بریاره‌كانی كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌مڕۆی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران

به‌غدا-INA
ئەنجومەنی وەزیران چل و هەشتەمین دانیشتنی ئاسایی خۆی به سەرۆکایەتی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران محەمەد شیاع سودانى ئەنجام دەدات.
نوسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران له‌راگه‌یه‌نداروێكدا كه‌بۆ ئاژانسی هه‌واڵی عێراقی ناردووه‌ راگه‌یاندووه‌" سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران بەڕێز محەمەد شەیاع سودانى ئەمڕۆ سێشەممە سەرۆکایەتی چل و هەشتەمین دانیشتنی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی کرد کە تیایدا تاوتوێی پێشکەوتنەکانی بارودۆخی گشتی لە سەرانسەری وڵاتدا کرا و گفتوگۆیان لە سەر پێشکەوتنی جێبەجێکردنی بەرنامەی حکومەت کرد بە دۆسیە خزمەتگوزارییە جۆراوجۆرەکانی و تەوەرە سیاسییەکانییەوە، جگە لە گفتوگۆکردن لەسەر بابەتەکانی بەرنامەی کار و بڕیاری پێویست لەو بارەیەوە دا.
لە بواری چاکسازی ئیداریدا، ئەنجومەنی وەزیران لابردن و شوێن گۆڕینی (12) بەڕێوەبەری گشتی پەسەند کرد لە چوارچێوەی بەشی سێیەمی هەڵسەنگاندنی بەڕێوەبەرە گشتییەکان لەو وەزارەت و ئەو لایەنانەی کە پەیوەندییان بە وەزارەتەوە نییە، بە پشت بەستن بە ئەو پێوەر و میکانیزمانەی کە لەلایەن ئەو لیژنەیەوە ئامادەکراون کە بەپێی فەرمانی دیوانی (23059) پێکهێنراون، بۆ هەڵسەنگاندنی کار و ئەدای بەڕێوەبەرە گشتییەکان.
لە چوارچێوەی چاکسازی دارایی و ئابووریدا، ئەنجومەنی وەزیران ڕاسپاردەکانی کۆبوونەوەکەی وەزارەتی پلاندانانى پەسەند کرد سەبارەت بە هەموارکردنەوەی بڕگەی (1) ی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانى (23545 ساڵی 2023) بەم شێوەیەی خوارەوە:
1. پابەندبوون بەوەی کە هەموو گرێبەستەکانی دەوڵەت کە لەناو عێراقدا جێبەجێ دەکرێن بە دیناری عێراقی دەبێت، جگە لە:
ا.گرێبەستە بەردەوامەکان لەسەر دەرماڵە و قەرزە دەرەکییەکان و ڕێککەوتنەکان بەردەوام دەبن لە کارکردن بەگوێرەی قەرز یان ڕێککەوتنی دەرماڵە.
ب. ئەو گرێبەستانەی کە دوای چوونە بواری جێبەجێکردنەوەی ئەم بڕیارە جێبەجێ دەکرێن لەسەر دەرماڵە و قەرز دەرەکییەکان و ڕێککەوتنەکان، پابەند دەبن بە مەرجەکانی ڕێککەوتنەکەوە، ئەگەر مەرجی ئەوە دانرابێت کە گرێبەستەکان بە دراوێکی تر بێت جگە لە دیناری عێراقی، بە ڕەچاوکردنی بڵاوکراوەی وەزارەتی دارایی لە 27 نیسانی 2023.
2. لایەنی سوودمەند دەبێت بەڵگەنامە بکاتەوە بۆ مەبەستی هاوردەکردنی کەرەستە لە دەرەوەی عێراق بۆ پڕۆژەی گرێبەستی گونجاو.
3. لایەنی سودمەند دەتوانێت مووچە و کرێی کرێکارانی بیانی لە پڕۆژەکەدا بگوازێتەوە، هەروەها پارە و قازانجی کۆمپانیاکان بە دراوی بیانی بەگوێرەی ڕێکارەکانی بانکی ناوەندی عێراق.

ئەنجومەنی وەزیران پێشنیاری ئەنجومەنی وەزیرانی ئابووری (230272) پەسەند کرد بەم شێوەیەی خوارەوە:

1. وەزارەتی دارایی بە بەبڕی یەک ملیۆن دۆلار بەشداری بکات بە دوو قیستی یەکسان لە ماوەی ساڵانی (2024 و 2025) و شێوازی پارەدانەکە بە پارەدانی دەست بەجێ بێت و بەرواری یەکەم پارەدان لە 15 نیسانی 2024 بێت.
2. وەزارەتی دارایی بەشداری بکات لە (بەرنامەی تایبەت بۆ بەهێزکردنی دەروازەی وەڵامدانەوەی قەیرانەکان CRW).
3. وەزیری دارایی پلەی پارێزگاری عێراق وەسف بکرێت لە گروپی بانکی گەشەپێدانی نێودەوڵەتی، و ڕێکارەکانی بەشداریکردن تەواو بکات لە کاتی دەرچوونی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیراندا.

لە ئەنجامی بارودۆخی کەمی ئاو و پێویستی ڕووبەڕووبوونەوەی بارانبارینی بەهێز و لافاو و کۆکردنەوەی ئاو لە وەرزی زستاندا بۆ ئەمساڵ، ئەنجومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر ئەوەی وەزارەتی دارایی هەڵسێت بە تەرخانکردنی بڕی (25) ملیار دینار بۆ وەزارەتی سەرچاوەکانی ئاو بۆ نۆژەنکردنەوەی پرۆژە بچووکەکانی ئاودێری و پاراستنی بەنداوەکان و نۆژەنکردنەوەی بەنداوەکان چاککردنەوەی ئامێرەکانی هەڵکەندن و سووتەمەنی.
هەروەها ئەنجومەنی وەزیران ڕاسپاردەکانی لیژنەی فەرمانی دیوانی پەسەند کرد (65ی ساڵی 2022) سەبارەت بە دانانی باجێکی گونجاو بۆ کرێی ئاودێری زەوی کشتوکاڵی، بەپێی ئەوەی کە لە کۆنووسی وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەکاندا هاتووە لە 15ی تشرینی یەکەمی 2023 دا، کە لە وەرزەکانی داهاتوودا کاری پێ بکرێت، بە ڕەچاوکردنی بۆچوونی بەشی یاسایی لە ئەمیندارییەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران و سنووردارکردنی بۆ وەزارەتەکانی بازرگانی و کشتوکاڵ سەبارەت بە بڕگەی (5) ی ڕاسپاردەکان.
لە چوارچێوەی ڕاسپاردەکانی بەڕێز سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران بۆ پشتگیریکردنی کەرتی کشتوکاڵ و کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی کەمی ئاو، ئەنجومەنی وەزیران ئەمانەی خوارەوەی پەسەند کرد:
1. وەزارەتی پلاندانان پشکی لایەنی عێراقی کە دەگاتە (15%) بڕی قەرزەکە لەخۆ بگرێت سەبارەت بە پڕۆژەی بەکارهێنانی تەکنیکەکانی ئاودێری مۆدێرن (ئامادەکردنی سیستەمی ئاودێری ڕشاندنی تەوەری) ، هەروەها دیاریکردنی بڕەکان لە بودجەی ساڵی داهاتوو/2024.
2. پەسەندکردنی (2.5%) عمووله بۆ کۆمپانیای کەلوپەلی کشتوکاڵی، کە یەکێکە لە پێکهاتەکانی وەزارەتی کشتوکاڵ، یەکسانە بەوەی کە لە پڕۆژەی بەکارهێنانی تەکنیکەکانی ئاودێری و ئامێرە مۆدێرنەکان و لە وەزارەتی ئاماژەپێکراودا جێبەجێکراوە، لەسەر بنەمای سیاسەتی کۆنترۆڵکردنی نرخی ئەو کاڵایانەی هاوردەکراون لە دەرەوەی عێراق کە لەلایەن ئەنجومەنی وەزیران / لیژنەی کاروباری ئابوورییەوە پەسەندکراوە، بەپێی نووسراوەکەی لە 24 ی ئابی 2008 دا
3. وەزارەتی کشتوکاڵ گرێبەستی لەگەڵ کۆمپانیای نەمسا (BAUER) کردووە، بە ڕەچاوکردنی بۆچوونی بەشی یاسایی لە ئەمیندارییەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران.
لە هەمان ڕێگادا، ئەنجومەنی وەزیران پێشنیاری ئەنجومەنی وەزیرانی ئابووری (230321 ق) ی پەسەند کرد سەبارەت بە گرێبەستکردن لەگەڵ وەزارەتی پیشەسازی بۆ ئامادەکردنی سیستەمی ئاودێری مۆدێرن و بەدەرکردنی وەزارەتی کشتوکاڵ بەم شێوەیەی خوارەوە:

1. ماددەی (3/ شێوازەکانی گرێبەست) کە لە ڕێنماییەکانی جێبەجێکردنی گرێبەستە حکومییەکان (2ی ساڵی 2014)دا هاتووە.
2. مادەی (7/یەکەم) لە بەشی سێیەم لە ڕێنماییەکان بۆ ئاسانکاری جێبەجێکردنی یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی بۆ ماوەی سێ ساڵ.
3. پێدانی دەسەڵاتی دارایی بە وەزارەتی پیشەسازی و کانزاکان بۆ دانوستاندن لەسەر نرخ  و بڕ و تایبەتمەندییەکان لەگەڵ وەزارەتی کشتوکاڵ لە سنووری تەرخانکردنی تەنها (100) سەد ملیار دینار.
4. زیادکردنی پشتگیری بە ڕێژەی 30%
لە کەرتی گواستنەوە ئاسمانی و فڕۆکەوانیدا، ئەنجومەنی ئەمانەی خوارەوەی پەسەند کرد:
1. جیاکردنەوەی بەڕێوەبردنی فڕۆکەخانەکانی عێراق لە دەسەڵاتی فڕۆکەوانی مەدەنی عێراقی و بەستنەوەی بە وەزارەتی گواستنەوە / کۆمپانیای خزمەتگوزارییەکانی کەشتیوانی و ناوی کۆمپانیاکە دەگۆڕدرێت بۆ (کۆمپانیای گشتی بۆ بەڕێوەبردنی فڕۆکەخانەکان و گەشتی ئاسمانی) ، لەسەر بنەمای بڕگەکانی ماددەی (47/دووەم)
لە یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی بۆ ساڵانی دارایی (2023-2024-2025).
2. کۆمپانیای گشتی فڕۆکەخانەکان و گەشتی ئاسمانی ڕێوشوێنی پێویست دەگرێتەبەر بۆ هەموارکردنەوەی پەیڕەوی ناوخۆ و بەیاننامەی دامەزراندنی بۆ ئەوەی لەگەڵ ئەرکەکانی کۆمپانیاکەدا بگونجێت.
3. ڕەسەنایەتی هەموو فڕۆکەخانەکانی عێراق کە پەیوەندییان بە دەسەڵاتی فڕۆکەوانی مەدەنییەوە هەیە دەگوازرێنەوە بۆ کۆمپانیای گشتی بۆ فڕۆکەخانەکان و گەشتی ئاسمانی و خزمەتگوزاری کارمەندانی ئەو فڕۆکەخانەیانە دەگوازرێنەوە بۆ ئەم کۆمپانیایە.
4. کۆمپانیای گشتی فڕۆکەخانەکان و گەشتی ئاسمانی جێگای دەسەڵاتی فڕۆکەوانی مەدەنی دەگرێتەوە لە جێبەجێکردنی هەموو پابەندبوونە تەکنیکی و یاسایی و داراییەکان کە لەگەڵ دەسەڵاتدا ئەنجامدراوە بە ڕەچاوکردنی تێبینیەکانی بەشی یاسایی ئەمیندارییەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران.
5. پێکهێنانی لیژنەیەکی هاوبەش لە نێوان وەزارەتی دارایی و وەزارەتی گواستنەوە و دەستەی ڕاوێژکاران و دەسەڵاتی فڕۆکەوانی مەدەنی بۆ جێبەجێکردنی بڕگەکانی بڕیارەکە و کاریگەرییە دارایی و یاسایی و تەکنیکییەکانی.
هەروەها ئەنجومەنەکە کۆمەڵێک بابەتی لە کارنامەی دانیشتنەکەدا لەبەرچاو گرت، و ئەم بڕیارانەی خوارەوەی سەبارەت بەو بابەتانە دا:

یەکەم/ ڕەازمەندی دەربڕین لەسەر پڕۆژە یاسای کۆماری عێراق بۆ دوو پرۆتۆکۆلی هەموارکراوی ماددەکانی (50/ا) و (56) ی پەیماننامەی فڕۆکەوانی نێودەوڵەتی (ڕێککەوتننامەی شیکاگۆ) ی ساڵی 1944 کە لە 2016 کە لە مۆنتریال واژۆکرا و لەلایەن ئەنجومەنی دەوڵەتەوە ئامادەکراوە و ڕەوانەکردنی بۆ ئەنجومەنی نوێنەران لەسەر بنەمای بڕگەکانی دەستوور.

دووەم/ ڕەازمەندی دەربڕین لەسەر زیادکردنی دەروازەی سنووری (سنووری مونزریە) لە پارێزگای دیالە و دەروازەی (سنووری عەرعەر) لە پارێزگای ئەنبار بۆ بڕگەی (3) ی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران (23111 ی ساڵی 2023) بۆ هاوردەکردنی پیتێنەر.

سێیەم/ ڕەازمەندی دەربڕین لەسەر پڕۆژە یاسای قەرەبووکردنەوەی موڵک و ماڵی ئەو کەسانەی کە لەلایەن ڕژێمی پێشووەوە زیانیان بەرکەوتووە، وە لەلایەن ئەنجومەنی دەوڵەتەوە وورد بینی بۆ کراوە و ڕەوانەکردنی بۆ ئەنجومەنی نوێنەران لەسەر بنەمای بڕگەکانی دەستوور، بە ڕەچاوکردنی تێبینیەکانی فەرمانگەی یاسایی لە ئەمیندارییەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران.

چوارەم/ ڕەازمەندی دەربڕین لەسەر پڕۆژە یاسای پەڕەی دارایی کە لەلایەن ئەنجومەنی دەوڵەتەوە وورد بینی بۆ کراوە و ڕەوانەکردنی بۆ ئەنجومەنی نوێنەران لەسەر بنەمای بڕگەکانی دەستوور و ڕەچاوکردنی تێبینیەکانی فەرمانگەی یاسایی لە ئەمیندارییەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران.

پێنجەم/ ڕەازمەندی دەربڕین لەسە ڕێگەدان بە وەزیری گواستنەوە بۆ دانوستاندن و واژۆکردنی ڕەشنووسی یاداشتنامەی لێکتێگەیشتن سەبارەت بە ڕێگای گەشەپێدان لە نێوان وەزارەتی گواستنەوە لە کۆماری عێراق و وەزارەتی گواستنەوە و ژێرخان لە کۆماری تورکیا، لەسەر بنەمای بڕگەکانی یاسای پەیماننامەکان (35ی ساڵی 2015) ، بە ڕەچاوکردنی ڕاسپاردەی فەرمانگەی یاسایی لە ئەمیندارییەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران.