سەرۆک وەزیران: بڕیاری عێراق نیشتمانییە و خواستی ئەمریکا و ئێران و تورکیە جێبەجێ ناکات
سیاسی
- 22-09-2023, 20:57
به‌غدا-INA
محه‌مه‌د شیاع سودانی سه‌رۆك ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران له‌كاتی دانیشتنی دیالۆگی كه‌ئه‌نجوومه‌نی په‌یوه‌ندییه ده‌ره‌كیه‌كانی ئه‌مریكا رێكخستبوو له‌په‌راوێژزی سه‌ردانه‌كه‌ی بۆ نیۆیۆرك له‌په‌یڤێكدا وتی" عێراق به‌ئه‌زموونێكی ئازاربه‌خشدا له‌رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی تیرۆر تێپه‌ری له‌قاعیده بگره تا ده‌گاته داعش به‌ڵام له‌دوایی سه‌ركه‌وتن به‌سه‌ر داعش سه‌ره‌تایی ژیانێكی نوێ بۆمان له عێراق، ئه‌مه‌ی خواره گرنگترین وته‌كانی سه‌رۆك وه‌زیرانه له‌دانیشتنه دیالۆگه:
🔷 بە ئەزموونێکی ئازاربەخشدا تێپەڕبووین لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر، هەر لە قاعیدەوە تاکو داعش، بەڵام پاش سەرکەوتن بەسەر داعشدا سەرەتایەکی نوێمان لە عێراق ئەزموون کرد.
🔷 شەڕی دژ بە داعش عێراقییەکانی بە هەموو تایەفە و پێکهاتەکانەوە یەکخست، ئەوە وای لێکردین کە وتاری تایەفەیی و نەتەوەپەرستی و نەژادیى تێبپەڕێنین و کاریگەری لەسەر سەقامگیری کردبوو.
🔷 ئەمڕۆ کێبڕکێ لە پرۆسەی سیاسیدا بەگوێرەی میکانیزمە دەستوورییەکان بەڕێوەدەچێت و هەندێک کەس هەن دەچنە دادگای فیدراڵی و بەشداری لە هەڵبژاردنەکاندا دەکەن، ئەمەش نیشانەیەکی تەندروستە لە سەقامگیری سیستەمی سیاسیی.
🔷 دەستووری ئێمە میکانیزمەکانی هەموارکردنەوەی داناوە و بەردەستن بۆ هەر کەسێک ئارەزووی هەموارکردنەوەی بێت بەگوێرەی ڕێکارە دەستوورییەکان.
🔷 هەندێک پێکهاتە ترسیان لە گەڕانەوەی سیستەمی سەرۆکایەتی هەیە.
🔷 نکۆڵی لە بوونی پەیوەندی هەندێک لە هێزە سیاسییەکان لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە ناکەین، کە هەندێکیان دەگەڕێنەوە بۆ قۆناغی پێش گۆڕانکارییەکان، یان دواتر ڕوویدا بەهۆی پشتیوانی وڵاتانەوە بۆ پرۆسەی سیاسی.
🔷 قبوڵ ناکەین هیچ لایەنێکی دەرەکی ببێتە لایەنگیر بۆ ئەوەی گۆڕانکاری لە قەوارەی پرۆسەی سیاسیدا بکات.
🔷 پاش هەڵبژاردنەکانی ساڵی 2021 بە قۆناغێکی سەختدا تێپەڕبوين، بەڵام هەمووان پابەند بوون بە چوارچێوە دەستوورییەکانەوە و گەیشتینە ڕێککەوتنێکی سیاسی بۆ پێکهێنانی حکومەت، کە نیشانەی پێگەیشتنە لە پرۆسەی سیاسییدا.
🔷 پێویستە جیاوازی بکرێت لە نێوان پەیوەندی ئەرێنی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێدا و ئەو پەیوەندییە نەرێنییەی کە دەگاتە قۆناغی دەستێوەردان و هەر سەرپێچی و هێرشکردنێک بۆ سەر عێراق لەلایەن هەر لایەنێکەوە بێت ڕەت دەکرێتەوە.
🔷 هەموو وڵاتان بە ئەمریکاشەوە، ئەگەر بیانەوێت پەیوەندی لەگەڵ عێراقدا دروست بکەن، ئەوە دەبێت ڕێز لە سەروەری وڵاتەکە و خواستی گەلەکەی بگرن.
🔷 عێراق وڵاتی پێکهاتەکانە و چەندین ساڵە لە کەشێکی ئاشتیدا ژیاون و هەوڵدان بۆ دزەکردنە ناو پێکهاتە کۆمەڵایەتییەکەی سەقامگیری دروست ناکات.
🔷 چاکسازی لە واقیعی ئابووریدا یەکێکە لە ئاستەنگیە گرنگەکان، کە پێویستی بە هەمەجۆرکردنی ئابووری هەیە و پشت بە ئابووری تاکلایەنە نەبسرێت.
🔷 پێداویستییەکانی عێراق لە زیادبووندایە لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی دانیشتوانیان و داهاتی نەوت ناتوانێت پڕیان بکاتەوە.
🔷 ئێمە تێڕوانینێکمان هەیە بۆ چاکسازی ئابووری کە لە ڕێگەیەوە کاردەکەین بۆ وەبەرهێنانی مادە بەفیڕۆچووەکان و ئاڕاستەی کەرتە گرنگەکانیان دەکەین وەک کشتوکاڵ و پیشەسازی و بازرگانی و گەشتیاری.
🔷 پڕۆژەی ڕێگای گەشەپێدان و بەندەری فاو و پڕۆژە پەیوەندیدارەکانی دیکە شێوەی عێراق دەگۆڕێت بۆ ڕوخسارێکی ئابووری نوێ و هەمەجۆر.
🔷 گرنگی وەبەرهێنان لە گازی پەیوەندیدار ئەوەیە کە کێشە ژینگەییەکانمانیش چارەسەر دەکات، و ئێمە ڕێککەوتنمان واژۆ کردووە بۆ بەرهەمهێنانی نزیکەی (2500) مێگاوات کارەبا لە وزەی خۆر.
🔷 زۆربەی ئەو پارتانەی کە لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا بەشداری دەکەن، ئەو پارتانەن کە تازە سەرهەڵدەدەن.
🔷 لە دزینی سەدەدا سەرکردەکانی باڵاترین ناوەندەکانی بڕیاردان لە عێراق بەشداربوون، هەروەها بەرپرسانی باڵای حکومەتی پێشوو تێوەگلاون و فەرمانی دەستگیرکردنیان بۆ دەرچوە.
🔷 هەندێک لەو کەسانەی کە تۆمەتبارکراون بە دزینی سەدە لە ئەمەریکان و ڕەگەزنامەی ئەمریکی و بەریتانییان هەیە و چاوەڕێی یارمەتی ئەو وڵاتانە دەکەین بۆ گەڕاندنەوەیان.
🔷 عێراقییەکان پەیوەندییەکانیان لەگەڵ وڵاتاندا لەسەر بنەمای وەڵامدانەوەیانە بۆ ڕادەستکردنی ئەو داواکراوانەی کە تۆمەتبارن بە دزینی سەدە، و حکومەتەکەمان بەردەوام دەبێت لە ڕاونانیان و ڕووبەڕووی دادگایان دەکاتەوە لەهەر شوێنێک بن.
🔷 زیاتر لە سێ ترلیۆن دینار بە ئاگەداری حکومەتی پێشوو دزراوە بە دەزگا ئەمنییەکانییەوە و لە باڵاترین ئاستەوە، و زۆربەی ئەو پارەیە ڕەوانەی بانکەکانی دەرەوەی عێراق کراوە و ئێمە کاردەکەین بۆ گەڕاندنەوەی ئەوەی کە لەناو عێراقدایە.
🔷 بڕیاری عێراق بڕیارێکی نیشتمانییە و خواستەکانی ئەمریکا و ئێران و تورکیا جێبەجێ ناکات و بڕیارێکە پشت بە بەرژەوەندییەکانی گەلەکەمان دەبەستێت.
🔷 دودڵین لە بارودۆخی سوریا چونکە ناوەندی تیرۆری تێدایە لەگەڵ ئەوەی ناوچەی دەرەوەی کۆنترۆڵی دەوڵەتە، هەروەها هێزی وڵاتانی بیانیشی تێدایە، ناسەقامگیری سوریا هەڕەشە لە سەقامگیری وڵاتانی ناوچەکە دەکات.
🔷 ماددە هۆشبەرەکان لە سوریاوە دێنە ناوەوە بەهۆی بوونی هەندێک ناوچە کە لە دەرەوەی کۆنترۆڵی دەوڵەتدایە، بۆیە عێراق و ئوردن و تەنانەت وڵاتانی کەنداویش بەهۆیەوە دەناڵێنن.
🔷 عێراق زۆر شوێنی گەشتیاری ئاینی و مێژوویی هەیە و چەندین شاند پاش سەردانەکەی پاپا دەستیان بە هاتن کردووە بۆ عێراق و کەرتی گەشتیاری دەکەوێتە چوارچێوەی گرنگێکانی حکومەتەوە.
🔷 بۆ نوێنەرانی کۆمپانیا ئەمریکییەکانمان ڕوونکردەوە کە ئێمە هەموو پێداویستییەکانی ژینگەیەکی سەلامەت بۆ وەبەرهێنان لە عێراق دابین دەکەین.
🔷 هیچ قەیرانێکی سیاسی لە نێوان بەغداد و هەرێمی کوردستانی عێراقدا نییە، بەڵکو کێشەی یاسایی و دارایییە لە ڕێگەی وتوێژ و لێکتێگەیشتنەوە تێمانپەڕاند، هەرێم ئەکتەرێکی سەرەکییە لە پرۆسەی سیاسیدا و بەشێکی گرنگی پرۆژە ئابوورییەکانمانە کە سوود بە عێراقییەکان دەگەیەنێت.
🔷 ئێمە لە ئێستادا لێکۆڵینەوە لە پڕۆژەیەکی ستراتیژی بەڕێوەبردنی ئاو دەکەین، کە یەکەمین پڕۆژەی لەو جۆرەیە لە مێژووی عێراقدا بۆ باشترین بەکارهێنانی.
🔷 دۆسیەی ئاو ئاستەنگییەکی بوونییە لە عێراقدا و قەیرانەکە هاوکات بوو لەگەڵ پڕۆژەکانی وڵاتانی سەرچاوە کە کاریگەرییان لەسەر بەشە ئاوەکانمان هەبوو، هەروەها کاری دیپلۆماسی چڕ لەگەڵ وڵاتانی دراوسێدا هەیە.
🔷 کار لەسەر پڕۆژەی شیرنکردنی ئاوی کەنداو دەکەین بۆ دابینکردنی ئاو بۆ بەسرە و پارێزگاکانی دیکەی باشوور.
