دەستەی باج واژۆکردنی ڕاپۆرتێكی ڕێککەوتن لەگەڵ هەرێمی کوردستان ڕاگەیاند

بەغدا - INA
بەرێوەبەری گشتی دەستەی گشتی باج، عەلی وەعد عەلاوی، ئەو داهاتانەی ئاشکرا کرد کە لە ماوەی چوار مانگدا بەدەست هاتوون، هاوکات ئاماژەی بە واژۆکردنی ڕاپۆرتێكی ڕێککەوتن لەگەڵ هەرێمی کوردستان کرد بۆ یەکەمجار لە ساڵی 2003ەوە، ڕایدەگەیەنێت کە ڕێوشوێنەکان توانیویانە وەرگیراوە بۆ ڕێگریکردن لە دووبارەبوونەوەی دزییەکەی سەدە.
بەرێوەبەری گشتی دەستەی باج، عەلی وەعد عەلاوی، لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی عێراقی  ڕایگەیاند، "لەو کاتەوەی ئەرکەکانی دەسەڵاتمان لە ئەستۆ گرتووە، داهات و ئەمینداریەتی دەزگاکانمان بەدەست هێناوە، لە ماوەی ماوەیەکدا لە چوار مانگ، نزیکەی دوو ترلیۆن و نیو دینار، بە کۆی گشتی دوو ترلیۆن داهات و 585 ملیار دینار لە سکرتاریەتی فرۆشگاکان ئاماژەش بەوە دەکات کە "توێژینەوەیەک بۆ کارەکانی دەستەكەمان داڕێژراوە، بەتایبەتی دوای ڕووداوی دزینی سەدە”.
ئاماژەی بەوەشکرد، "لیژنەیەک بۆ هەڵسەنگاندنی ئەدای فەرمانبەران پێکهێنرا لە ئەنجامدا فەرمانی کارگێڕی دەرچوو بۆ دابڕانی ژمارەیەک فەرمانبەر لەو پۆستانەی کە داگیریانکردبوو بەهۆی بوونی هەندێک پێوەر لەوانە ئەوانەی پەیوەستن بە دەستپاکی و هەندێکی تریش بۆ خراپی ئەدای کارکردن، ئاماژە بەوە دەکات کە هەڵسەنگاندن و گواستنەوەکان کە ئەنجامدراون بە تەواوی پیشەیی بوون و لە سەدا سەد.
داهاتی دەستەی باج
ئاماژەی بەوەشکرد، "دەستەی باج بە هەنگاوی پێشکەوتووانە و پێشکەوتووانە بەردەوامە، هەروەها ئەو داهاتانەی بەدەست هاتوون لە ئەنجامی فەرمانی کارگێڕی و گۆڕانکاری و چاودێری و سەردانی مەیدانی بۆ دەستەی باج هاتووە"، ئاماژەی بەوەشکرد، دەسەڵات بەدەستی هێناوە، لە ماوەی چوار مانگدا ، نزیکەی دوو تریلیۆن داهاتی پاک و زیاتر لە نیو تریلیۆن لە داهاتی سکرتاریەت، وەک دەروازە سنوورییەکان.
وە ئاماژەی بەوەدا کە "داهاتی دەستکەوتوو لە ئەنجامی کار و بەدواداچوونی بەردەوام و بە پەرۆش و بەدواداچوون لەلایەن سەرۆکوەزیرانەوە هاتووە"، جەختیشی لەوە کردەوە کە "سەرۆکی حکومەت ڕۆژانە بەدواداچوون دەکات و تەنانەت درەنگانی شەویش بانگەواز دەکات بۆ بەدواداچوون ژمارە و جوڵەکانی دەسەڵات، هەروەها بەدواداچوون و پشتگیری گەورەی وەزیری دارایی بۆ دەسەڵات."
هەموارکردنەوەی یاسا
ئاماژەی بەوەشکرد، "پێشنیارێک ئاراستەی وەزیری دارایی کرا بۆ هەموارکردنەوەی هەندێک یاسای پەیوەست بە دەستەی گشتی بۆ باج لە چوارچێوەی پلانی جێبەجێکردنی بەرنامەی حکومەت".
وە ئاماژەی بەوەدا کە "بەشی یاسایی لە وەزارەتی دارایی داواکاری هەموارکردنەوەکانی پێشکەش بە ئەنجومەنی دەوڵەت کردووە بە مەبەستی لێکۆڵینەوەیان، و دواتر پێشکەشی پەرلەمانیان کردووە بۆ ئەوەی دەنگیان لەسەر بدرێت".
بەرهەمی ناوخۆیی بپارێزە
جەختیشی لەوە کردەوە کە "باج بەشدارییەکی زۆری کردووە لە پاراستن و پاڵپشتیکردنی بەرهەمی ناوخۆیی، هەروەها کۆمەڵێک هەنگاوی پاڵپشتیی زیادەمان هەیە"، ئاماژەی بەوەشکرد کە "ئامانجی ئابووری دەسەڵات پاراستنی بەرهەمە بەرهەم هێنراوەکانی ناوخۆیە لەڕێگەی کارگەکانی کەرتی گشتی، کۆمپانیاکان یان ئەو... کەرتی تایبەت، و ئەم بەرهەمانە کەوتوونەتە ژێر دەرەكیەوە، واتە یاسای باج و ڕێنماییەکانی ئەم بەرهەمانەیان پاراستووە بە سەپاندنی ڕێژەیەک کە تا ڕادەیەک کەمترە لە ڕێژەی باج یان ستانداردەکانی ڕێژەی باج کە بەسەر هاوردەکاردا سەپێنراوە، بۆ نموونە ڕەنگکردن پیشەسازی و پیشەسازی کانزا و پلاستیک. بەڵام عێراق لەسەدا ١٠یە بۆ ئەوەی بەرهەمی ناوخۆیی بپارێزێت”.
سەپاندنی باجی لەسەدا سەد لەسەر تووتن و جگەرە هاوردەکراوەکانی پشتڕاستکردەوە، ئێستاش بووەتە لەسەدا ٢٠٠ لەسەر کحول.
کۆمپانیاکانی پەیوەندیکردن
ئاماژەی بەوەشکردووە، "سێ گرنگترین بەشی دەسەڵاتی باجی گشتی بریتین لە بەشی باجدەری گەورەساڵان، بەشی لێبڕینی ڕاستەوخۆ و بەشی کۆمپانیاکان".
وە ئاماژەی بەوەدا کە "بەشی باجدەرانی باڵا کۆمپانیا نەوتییەکان لەخۆدەگرێت کە لە عێراق کاردەکەن، هەروەها کۆمپانیاکانی پەیوەندی و مۆبایل"، ئاماژەی بەوەشکرد، "دیدگای دەستەی ئێستا چارەسەرکردنی هەموو ئەو کێشانەی کە هەن بەبێ دیپۆرتکردنەوە، و ئێمە ڕاستەقینەیەکمان هەیە گروپی پەیوەندی لەگەڵ کۆمپانیاکانی مۆبایل."
ئاماژەی بەوەشکرد، "دەسەڵاتی باج پەیوەندی لەگەڵ کۆمپانیاکانی مۆبایل هەیە و بەشێک لەو بڕە پارەیەی کە قەرزاریان بووە، وەک ئاسیاسێڵ و زەین عێراق داوە".
و ئاماژەی بەوەشکرد، "هەندێک کۆبوونەوە هەیە بەمەبەستی چارەسەرکردنی کێشەکان لەگەڵ کۆمپانیای کۆرەک، هەروەها کۆمپانیاکانی هەرێم"، ئاماژەی بەوەشکرد، "لەبەر ڕۆشنایی ئەمە، سەرۆکوەزیران و وەزیری دارایی ڕاسپارد ڕێکارەکان لەگەڵ کۆمپانیای کۆرەک یەکبخەن لە هەرێمی کوردستان، چونکە زۆربەی کۆمپانیاکانی پەیوەندیکردن لەوێ ئامادەن”.
کۆمپانیاکانی ئینتەرنێت سەبارەت بە کۆمپانیاکانی ئینتەرنێتیش ڕوونیکردەوە، وەفدێکی دەستەی باج بە سەرۆکایەتی سەرۆکی دەستە کۆبوونەوەیان لەگەڵ هەرێم ئەنجامداوە، و ڕێککەوتن لەسەر واژۆکردنی ڕاپۆرتێک کە لە 15 ماددە پێکهاتووە و ئەوەش بۆ یەکەمجارە لەو کاتەوە ڕوودەدات 2003. بە ڕێژەی 80 بۆ 85 لەسەد"، ئاماژەی بەوەدا کە "ویستێکی ڕاستەقینە و جددی لەلایەن بەرپرسانی هەرێمەوە هەیە، هەروەها لەلایەن حکومەتی ناوەندیشەوە، بۆ چارەسەرکردنی هەموو کێشەکان."