەکان بەبێ پەیوەندیکردن لە وەزارەتی پلاندانان و دابینکردنی پێداویستیەکانی لیستکردنی بۆی بەمەبەستی نوێکردنەوەی کۆی تێچوون و بەدەستهێنانی پێویستی پەسەندکردنەکان.