بڕیارەكانی ئەنجومەنی وەزیران لە دانیشتنی ئەمڕۆدا

بەغدا -  INA
ئەمڕۆ دووشەممە ئەنجوومەنی وەزیران لە میانی دانیشتنی 41ی خۆیدا كۆمەڵێك بڕیاری نوێی دەركرد، لەوانە پەسەندكردنی ڕەوانەكردنی پڕۆژەكانی چوار شاری نیشتەجێبوونی نوێ بۆ كۆمپانیا تایبەتمەندەكانی بیانی و ناوخۆیی.
نووسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆك وەزیران لە ڕاگەیەندراوێكدا كە بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) ناردووە و ڕایگەیاندووە: محەممەد شیاع سودانی سەرۆكی ئەنجومەنی  وەزیرانی ئەمڕۆ دووشەممە چل و یەكەمین دانیشتنی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیران و لە میانی دانیشتنەكەشدا پێشهاتەكانی دۆخی گشتی وڵات تاوتوێ كرا و پێشكەوتنی جێبەجێكردنی ئەو دۆسیە بنەڕەتیانەی كە ئاماژەیان پێكراوە باس كرا لە چوارچێوەی ئەولەویەتەكانی بەرنامەی حكومەتدا، جگە لە لێكۆڵینەوە لە بابەتەكانی كارنامەی كار و دەركردنی بڕیار سەبارەت بەوانە وتی و ئاماژەی بەوەدا كە سەرۆك وەزیران باسی لە پێشهاتەكانی ڕووداوەكانی ناوچە داگیركراوەكانی فەلەستین كردووە.
سەرۆك وەزیران  جەختی لەوە كردەوە كە هەڵوێستی حكومەت پشتڕاستكردنەوەی هەڵوێستی نەگۆڕی عێراقە بەرامبەر بە پرسی فەلەستین و خەباتی گەلی فەلەستین، ئاماژەی بەوەدا كە ڕاپەڕینی ئێستای فەلەستین دەرئەنجامێكی سروشتییە لە ڕادەی ئەو نادادپەروەرییەی كە ڕووبەڕوویان بووەتەوە لە ماوەی ڕابردوودا.
ناوبراو داخی خۆی دەربڕی لە ڕەتكردنەوە و هەڵبژاردەیی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لە جێبەجێكردنی بڕیارەكانیدا و وەستانی بێدەنگی لە بەرامبەر ئەو پێشێلكاری و تاوانانەی كە گەلی فەلەستین و مزگەوتی ئەقسا تووشی بوون، ئاماژەی بە بەردەوامی پەیوەندییەكانی لەگەڵ سەركردەكانی عەرەب كرد  و جگە لە پەیوەندییەكانی وەزارەتی دەرەوە لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی و بوونی گفتوگۆ بۆ ئەنجامدانی كۆبوونەوەیەك لە كۆمكاری عەرەبی یان لوتكەی ڕێكخراوی هاریكاری ئیسلامی.
ئەنجومەنی وەزیران دەنگی لەسەر كۆمەڵێك بڕیار و ڕاسپارد كە لە كارنامەی دانیشتنەكەدا خرایەڕوو، لە بواری هەوڵەكانی حكومەت بۆ چارەسەركردنی قەیرانی نیشتەجێبوون، كە ئەولەویەتی سەرەكی بەرنامەكەی بوو، ئەنجوومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر ڕەوانەكردنی پڕۆژەی چوار نوێ شارەكانی نیشتەجێبوون بۆ كۆمپانیا تایبەتمەندەكانی بیانی و ناوخۆیی، بەپێی ڕاسپاردەكانی تیمی وەزاری كە بەپێی بڕیارێك پێكهێنراوە.ئەنجوومەنی وەزیران (23121) بۆ ساڵی 2023، كە بریتین لە:
- شاری جەواهیری نوێ لە پارێزگای بەغدا.
-شاری زەفافی كەربەلای نوێ لە پارێزگای كەربەلا.
-شاری غەزلانی نوێ لە پارێزگای نەینەوا.
-شاری جەنائین ی نوێ لە پارێزگای بابل.
ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریدا 15%ی یەكەكانی نیشتەجێبوون بۆ دەوڵەت بێت، ئەمەش یەكەمجارە لەسەدا یەكەكانی نیشتەجێبوون تەرخان بكرێت وەك بەشێك لە مەرجەكانی جێبەجێكردنی پلانەكانی حكومەت بۆ چارەسەركردنی قەیرانی نیشتەجێبوون.
هەروەها ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریدا، نرخی یەكەكانی ئەو شارە نوێیانەی كە پێشتر باسمان كرد، جێگیر بكرێت و نەخرێتە ژێر داواكاری یان بازرگانی، بە ڕێگە نەدان بە وەبەرهێنەر بۆ فرۆشتنی زیاتر لە 1% ی یەكەكانی نیشتەجێبوون بە هەر كۆمپانیایەك یان كەسێكی تر، بۆ دڵنیابن لەوەی نرخەكانیان بەرز نابێتەوە.
لەبواری پاڵپشتیكردنی هەوڵەكانی وەزارەتی ناوخۆ بۆ بەرزكردنەوەی ئامادەیی بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی، ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریدا تەرخانكردنی بڕی 25 ملیار دینار زیادبكرێت، لە وەزارەتی داراییەوە بۆ وەزارەتی ناوخۆ لە یەدەگی فریاكەوتنەوە  بۆ بودجەی وەبەرهێنانی بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی بۆ ئەوەی بتوانێت 100 سەنتەری بەرگری شارستانی بە تێچووی كەم دروست بكات، بە شێوەیەك جێبەجێكردنی ڕاستەوخۆ بە نرخی 250 ملیۆن دینار بۆ سەنتەرەكە، وەك جیاوازییەك لەو شێوازانەی گرێبەستكردن كە دیاریكراون لە ڕێنماییەكانی جێبەجێكردنی گرێبەستە حكومییەكان ژمارە 2ی ساڵی 2014 و كۆنتڕۆڵەكانی هاوپێچ لەگەڵیدا.
هەروەها ئەنجومەن ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر تەرخانكردنی بڕی 25 ملیار دینار لەلایەن وەزارەتی داراییەوە بۆ وەزارەتی ناوخۆ بەمەبەستی كڕینی بزوێنەری ئاگركوژێنەوە لەگەڵ سەرجەم ئامێرەكانی، لە یەدەگی فریاكەوتنەوە، بە پشتبەستن بە یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی بۆ ساڵانی (2023). -2024-2025) و لە سەرچاوە نێودەوڵەتییەكانەوە و كار لەسەر ڕشاندنی ئاو و كەف دەكات وەك جگە لە ڕێنماییەكانی جێبەجێكردنی گرێبەستە حكومییەكان ژمارە 2ی ساڵی 2014.
لە چوارچێوەی ڕێوشوێنەكانی حكومەت بۆ چارەسەركردنی قەیرانی بینای قوتابخانەكان، ئەنجومەن ڕاسپاردەكانی كۆبوونەوەكە بۆ تەرخانكردنی زەوی بۆ بینای قوتابخانەكان بەم شێوەیە پەسەند كرد:
1- وەزیری كشتوكاڵ دەسەڵاتی ئەوەی هەیە دەسەڵات بدات بە بەڕێوەبەرانی كشتوكاڵی پارێزگاكان بۆ لابردنی چاكسازی لە زەوی لەو زەویانەی كە بۆ پڕۆژەی بیناسازی قوتابخانە تەرخانكراون (بەتایبەت) و تەواوكردنی ڕێكارەكانی گواستنەوەی خاوەندارێتی ئەو زەویانەی بەخشراون بۆ بیناسازی قوتابخانە.
2. لیژنەی فەرمانی دیوانی (23527 ساڵی 2023) بەرپرسیارە لە تەرخانكردنی زەوی بۆ پڕۆژەی خزمەتگوزاری و تەندروستی و پەروەردەیی، تەرخانكردنی زەوی بۆ دروستكردنی بینای قوتابخانەكان، و ڕەچاوكردنی داواكاری بەخشین، جگە لە ئەركەكانی پێشووی.
3. وەزارەتی دارایی بڕە پارەیەكی پێویست بۆ حسابی وەزارەتی پەروەردە تەرخان دەكات بۆ پێدانی كرێ، باج و كرێی پەیوەست بە ڕێكارەكانی گواستنەوە، تەرخانكردن، یان گواستنەوەی خاوەندارێتی زەوی بۆ پڕۆژەكانی بیناسازی قوتابخانە (بەتایبەت).
4. بەرێوەبەرایەتی پەروەردە ڕێكارە كارگێڕییەكان لەگەڵ بەشە پەیوەندیدارەكان تەواو دەكەن سەبارەت بە بەخشین و پێدانی ڕسومات و باج و كرێی دەرئەنجامی بەخشینەكە، بەمەرجێك بەخشەر هیچ تێچوونێكی تری نەكات سەبارەت بەو زەویانەی كە بۆ دروستكردنی قوتابخانە بەخشراون.
5. -پارێزگا بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی دارایی و ئەنجوومەنی خزمەتگوزاری گشتی فیدراڵی سێ پلەی هەلی كار بۆ بەخشەری زەوی بۆ دروستكردنی قوتابخانە یان بۆ یەكێك لە خزمەكانی (تا پلەی دووەم) دروست دەكات و تەرخان دەكات.
6. سەرجەم وەزارەت و دامودەزگا حكومییەكان و فەرمانگەكانی ئەوقاف پابەندن بە گواستنەوەی خاوەندارێتی ئەو زەویانەی كە بینای قوتابخانە لەسەریان دروستكراوە و ئەو زەویانەی بۆ مەبەستی پەروەردەیی تەرخانكراون بۆ وەزارەتی پەروەردە بەبێ قەرەبووكردنەوە، ئەمەش بە پشتبەستن بە بڕگەكانی یاسای وەزارەتی پەروەردە (22). لە ساڵی 2011.
7. بەشی پڕۆژە نیشتمانییەكان و بینای قوتابخانەكان لە سكرتاریەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران، بەرپرسیارە لە بەدواداچوون بۆ جێبەجێكردنی ئەم بڕیارە لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەكان
لە چوارچێوەی هەوڵەكانی حكومەت بۆ دابینكردنی بابەتی كارتی بەشەخۆراكی، ئەنجومەن بڕیاریدا بە پەسەندكردنی پارەداركردنی ئەژمێری كۆمپانیای بازرگانی خۆراكی گشتی، سەر بە وەزارەتی بازرگانی، بە بڕی 1,320,000,000 دۆلار، تەنها یەك ملیار و سێ سەد و بیست ملیۆن دۆلار، لەسەر بنەمای بڕگەكانی یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی كۆماری عێراق، بۆ ساڵانی ئەو سێ ئەنجومەنی وەزیران ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر ئەوەی كە بە ڕەچاوكردنی بۆچوونی ئەنجومەنی دەوڵەت، دەسەڵات بە وەزیری دارایی دانوستاندن و واژۆكردنی ڕەشنووسی ڕێككەوتنی چوارچێوە لەگەڵ بانكی وەبەرهێنانی ئەوروپا بكات.
سەبارەت بە پاڵپشتیكردنی بەرهەمی ناوخۆیی، ئەنجومەن ڕاسپاردەی ئەنجومەنی وەزاری بۆ ئابووری ژمارە (230226 پ)ی پەسەند كرد سەبارەت بە ڕێگریكردن لە هاوردەكردنی شەربەت و خواردنەوە گازییەكان و كێك بە هەموو جۆرەكانیەوە، بەپێی ئەمانەی خوارەوە:
1. سڕینەوەی بەرهەمی شەربەتی و  خواردنەوە گازییەكان، شیرینی، و كێك بە هەموو جۆرەكانیەوە لە لیستەكانی هاوردەكردن، بەمەرجێك كە بڕیاری سڕینەوە دوای (یەك ساڵ) لەلایەن وەزارەتی پیشەسازی و كانزاكان/بەشی گەشەپێدان و ڕێكخستنی پیشەسازییەوە پێداچوونەوەی بۆ بكرێت بۆ هەڵسەنگاندنی ئەوەی كە تا چەند بازاڕی ناوخۆیی كاریگەری ئەم سڕینەوەیە لەسەرە، بە شێوەیەكی نەرێنی یان ئەرێنی، و ئەگەر هەڵسەنگاندنەكە ئەرێنی بوو، ئەوا بڕیاری سڕینەوە بەردەوام دەبێت لە جێبەجێكردن تاوەكو پێویستییەكی ڕاستەقینە بۆ پێداچوونەوە بەو لە داهاتوودا هەبێت.
2. ئەم بڕیارە دوای (90) ڕۆژ جێبەجێ دەكرێت، لە بەرواری دەرچوونیەوە دەستپێدەكات، سەبارەت بە شیرینی و كێك بە هەموو جۆرەكانیەوە، هاوكات بڕیاری ڕێگریكردن لە هاوردەكردنی شەربەت و خواردنەوە گازییەكان كە لە ئێستادا كاری پێدەكرێت بەردەوامە.
3. پێویستە بەرهەمهێنەرانی ناوخۆیی بەردەوام بن لە پێشكەشكردنی داواكاری پاراستن بۆ ئەو بەرهەمانەی كە بڕیارەكە دەیانگرێتەوە.
لە بابەتی پەیوەندیدار بە پاراستنی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی بەغدا، ئەنجومەن ڕاسپاردەكانی كۆنووسی ئەو كۆبوونەوەیەی پەسەند كرد كە بۆ یەكخستنی ڕێكارەكانی پاراستنی فڕۆكەخانەكە بەڕێوەچوو، بەم شێوەیەی خوارەوە:
1. دەسەڵاتی فڕۆكەوانی شارستانی لە بەرواری دەستپێكردنی كارەكانیەوە پارەی كۆمپانیای كەنەدی (Business Intel)ی داوە، بەپێی ئەو گرێبەستەی لە نێوان ئەوان و دەسەڵاتی پێشوودا واژۆ كراوە.
2. پێدانی مۆڵەتی كاركردن بە كۆمپانیای (Business Intel)ی كەنەدی، بە پشتبەستن بە بڕگەكانی یاسای كۆمپانیاكانی ئاسایشی تایبەت ژمارە (52)ی ساڵی 2017، و بەپێی ئەوەی لە نووسراوەكەی وەزارەتی ناوخۆدا هاتووە، لە مانگی تشرینی یەكەمەوە دەست پێدەكات 1، 2023.
3. دەسەڵاتی فڕۆكەوانی شارستانی گرێبەستەكە لەگەڵ كۆمپانیای ئاماژەپێكراو بۆ ماوەی (6) مانگ درێژ دەكاتەوە، لە بەرواری بەسەرچوونی ئەو گرێبەستەی لە نێوانیاندا واژۆ كراوە دەست پێ دەكات.
4. پابەندكردنی دەسەڵاتی فڕۆكەوانی شارستانی بە گرێبەستكردن لەگەڵ كۆمپانیایەكی ئەمنی بیانی بەناوبانگ لە ڕێگەی بانگهێشتكردنی ڕاستەوخۆ بۆ كۆمپانیا بیانییەكان.
بەمەبەستی بەرزكردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنانی وزەی كارەبا، ئەنجومەن ڕاسپاردەی ئەنجومەنی وزەی وەزاری ژمارە 23089ی ساڵی 2023ی پەسەند كرد، بەم شێوەیەی خوارەوە:
وەزارەتی دارایی بڕی 202,576,000 دۆلار، تەنها دوو سەد و دوو ملیۆن و پێنج سەد و حەفتا و شەش هەزار دۆلاری بۆ وەزارەتی كارەبا تەرخانكردووە، بەمەبەستی نۆژەنكردنەوەی یەكەكانی (2 و 3) لە وێستگەی هارسە گەرماوی و نۆژەنكردنەوەی وێستگەی خولی غاز، بەهۆی گرنگییەكەی لە دابینكردنی تۆڕەكە بە وزەی كارەبا، بە پشتبەستن بە بڕگەكانی یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی بۆ سێ ساڵەكە، لەگەڵ وەزارەتی دارایی 50%ی بۆ ئەمساڵ پارەدار دەكات.
هەروەها ئەنجومەن ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر زیادكردنی تەرخانكردنی بودجەی كارپێكردن/پاراستن لە وەزارەتی كارەبا، بە پشتبەستن بە بڕگەكانی یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی كۆماری عێراق، بۆ ئەو سێ ساڵە، بەمەبەستی دانەوەی قەرزەكانی خەڵك و كەرتە تایبەتەكان كە هەریەكەیان 50%.
لە بواری باشتركردنی واقیعی خزمەتگوزارییەكاندا، ئەنجومەن بڕیاریدا بە پەسەندكردنی گواستنەوەی كارەكانی پڕۆژەی جێبەجێكردنی كارەكانی ماوەتەوەی پڕۆژەی ئاوی مسەیەب بۆ كۆمپانیای بەڵێندەرایەتی گشتی عەزە  وەك جیاوازییەك لە ڕێنماییەكان بۆ جێبەجێكردنی گرێبەستە حكومییەكان بۆ ساڵی 2014بەهەمان نرخەكان و بە ماوەیەكی نوێ كە لەسەر بنەمای پاشماوەی پڕۆژەكە حیساب دەكرێت، و بە نووسراوێك.خودی گەرەنتییەكە و پابەندكردنی كۆمپانیا بە دابینكردنی گەرەنتی زیادە بە مەبەستی خێراكردنی تەواوكردنی پڕۆژەكە لە خزمەت بەرژەوەندی گشتیدا.
ئەنجومەن ڕەزامەندی لەسەر دامەزراندنی كۆمپانیایەكی گشتی بە ناوی (كۆمپانیای گشتی ئەلماس بۆ بازرگانی و بەڵێندەرایەتی و جێبەجێكردنی پڕۆژەكانی بەرگری) بە سەرمایەی بیست ملیار دینار، سەر بە وەزارەتی بەرگری تەرخانكراو لە بودجەی وەزارەتەكەی پێشوو بۆ ساڵی 2023تەرخانكرا بە پشتبەستن بە بڕگەكانی یاسای كۆمپانیا گشتییەكان (22)ی ساڵی 1997، وەك هەموار كراوەتەوە، بەپێی چالاكییەكانی كۆمپانیای پێشوو دەبێت لەگەڵ مادەی (4)ی یاسای كۆمپانیا گشتییەكانی پێشوودا بگونجێت، وە وەزارەتی بەرگریش بەرپرسیارە بۆ گرتنەبەری ڕێوشوێنی گونجاو كە لە مادەی پێشووی هەمان یاسادا دیاری كراوە.
بەمەبەستی وەستاندنی كاردانەوەكانی كۆچبەری نایاسایی لەسەر عێراق، ئەنجومەن پلانی تۆكمەی نیشتمانی بۆ كەمكردنەوەی كۆچی نایاسایی پەسەندكرد، بەپێی ئەوەی لە نوسراوەكەی وەزارەتی كۆچ و ئاوارەیی لە 4ی تشرینی یەكەمی 2023دا هاتووە.
لە چوارچێوەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی عێراق ئەنجومەن ئەمانەی خوارەوەی پەسەند كرد:
1- دەسەڵاتدان بە وەزیری بازرگانی بۆ واژۆكردنی ڕەشنووسی ڕێككەوتننامەیەك سەبارەت بە هاریكاری ئابووری، بازرگانی، زانستی، هونەری و ڕۆشنبیری لە نێوان حكومەتی كۆماری عێراق و حكومەتی كۆماری زامبیا بە پشتبەستن بە بڕگەكانی دەستوور.
2. وەزارەتی دەرەوە بەڵگەنامەی ڕێگەپێدانی پێویست بەناوی حكومەتی كۆماری عێراقەوە بۆ وەزیری بازرگانی ئامادە دەكات، بەگوێرەی ئەو چوارچێوانەی پەسەندكراوەكان و پێشكەشی ئەمینداریەتی گشتی ئەنجوومەنی وەزیران دەكات بەمەبەستی واژۆی سەرۆك وەزیران بەدەست بهێنە.
3- زیادكردنی بڕگەیەك لە ڕەشنووسی ڕێككەوتنەكەدا كە لە سەرەوە باسمان كرد، بۆ ئەوەی ببێتە بەدیلێك بۆ ڕێككەوتنی هاریكاری ئابووری و زانستی و تەكنیكی نێوان حكومەتی كۆماری عێراق و حكومەتی كۆماری زامبیا كە لە ساڵی 1979 واژۆ كراوە، كە بە یاسای ژمارە 10 پەسەند كراوە. (11 لە ساڵی 1980).
هەروەها ئەنجومەن ڕەشنووسی یاسای پەیوەستبوونی كۆماری عێراقی بە ڕێككەوتننامەی پاریس لە ساڵی 1928 و ئەو پرۆتۆكۆلانەی كە هاوپێچ كراون پەسەند كرد و ڕەوانەی ئەنجوومەنی نوێنەرانی كرد، بە پشتبەستن بە بڕگەكانی دەستوور بەمەرجێك لەگەڵیدا بێت ئامۆژگاری یاسایی كە لەلایەن ئەنجومەنی دەوڵەتەوە دەرچووە، بە پشتبەستن بە بڕگەكانی یاسای گرێبەستی پەیماننامەی ژمارە 35ی ساڵی 2015 و یاسای ئەنجومەنی ویلایەتی ژمارە 65ی ساڵی 1976 وەك هەموار كراوە.