بە ڕێژەیەكی بێ وێنە كارەبا لە ماوەی ساڵێكی حكومەتدا بەرهەمی بەرزی بەخۆیەوە دەبینێت

بەغدا -   INA- نەسار حاج
سەرەڕای خراپتربوونی قەیرانی وزەی كارەبا لە عێراق تا ئەو ئاستەی كە بەهۆی كاریگەرییە ڕاستەوخۆكانی لەسەر ژیانی هاووڵاتیان بووەتە یەكێك لە پرسە دڕكاوی و هەستیارەكان، حكومەتی محەمەد شیاع سودانی توانی ڕێژەی وزەی كارەبا بەرز بكاتەوە بەرهەمهێنان لە ڕێگەی پڕۆژەی فریاگوزاری و ئەنجامدانی گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیا گەورەكان بۆ دامەزراندنی پڕۆژەی پێشەنگ كە كێشەی وزەی كارەبا لەناو دەبەن و ئەوە بۆ دەیان ساڵ بەردەوام بوو.
بەرپرسان و شارەزایانی كەرتی وزەی كارەبا دووپاتیان كردەوە كە هاوینی ڕابردوو بەرهەمهێنانی وزەی كارەبا بەراورد بە ساڵانی ڕابردوو زیادی كردووە، ئەمەش لە ئەنجامی پڕۆژە حكومییەكان و جددیەتیان بۆ چارەسەركردنی قەیرانی كارەبا یەكجارەكی و بۆ هەمیشە.
وەزیری كارەبا زیاد فازڵ بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA)ی ڕاگەیاند: لە ماوەی ساڵێكدا لە وەرگرتنی بەرپرسیارێتی لە وەزارەتی كارەبا، ڕێژەی بەرهەمهێنانی وزەی كارەبا بە ڕێژەی (21 هەزار مێگاوات) بۆ (24) بەرزبووەوە هەزار مێگاوات) بە تێكڕا، لەگەڵ بەرزترین بار كە بەدەستمان هێنا، كە گەیشتە (26) هەزار مێگاوات.
ئاماژەی بەوەشكرد : زیادبوونی وزەی كارەبا لە زیادكردنی پڕۆژەی ستراتیژی گرنگەوە بووە لەماوەی ئەمساڵدا، گرنگترینیان پڕۆژەی سیستەمی ساردكەرەوەیە، كە بەشداربووە لە زیادكردنی (800 مێگاوات)، ئەمە جگە لە دامەزراندنی و جێبەجێكردنی پڕۆژەی ئا بەرنامەی گەورەی چاككردنەوە بۆ یەكەكانی بەرهەمهێنان و بەرزكردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنانی یەكەكان بۆ زیاتر لە (16)هەزار مێگاوات وات، ئەمەش لە بواری یەكەكانی كاركردندایە.
چاككردنەوەی یەكەكانی بەرهەمهێنان
ڕوونیشیكردەوە : وەزارەت سەركەوتوو بوو لە ماوەی ساڵی یەكەمی تەمەنی حكومەتی ئێستادا، لە یەكلاكردنەوەی دۆسیێكی زۆر گرنگ كە دۆسیەی چاككردنەوەی یەكەكانی بەرهەمهێنانە، لەگەڵ گرێبەستە درێژخایەنەكانی درێژكردنەوەی بۆ ماوەی پێنج ساڵ لەگەڵ كۆمپانیا گەورەكانی بەرهەمهێنان و ئێمە سەقامگیرییەكی زۆرمان پێدەبەخشێت  لەبەرهەمهێنانی یەكەكانی بەرهەمهێنانمان و ئەمەش بە یەكێك لە گرنگترین دەستكەوتەكانمان دادەنرێت لە ئاستی چاككردنەوەدا.
وزەی خۆر
فازڵ دووپاتی كردەوە: سەركەوتوو بووین لە ماوەی نۆ مانگی ساڵی یەكەمدا لە بەردەوامبوون لە سێ گرێبەستی یەكەمی واژۆكراو بۆ وزەی خۆر، كە بریتییە لە گرێبەستی كۆی گشتی 9000 NVA لە پارێزگای بەسڕە بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی نەوتی عێراق و گرێبەستی كۆمپانیای گروپی بلال (525 مێگاوات) ئەم گرێبەستە واژۆ كراوە، جگە لە گرێبەستی پاوەر چین بە ڕێژەی 750 مێگاوات مێگاوات، كە قۆناغی یەكەم 250 دەبێت.
ناوبراو لە درێژەی قسەكانیدا وتی : ئەم گرێبەستە گرنگانە لە ماوەی ساڵێكدا لە تەمەنی حكومەتی ئێستاوە ئەنجامدراون، هەر بۆیەش یەكەم سێ پڕۆژەی وزەی خۆرن كە لە سەرەتای پێكهێنانی حكومەتەكانەوە لە عێراق جێبەجێ دەكرێن.
پڕۆژەی كۆرسی تێكەڵاو
ئاماژەی بەوەشكرد : یەكێك لەو پڕۆژە گرنگانەی كە لە ساڵی 2017ەوە وەك پلانێك ڕاگیرابوو، پڕۆژەی خولی تێكەڵە، بەڵام لە ماوەی ئەمساڵدا گرێبەستمان واژۆكرد بۆ نزیكەی (1250 مێگاوات) وەك قۆناغی یەكەم و ئێستا لە پرۆسەی واژۆكردنی گرێبەست بۆ قۆناغی دووەم، كە نزیكەی (2500 مێگاوات)ە و  بەجۆرێك كە وزەی زیادە كە لە ماوەی ساڵی 2023 واژۆ كراوە بگاتە (4000 هەزار مێگاوات).
ناوبراو لە درێژەی قسەكانیدا وتی: ئەم وزەیە بەبێ هیچ سووتەمەنییەك دەخرێتە سەر تۆڕی كارەبایی، بە بەكارهێنانی ئەو گەرمایەی لە یەكە سادەكانەوە دەردەچێت، هەروەها بەشدار دەبێت لە پاشەكەوتكردنی زیاتر لە (4) ملیار دۆلار ساڵانە كە لە ئەنجامی كڕینی غاز بۆ كاركردن تەنها (4000 مێگاوات).
چارەسەركردنی هێڵەكانی پەیوەندی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ
بە وتەی ناوبراو: ئێمە سەركەوتوو بووین لە چارەسەركردنی كێشەكانی هێڵەكانی پەیوەندی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ، ڕێككەوتنەكەمان لەگەڵ شانشینی سعودیە واژۆ كرد، هەروەها ئەو ڕاوێژكارەمان گۆڕی كە ساڵانێك بوو وەستابوو، هەروەها بەردەوام بووین لە دەستپێكردنی پڕۆژەی پەیوەندی لەگەڵ كەنداو ئەنجومەنی هاوكاری لە ماوەی ئەمساڵدا، و ئێستا كۆمپانیاكان لە پرۆسەی جێبەجێكردندان.
وەزیری كارەبا دووپاتی كردەوە : هێڵی بەستنەوەی عێراق و ئوردن بە تەواوی تەواو بووە، لە ماوەی هەفتەی داهاتووشدا بۆ یەكەمجار كارەبا دەستپێدەكات.
گرێبەستی واژۆ كردووە بۆ پەرەپێدانی سیستەمەكە
ئاماژەی بەوەشكرد : رێككەوتنێك هەیە لەنێوان حكومەتی عێراق واژۆكراوە لەو كاتەوەی ئێمە بەرپرسیارێتیمان لەگەڵ دوو گەورەترین كۆمپانیا بۆ بەرهەمهێنانی كارەبا و هەروەها لەگەڵ تۆڕەكانی گواستنەوە، كە بریتین لە كۆمپانیای كارەبای گشتی ئەمریكی و سیمێنسی ئەڵمانی كە بریتی بوون لە نۆژەنكردنەوە و چاككردنەوەی یەكەكانمان بۆ ماوەی پێنج ساڵ، جگە لە دامەزراندنی ناوەندێكی كۆنترۆڵكردنی نیشتمانی بۆ یەكەمجار، بۆ چاودێریكردنی یەكەكان و بەرهەمهێنان و جێبەجێكردنی وێستگەكان بۆ گواستنەوە و دابەشكردنی وزەی كارەبا لەم ڕێكەوتنەدا.
هەروەها وتی: لەو كاتەوەی بەرپرسیارێتیمان وەرگرتووە، بۆ یەكەمجار كۆمپانیا نێودەوڵەتییەكانی وەك جەنەراڵ ئێلیكتریك و سیمێنسمان بەشدار كردووە لەگەڵ پرسی دامەزراندنی وێستگەی بەرهەمهێنان بە بەكارهێنانی غازی پەیوەندیدار بۆ كەمكردنەوەی سووتانی گەورەی غاز، بۆ پشتگیریكردنی سیستەمەكە و كەمكردنەوەی گەورە پیس بوون.
بواری گواستنەوە
وەزیری كارەبا ڕوونیشیكردەوە : زیاتر لە بیست وێستگە و پڕۆژەی خێرامان جێبەجێكرد، كە بە زیادكردنی زیاتر لە (5 هەزار مێگاوات) لە پارێزگاكانی بەغدا، دیالە، دیوانیە، كەربەلای پیرۆز، بەسڕە و موسەیب، بەشداریمان كرد بۆ سەرجەم پارێزگارەكانی عێراق، جگە لە زیادكردنی زیاتر لە 35 وێستگەی مۆبایلی گواستراوە و جێگیر.
ئاماژەی بەوەشكرد : ژمارەیەكی زۆر پڕۆژەی دابەشكردن هەیە كە تەنها لە ماوەی ساڵی یەكەمدا جێبەجێكراون لە بەغداد، زیاتر لە 38 وێستگەی دابەشكردنی 11/33، لەگەڵ هەزاران محاویلە و جەمسەر و وایەر ئامادەكراون.
پشتگیری هەوڵی ئەندازیاری بكەن
ناوبراو لە درێژەی قسەكانیدا وتی: وەزارەت كاریان كرد بۆ پاڵپشتیكردنی هەوڵە ئەندازیارییەكە بە دانانی تۆڕی گەورە و فراوان لە سەرتاسەری عێراق، لە ناوچەكانی دەرەوەی پۆلێنبەندی بنەڕەتی، ئێستاش ئەو ناوچانە بەهرەمەندن لە تۆڕێكی كارەبایی جێگیر.
زۆرترین داهاتی وەزارەت
ئەوەشی خستەڕوو : وەزارەتەكەی كاری كردووە بۆ خستنەڕووی پڕۆژەیەكی یەكگرتوو بۆ گۆڕینی سیستەمی زیرەك بۆ تەواوكردنی بودجەی حكومەت، كە دەبێتە هۆی كەمكردنەوەی بودجەی تەرخانكراو بۆ وەزارەتی كارەبا و ئاماژەی بەوەشكرد : ئەم پلان و لێكۆڵینەوەیە پەسەندكرا بۆ ئەنجومەنی وزەی وەزاری و ئێستا لە پرۆسەی پەسەندكردنیدایە لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە، تاوەكو لە دە ناوچەی نیشتەجێبوون و بازرگانیدا دەخرێتە بواری جێبەجێكردنەوە، لەگەڵ تا 500 هەزار بەشداربوو لە سەرتاسەری عێراق و سیستەمەكانیان دەگۆڕدرێن بۆ سیستەمی زیرەك و پارەدانی ئەلیكترۆنی دەردەچێت.
بواری كاروباری هاووڵاتیان
ئاماژەی بەوەشكرد : كەمپینێكی گەورە دەستیپێكردووە بۆ كۆبوونەوە لەگەڵ هاوڵاتیان و گوێگرتن لە سكاڵاكان لەڕێگەی كۆبوونەوەی ڕاستەوخۆ هەموو پێنجشەممەیەك، هەروەها بە كردنەوەی ماڵپەڕەكان بۆ گەیاندنی سكاڵاكان بە شێوەیەكی ڕاستەوخۆ، ئەمە جگە لەوەی كە سەنتەری سكاڵاكان لە بارەگای وەزارەت كارا دەكرێت و سەرجەم ئەو سكاڵایانە لەگەڵ ئەو  بەڕێوەبەرایەتییانەی پەیوەندیدارن بەوان.
هەڵسەنگاندنی بەڕێوەبەران و ستافی وەزارەت
وەزیری كارەبا دووپاتیكردەوە : وەزارەت هەڵمەتێكی گەورەی ئەنجامداوە بۆ پەمپكردنی خوێنی نوێ بۆ ناو كادیرانی وەزارەت لەسەر ئاستی سەركردایەتی باڵا، بەڕێوەبەرانی لق و وێستگە و كادیرانی سەركردایەتی، بۆ چالاككردن و وەڵامدانەوەی خێرا بۆ كێشەكانی هاوڵاتیان و چارەسەركردنیان بەخێرایی.
جددیەتی حكومەت بۆ چارەسەركردنی قەیرانی كارەبا
لای خۆیەوە ئەندامێكی لیژنەی كارەبای پەرلەمان، پەرلەمانتار كازم توكی ڕوونیكردەوە : كەرتی كارەبا پێویستی بە ژێرخانی زۆر هەیە، بەتایبەتی بەرهەمهێنانی وزە، بەڵام ئەوەی ئەمڕۆ دەیبینین جددیەتی محمد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانە و وەزیری كارەبا زیاد عەلی فازڵ لە دۆزینەوەی چارەسەری خێرا، لە لە ماوەی چەند پڕۆژەیەكی بەپەلە یان ئەوەی ئێمە پێی دەڵێین پڕۆژەی فریاگوزاری.
پڕۆژەی فریاگوزاری
ئاماژەی بەوەشكردووە : پرۆژە فریاگوزاریەكان بریتی بوون لە پاراستنی وێستگە كۆنەكان و هەوڵدان بۆ پەرەپێدانیان و زیادكردنی توانا و نۆژەنكردنەوەیان، بەتایبەتی ئەو ساردكەرەوەیەی كە كۆمپانیای سیمێنس بەرهەمیهێناوە، كە 700 مێگاوات زیادكردووە.
ئاماژەی بەوەشكرد : لە بودجەدا بڕە پارەیەك تەرخانكراوە بۆ پەرەپێدانی كارەبا و دامەزراندنی وێستگەی دابەشكردنی لاوەكی لە زیاتر لە پارێزگایەك و ئەمەش كێشەیەكیشە چونكە كارەبا پەیوەستە بە بەرهەمهێنان، دابەشكردن و هێڵەكانەوە، بۆیە لە بودجەدا دۆزیمانەوە كاتێك پەسەندكرا و  دەنگیان لەسەر زۆرێك لە پڕۆژەكان لەو سێ كەرتەدا.
پڕۆژەی گەورە بۆ پەرەپێدانی كەرتی كارەبا
ئاماژەی بەوەشكرد : پڕۆژەی گەورە لە چوارچێوەی قەرزە نێودەوڵەتییەكان هەیە بۆ پەرەپێدانی كارەبا و وێستگە گەورەكان بە بەرهەمهێنانی بەرز بۆ نۆژەنكردنەوەیان و زیادكردنی بەرهەمهێنانیان، بۆ ئەوەی بتوانرێت كاتەكانی كاركردن بگرێتەوە.
بودجە و وزەی كارەبا
بیلال خەلیفە پسپۆڕی وزە و كارەبا دەڵێت : بودجە نوێنەرایەتی ڕێبازی ئابووری حكومەت دەكات، هەروەها دوو بەشی هەبووە سەبارەت بە وزەی كارەبا، بەشی یەكەم بریتی بوو لە گۆڕینی هەندێك وێستگەی كارەبا كە لەسەر خولی سادە كاردەكەن و گۆڕینی بۆ خولی كۆوەبوەد، سەبارەت بە بەشی دووەم، دووەم پڕۆژەی توتڵ كە زیاتر لە 1000 مێگاوات وزەی خۆری مامەڵەی لەگەڵدا كردووە، جەخت لەوە دەكاتەوە كە پڕۆژەی دیار لە بەرنامەی حكومەتی ئێستادا هەیە.
كەمكردنەوەی پچڕانی كارەبا
ئاماژەی بەوەشكرد : زیادكردنەكان بۆ ڕێژەی بەرهەمهێنانی وزەی كارەبا كەم بووە، هەرچەندە پچڕانەكانی هاوینی ڕابردوو كەمتر بووە لە ساڵانی ڕابردوو.
 دەستنیشانكردنی كێشەكە
ئاماژەی بۆ ئەوەش كرد : كەكەرتی گرنگ لە وزەی كارەبادا هەیە، ئەوانیش كەرتی گواستنەوە و دابەشكردنن، بەو پێیەی زۆربەی كێشەكان لە كەرتی دابەشكردنەوە سەرچاوە دەگرن، هەروەها تەنگەنەكان و بێتوانایی تۆڕەكانی ئێستا بۆ گواستنەوەی وزە بووەتە هۆی زیانێكی زۆری وزە.
وزەی خۆری ماڵەوە
ئاماژەی بەوەشكرد: حكومەتی ئێستا دەستپێشخەرییەكی دەستپێكرد بۆ پێدانی پێشكەوتن بۆ دامەزراندنی یەكەكانی وزەی خۆر لە ناوخۆدا، بەڵام وەك پێویست بەرەوپێش نەچوو، هەروەها هیچ میكانیزمێكی باشتر لە پێشووتر پەرەی پێنەدرا بۆ هاندانی هاوڵاتیان بۆ ئەوەی بچنە سەری، جەختی لەوە كردەوە : گرنگییەكەی لە پڕۆژەكە بۆ لابردنی تەنگەنەكان لە تۆڕەكانی دابەشكردندا.
باشتركردنی ئامادەكردنی ووزە 
شارەزای ئابووری ئەحمەد عەبد ڕەبە دووپاتی كردەوە:  كە هاوینی ڕابردوو شایەتی پێشكەوتنی دابینكردنی وزەی كارەبای بەخۆیەوە بینی، بەڵام لە ئاستی پێویستدا نییە.
ئاماژەی بەوەشكرد : ڕەوتێكی حكومەت هەیە بۆ دامەزراندنی وێستگەكان و تەواوكردنیان لە ماوەیەكی پێوانەییدا، هیوای خۆی دەربڕی كە هاوینی 2024 كۆتایی قەیرانی كارەبا بێت.
پێشنیاری گرێبەستكردن لەگەڵ كۆمپانیا بەناوبانگەكان
پێشنیازیشی كرد : كە وەزارەتی كارەبا گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیا بەناوبانگەكان بكات و لە ڕێگەی ناوەند و كۆمپانیا لاوەكییەكانەوە نەبێت بۆ پەرەپێدانی كەرتی وزەی كارەبا، ئاماژەی بەوەشكرد : عێراق شاهیدی سەقامگیری ئەمنییە، ئەمەش یەكێكە لەو هۆكارانەی كە كۆمپانیا بەناوبانگەكان ڕادەكێشێت.