ته‌واوی بڕیارەكانی دانیشتنی ئەنجومەنی وەزیران

بەغدا - INA 

ئەمڕۆ سێشەممە، ئەنجوومەنی وەزیران لە میانی دانیشتنی 43ـی خۆیدا کۆمەڵێک بڕیاری نوێی دەرکرد، لەوانە تەرخانکردنی بڕی (3) ملیار دینار بۆ مانگی سووری عێراق لە یەدەگی فریاگوزاری بۆ پاڵپشتیکردنی دانیشتوانی غەززە، هەروەها بەخشین وتەرخانکردنی یەکجارەکی 50% بۆ فەرمانبەرانی ئاستی خوارەوە و پەسەندکردنی زیادکردنی یەکجارەکی بڕی 100 هەزار دینار بۆ مووچەی خانەنشینان.

نووسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆک وەزیران لە ڕاگەیەندراوێکدا کە بەده‌ستی ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) گەیشتووە وتێدا هاتووه‌: ئەمڕۆ، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆکی ئه‌نجوومه‌نی وەزیران سەرپەرشتی چل و سێهەمین دانیشتنی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی کرد، کە تێدا  به‌ڕێوه‌چوونی كاره‌ گشتیه‌كان، بارودۆخی ئابووری، و بەدواداچوون بۆ جێبەجێکردنی ئەو پرسه‌ بنەڕەتیانەی کە ئاماژەیان پێکراوە گفتوگۆیان لەسەر کرا. كه‌ لە چوارچێوەی ئەولەویەتەکانی بەرنامەی حکومەتدان، جگە لە تاوتووێكردنی بابەتەکانی ناو کارنامەی ئەنجومەن و وەرگرتنی بڕیاری پێویست سەبارەت بەو بابەتانە.

لە بەدواداچوون بۆ ناردنی هاوکاری و کەرەستەی فریاگوزاری بۆ کەرتی غەززە لە ناوچە عەرەبییە داگیرکراوەکان، ئەنجومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر تەرخانکردنی بڕی (3) ملیار دینار لەلایەن وەزارەتی داراییەوە بۆ مانگی سووری عێراق لە یەدەگی فریاکەوتنەوە بۆ ئه‌وه‌ی پشتگیری ویارمه‌تی دانیشتوانی غەززە بکەن بە دەرمان و خواردن. بەهۆی ئەو بۆردومانە دڕندانەیە زایۆنیستەکانه‌وه‌ کە ڕووبەڕوویان دەبێتەوە، بە پشتبەستن بە یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی بۆ ساڵانی (٢٠٢٣-٢٠٢٤-٢٠٢٥).

لە بواری باشترکردنی ئاستی گوزەرانی نه‌وه‌ی گەلەکەمان لە توێژە جیاجیاکان و پاڵپشتیکردنی چینه‌ لاوازەکان، ئەنجومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر پێدانی بڕە پارەیەک بە خانەنشین یان میراتگرەکانی بۆ باشترکردنی ژیان بە بڕی (100,000) دینار لە مانگێکدا، بۆ ئەو کەسانەی کە کۆی گشتی خانەنشینی و دەرماڵەکان لە یەک ملیۆن دینار زیاتر نابن لە مانگێکدا، وتا لە 1- تشرینی دووەمی 2023جێبه‌جێ ده‌كرێت.

بە ئامانجی کەمکردنەوەی کاریگەری هەڵاوسان لەسەر ئاستی ژیانی فەرمانبەران و خانەنشینانی کەم مووچە، و بە پشتبەستن بە بڕگەکانی مادەی (١٥) لە یاسای مووچەی فەرمانبەرانی دەوڵەت و کەرتی گشتی (٢٢)ی ساڵی ٢٠٠٨، و لەسەر بنەمای یاسای هەموارکردنی یەکەمی یاسای خانەنشینی یەکگرتووی ساڵی ٢٠٠٩، ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریدا:

1ـ پێدانی دەرماڵەی یەکجارەکی بە ڕێژەی 50% بۆ مووچەی پلەکانی (هەشتەم، نۆیەم، دەیەم)ی پێوەرەکانی مووچە، هاوپێچ بەو یاسایەی پێشتر ئاماژەی پێکراوە، بۆ ئەو کەسانەی هیچ دەرماڵەیەک جگە لە بڕوانامە یان پیشەکە وەرناگرن.

2ـ بەرزکردنەوەی ڕێژەی دەرماڵە بەخشراوەکان لە پلەکانی پێشوودا بۆ 50%ی ئەوانەی دەرماڵەی یەکجارەکی کەمتر لە 50% وەردەگرن.

3ـ ئەم بڕیارە لە 1ی تشرینی دووەمی 2023ەوە جێبەجێ دەکرێت.

لە بواری بەدواداچوون بۆ پڕۆژەکانی وزە، تەواوکردنی تۆڕی نیشتمانی بەرهەمهێنان و دابەشکردن و پەرەپێدان و پێداویستییەکانی فراوانکردن، ئەنجومەنی وەزیران ڕاسپاردەی ئەنجومەنی وەزیرانی وزە (23077)ی پەسەندکرد سەبارەت بە بنەماکانی هاوکاری بۆ بەرنامەی عێراق لەگەڵ کۆمپانیای سیمێنسی ئەڵمانی - قۆناغی دووەم، بەپێی ئەمانەی خوارەوە:

1ـ دەسەڵاتدان بە وەزارەتی کارەبا بۆ ڕەوانەکردن و واژۆکردنی یەک گرێبەست بۆ جێبەجێکردن و ئامادەکردنی کەرەستە بۆ وێستگە لاوەکییەکان، ڤۆڵتیەی (400/132/11) کیلۆڤۆڵت، توانای (500 مێگاوات)، ژمارە 3، درەنگتر نەبێت لە 31ی کانوونی دووەمی 2023، و بە باقی تەرخانکراوەکان لە ساڵی ٢٠٢٤دا.

2ـ دەسەڵاتدان بە وەزارەتی کارەبا بۆ ئازادکردنی پارەی پێشوەختەی گرێبەستەکە، کە دەکاتە (15%)، کە نوێنەرایەتی پابەندبوونی لایەنی عێراقی دەکات بەو پڕۆژانەی کە لە ڕێگەی قەرزی دەرەکییەوە پارەیان بۆ دابین دەکرێت، بۆ کاراکردنی گرێبەستەکە و بۆ کۆمپانیاکە پێش دەستپێکردنی بەرهەمهێنانی ئامێرەکان واژۆکردنی ڕێککەوتنی دارایی.

هەروەها ئەنجومەنی وەزیران ڕاسپاردەی ئەنجومەنی وەزاری بۆ وزە (23080 I) بۆ ساڵی 2023 بەم شێوەیەی خوارەوە پەسەند کرد:

1ـ دەسەڵاتدان بە وەزارەتی کارەبا بۆ ناردنی بانگهێشتنامە بۆ ژمارەیەک کۆمپانیای تایبەتمەند بۆ جێبەجێکردنی سیستمی بەڕێوەبردنی پێوەری زیرەک، وەک ئیستسنایەک لە ڕێنماییەکانی جێبەجێکردنی گرێبەستە حکومییەکان.

2ـ پەسەندکردنی پلانی کار بۆ پەرەپێدانی چالاکی فرۆشتنی وزە، کۆکردنەوەی کرێی کارەبا، و بەشداریکردنی وەبەرهێنەرانی کەرتی تایبەت، و دەسەڵاتدان بە وەزارەتی کارەبا بۆ جێبەجێکردن و ڕاگەیاندنی، وەک ئیستسنایەک لە بڕیارنامەی هەموارکراوی ئەنجومەنی وەزیران (245ی ساڵی 2019).

لە لایەنی ئابووریشەوە ئەنجوومەنی وەزیران ئەمانەی خوارەوەی پەسەند کرد:

1ـ بەخشینی دواخستنی کۆمپانیاکانی تۆمارکراو لە بەشی تۆماری کۆمپانیاکانی فیدراڵی لەو غەرامەی کە بەپێی یاسای بەڕێوەبردنی دارایی فیدراڵی ژمارە (6)ی ساڵی 2019، و بڕیارنامەی کابینەی 2023، بە مەبەستی ڕاستکردنەوەی دۆخی یاسایی کۆمپانیاکانیان لەلایەن خاوەن کۆمپانیاکانەوە لە ماوەی ماوەیەکدا کە لە (6) مانگ زیاتر نەبێت.

2ـ لێخۆشبوون هیچ جۆرە ڕسوماتێک ناگرێتەوە کە دەبێت لە هیچ وەزارەتێکی دەوڵەتدا بدرێت.

هەروەها لە دانیشتنەکەدا شایەتحاڵی پەسەندکردنی کردنەوەی نووسینگەیەکی بازرگانی عێراق بوو لە شانشینی سعودیە لە ناوچەی عەرار، بۆ پتەوکردنی پەیوەندییە ئابووری و بازرگانییەکان و بەرزکردنەوەی ئاستی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان هەردوو وڵات، بە پشتبەستن بە بڕگەکانی مادەی (26). لە یاسای خزمەتگوزاری دەرەوە (45 ساڵی 2008).

ئەنجومەن ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر هەموارکردنەوەی ئەو ڕاسپاردەی کە لە بڕیارنامەی ژمارە (23581)ی ساڵی 2023ی ئەنجومەنی وەزیراندا هاتووە، سەبارەت بە پێکهێنانی لیژنەکانی یەکەکانی خەرجکردن بە مەبەستی دابینکردنی دارایی ئەو حیسابە نەجووڵاوانەی کە لەلایەن سەرجەم بانکەکانی حکومەتەوە هەڵگیراون، بە زیادکردنی دەستەواژەی: کە لیژنەکان کارە ڕاسپێردراوەکانیان تەواو بکەن ، سەبارەت بەو بڕیارەی کە گفتوگۆی لەسەر دەکرێت، لە ماوەی مانگێکدا.بە تەواوی لە بەرواری دەرچوونی هەموارکردنەوەکە بە پێچەوانەوە هەموو بڕە پارەکان دەخرێنە ناو ئەو هەژمارە بانکیانەی کە لەلایەن یەکەکانی خەرجکردنەوە دەکرێتەوە وەک داهاتی کۆتایی بۆ حیسابی گەنجینەی گشتی لە دەوڵەت، و مافی بەدواداچوونیان لێ وەردەگیرێت.ئەو دەزگای چاودێری کە لە هەموو یەکەکانی خەرجکردندا کاردەکەن، بەدواداچوون بۆ ئەو وەزارەت و بانکانە دەکەن کە سەر بە وەزارەتێک نین، و ئەوەی لە ناوەڕۆکەکەیدا هاتووە جێبەجێی بکەن.بڕیارەکە وئەو کتێبانەی بەشی ژمێریاری دەرچووە لەو بارەیەوە، و گرتنەبەری ڕێوشوێنی تایبەتیان، بەپێی یاسای دیوانی چاودێری دارایی کارپێکراو، لە ئەگەری جێبەجێنەکردنی ئەو ڕاسپاردانەی لە بڕیارەکەدا هاتووە، و ئاگادارکردنەوەی ئەنجومەنی وەزیران و  وەزارەتی دارایی ئەو، بەپێی ئەو نامانەی ئاراستەی هەر یەکەیەکی خەرجکردن کراوە.

لە کەرتی کشتوکاڵدا، بەمەبەستی هاندانی بەکارهێنانی تەکنۆلۆژیای ئاودێری سەردەم، ئەنجومەنی وەزیران ئەمانەی خوارەوەی پەسەند کرد:

1ـ ڕەزامەندی بۆ وەزارەتی کشتوکاڵ بۆ دابەشکردنی ئەو بڕە پارەی پێویستە ڕابگەیەندرێت بۆ هەر جۆرە سیستەمێک (120 دۆنم – 80 دۆنم – 60 دۆنم) و لە بڕی تەرخانکراو (250) ملیار دینار بۆ دابینکردنی پرۆسێسکردنی تەواوی بڕی پێویست بەپێی پلانی دابەشکردن، و بەپێی ئەوەی وەزارەت بە گونجاوی دەزانێت.

2ـ ڕێژەی پشتگیری بۆ سیستەمەکان (30%) دەبێت.
3. دەسەڵاتدانی دارایی بە وەزیری کشتوکاڵ لە ئەگەری ئەوەی بڕی تەندەر یان ڕەوانەکردن لە دەسەڵاتی دارایی زیاتر بێت، بە لەبەرچاوگرتنی ڕاسپاردەی ڕاوێژکاری بەڕێز سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران بۆ کاروباری ئابووری.

لە کەرتی تەندروستیدا، و بە مەبەستی خۆجێی کردنی پرۆژەی پیشەسازی دەرمان لە عێراق، ئەنجومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر ئەوەی کە پێداویستییە پزیشکییە تاقییگەییەکان و ئامێرە پزیشکیەکان هەمان ڕێکارەکانی گرێبەستی وەزارەتی تەندروستی و تەندەری ناوخۆیی بیانگرێتەوە.
هەروەها ئەنجومەنەکە ڕاسپاردەی ئەنجومەنی وەزیرانی گەشەپێدانی مرۆیی (23030 ب) ی پەسەند کرد بۆ ساڵی 2023، بەم شێوەیەی خوارەوە:
- هەموارکردنەوەی بڕگەی (2) ی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران (68ی ساڵی 2020) بۆ ئەوەی ببێتە (لایەنی سودمەند، بە نوێنەرایەتی وەزارەتی تەندروستی/بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی نەجەف پاڵپشتی فەرمانگەی پڕۆژە و خزمەتگوزارییە ئەندازیارییەکان بکات لە ئامادەکردنی دیزاین و خشتەی چەند حەوزە لەناوچووەکان بۆ پڕۆژەی پزیشکی ئەتۆمی لە پارێزگای نەجەف و پێشکەشی وەزارەتی ژینگە / سەنتەری پاراستن لر تیشک بکرێت بۆ لێکۆڵینەوە و پەسەندکردنی لە ڕووی پاراستنی تیشکدانەوە و فەرمانگەی چارەسەر و لەناوبردنی پاشماوە کیمیایی و بایۆلۆجی جەنگە مەترسیدارەکان لە وەزارەتی زانست و تەکنۆلۆژیا (یەکگرتوو) بێت لایەنی جێبەجێکار.
لە کەرتی خزمەتگوزاریدا، ئەنجومەنی وەزیران ئەم بڕیارانەی خوارەوەی دا:
1. ڕەزامەندیان دەربڕی لەسەر زیادکردنی کۆی تێچووی پرۆژەی ئاوی نەهرەوان بە بەهای بڕی قەرز لای بانکی بازرگانی عێراق کە دەگاتە (21) ملیار دینار بە مەبەستی تەواوکردنی پڕۆژەکە لەلایەن کۆمپانیای گشتی فاروق-ەوە (پێشتر سەعد).
2. گەڕاندنەوەی بڕی قەرز یان ئەوەی ماوەتەوە بۆ وەزارەتی دارایی لە کاتی چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان لەگەڵ بانکی ئەلمراسل و کۆمپانیای هیندی ناکیلە.

هەروەها ئەنجومەنەکە هەموارکردنەوەی سنووری گرێبەستەکانی پەسەند کرد بۆ (1،750،000،000،000) دينار بۆ پڕۆژەکانی نەهێشتنی قەیرانی هاتووچۆ لە بەغدادی پایتەخت، بەپێی ئەوەی وەزارەتی بیناسازی و نیشتەجێکردن ئاماژەی پێکردووە، بە مەرجێک تەرخانکراوەکانیان لە تەرخانکردنی بودجەی ساڵی 2023 مسۆگەر بکرێت نەک بە داواکردنی تەرخانکردنی زیاتر.

هەروەها وەزارەتی دارایی بڕی (14423379750) دیناری پەسەند کرد، تەنها چواردە ملیار وچوار سەد و بیست و سێ ملیۆن وسێ سەد و حەفتا و نۆ هەزار، حەوت سەد و پەنجا دینار، لە یەدەگی فریاکەوتنەوە بۆ پارێزگای کەربەلا پیرۆز/ بەڕێوەبەرایەتی ناوخۆیی، بۆ پێدانی پابەندبوونەکانی بەرامبەر بە بەڵێندەر، بەهۆی بوونی کاری تەواوکراوی خەرج نەکراو (پێویستە بدرێت) بۆ جێبەجێکردنی پڕۆژەی دروستکردنی ڕێگای (بەغداد - جورف ئەلنەسر - کەربەلا) ڕێگای زیارەت کاران بۆ ڕێگای حوڕ کەمالییە، لەسەر بنەمای بڕگەکانی یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی ژمارە (13)ی ساڵی 2023.

و لە کەرتی گواستنەوەی ئاسمانی و گەشەپێدانی کارەکانی ئەم بوارە گرنگەدا، ئەنجومەنی وەزیران ئەم بڕیارانەی خوارەوەی دا:
1. بەدەرکردنی گرێبەستەکانی دەسەڵاتی فڕۆکەوانی شارستانی و ئەوانەی خانەنشینن و خانەنشین نین لە بڵاوکراوەکانی وەزارەتی دارایی و ڕێنماییەکانی ئاسانکردنی جێبەجێکردنی یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی بۆ ساڵانی (2023-2024-2025) و ڕێنمایە پەیوەندیدارەکان و پشت بەستن بە سنوری کرێی مانگانە بۆ پسپۆرانی ناوخۆیی بەپێی کۆنوسی لیژنەی تایبەت لە دەسەڵاتی فڕۆکەوانی شارستانی.
2. بەدەرکردنی گرێبەستەکانی دەسەڵاتی فڕۆکەوانی شارستانی لەگەڵ پسپۆڕانی نێودەوڵەتی تاکدا زۆرترین سنووری مووچە و زۆرترین سنووری ژمارەوە کە لە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران (44ی ساڵی 2012) و ڕێنمایە پەیوەندیدارەکاندا دانراوە، هەروەها پشت بەستن بە سنووری کرێی مانگانەی پسپۆرە نێودەوڵەتییەکان و خەرجیی زیادەی دیاری کراو بەپێی کۆنووسی لیژنەی تایبەت لە دەسەڵاتی فڕۆکەوانی شارستانی، بە مەرجێک داوای تەرخانکردنی دارایی زیاتر نەکرێت.
3. بە دەرکردنی گرێبەست لەگەڵ نووسینگەی هاریکاری تەکنیکی ڕێکخراوی فڕۆکەوانی شارستانی نێودەوڵەتی (ICAO TCB) لە ڕێنماییەکانی جێبەجێکردنی گرێبەستە حکومییەکان (2ی ساڵی 2014) و ئەو ڕێکارانەی کە هاوپێچکراون لەبەر ئەو هۆکارە ئەرێنییانەی کە لە کۆنووسی لیژنەی تایبەت لە دەسەڵاتی فڕۆکەوانی شارستانیدا دیاریکراون، جگە لەوەی کە یەکێکە لە ڕێکخراوەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بە مەبەستی ئاراستەکردنی بانگهێشتکردنی ڕاستەوخۆ بۆیان و گرێبەستکردن لە گەڵیاندا بەپێی تێچوونی خەمڵێنراو و ماوەی گرێبەستە پێشنیارکراوەکە بەپێی کۆنووسی لیژنەی تایبەت.
هەروەها ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریدا بە بەخشینی یەختی سەرۆکایەتی (نەسیم  بەسرە) بۆ وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی / زانکۆی بەسرە / ناوەندی زانستی دەریایی بۆ سوود وەرگرتن لێی بۆ مەبەستی زانستی.