سەرۆكوەزیرانی بۆلاوان: لەهیچ پلان و بەرنامەیەك بۆ بەهێزكردنی ئێوە كەمتەرخەمی ناكەین

بەغدا -  INA
ئەمڕۆ شەممە محمەد شیاع سودانی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران دووپاتیكردەوە كە عێراق لەنێو وڵاتانی گەنجی جیهاندا پۆلینكراوە و ئاماژەی بەوەدا كە زیاتر لە (60%)  خەڵكی عێراق تەمەنیان لەخوار (25) ساڵە،هاوكات ئاماژەی بەوەشكرد كەحكومەت واز لەهیچ  پلانێك ناهێنێت یان بەرنامەیەك بۆ بەهێزكردنی گەنجان.
سودانی،لە وتارێكدا كە لە میانی كۆنفرانسی نیشتمانی بۆ گفتوگۆی لاوان پێشكەشی كرد بەپێی بەیاننامەیەكی نووسینگەی میدیایی خۆی كە بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) گەیشتووە: زۆر خۆشحاڵم كە لەسەر ئەم تایبەتە چاوم بە ئێوە كەوتووە ڕۆژێك كە ڕەنگاوڕەنگ و گوڵاوی بوو بە بوونی ئێوە لەسەری، ئەم ڕۆژە كە وزەی هیوا و گەشبینی لە گەنجانی عێراقەوە سەرچاوە دەگرێت ئەوانەی نوێنەرایەتی ئێستا و داهاتووی وڵاتی خۆشەویستمان دەكەن و دەستخۆشیتان لێدەكەم بۆ هەوڵەكانتان لەئەنجامدانی ئەم كۆنفرانسە كە نوێنەرایەتی پوختەیەك لە بیرۆكەكانی گەنجان دەكات بۆ تیمێكی بەردەوامی گەنجان كە بۆ ماوەی دوو مانگ لەسەریەك كاریان لەسەر پێشنیارەكانی كردووە كە منداڵەكانمان لە پانزە پارێزگارەوە بەشدارییان تێدا كردووە.
هەروەها ووتیشی : عێراق لە نێو وڵاتانی گەنجی جیهاندا پۆلێن كراوە، بەو پێیەی ئامارەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە زیاتر لە سەدا شەستی خەڵكی عێراق تەمەنیان لە خوار بیست و پێنج ساڵەوەیە، ئەمەش وایكردووە ببێتە یەكێك لە گەنجترین گەلان،و ئەمەش بەبێ بوونی خەڵكی عێراق گومانێك وامان لێدەكات دڵنیابین لە داهاتوومان كە لە نێوان دەستەكانتاندا دەبێت.
ناوبراو لە درێژەی قسەكانیدا وتی : زۆرێك لە وڵاتان بە پێشكەوتووترین و شارستانیترین وڵاتانیشەوە،ئەمڕۆ بەدەست كێشەی پیربوونی كۆمەڵگاكانیانەوە دەناڵێنن، بۆیە وڵاتی ئێوە ئەمڕۆ بە وزە و عەقڵی درەوشاوەی ئێوە بەرەكەتدارە، ئەم عەقڵانەی كە بەهای خۆیان سەلماندووە، جا چ لە ناوەوە بێت یان لە دەرەوەی وڵات وپێشاندەرەكانی سكۆلەرشیپ بۆ خوێندكارانی زانكۆ پێشكەوتووەكانی بیانی ئەوە پشتڕاست دەكاتەوە كە خوێندكاری عێراقی هەمیشە بەرزترین پلە بەدەست دەهێنێت و لە باقی هاوتەمەنەكانی جیا دەكرێتەوە بە كۆشش و باشی.
ئاماژەی بەوەشكرد : سەرەڕای ئەو هەموو وزە گەورانەی گەنجانمان چێژیان لێ وەردەگرن، جێگەی داخە كە وڵات بەرنامەی ڕاستەقینە و پێگەیشتوو بە ئامانجی ڕوون لە بەكارهێنانی وزەی گەنجان بە ئاراستەیەكی دروستدا نەبوو،بەڵكو زیاتر لەوە گەنجەكانمان ملكەچی گەورە بوون و نادادپەروەری كە كەسی دیكە بەركەوتەی نەبووە لە سەردەمی ڕژێمی دیكتاتۆریدا عێراق زۆرێك لە گەنجەكانی لە شەڕە بێماناكاندا لەدەستدا، پاشان دواتر دوای ئەوەی وڵاتەكە گەمارۆدرا، زۆرێك لە گەنجەكانمان بە دوای كەرامەت و ئازادی و ژیانێكی بەڕێز دەگەڕان و بەم شێوەیە وزە گەورەكانی لەدەستدا كە وڵاتانی كۆچبەری لە باوەشیان گرتبوو.
لە درێژەدا وتی: دوای گۆڕینی ڕژێم دەوڵەت ئەو نەخشە دوژمنكارانەی بەجێهێشت كە بە درێژایی سەردەمی دیكتاتۆرییەت پەیڕەوی لێكرد و لەگەڵ كراوەیی بەڕووی جیهاندا، فەلسەفەی ئیداری تەقلیدی كە لە ڕژێمەكانی پێشووەوە بۆی ماوەتەوە، هەر ئەو فەلسەفەیەی كە كۆنترۆڵی پلانە گشتییەكانی دەكرد، مایەوە لە دەوڵەتدا، وەك چۆن ئەم فەلسەفەیە لەسەر بنەمای بیرۆكەی دامەزراندنی حكومەت بوو و پشتگوێخستنی پەروەردەكردن و هاندانی كاركردن لە كەرتی تایبەتدا، كە لە هەموو وڵاتانی پێشكەوتوودا ئەمڕۆ نوێنەرایەتی بەردی بناغەی بەڕێوەبردنی ئابووری دەكات كە هاوشێوەی ئێمەن لە ئابووری كرێچیدا هەستیان بە مەترسی پشت بەستن بە بیرۆكەی نەخشەی ئابووری تاكلایەنە كردووە، و مەیلیان بەرەو كردنەوەی ئاسۆ بۆ وەبەرهێنانی شارەزایی و وزە و داهێنانەكان هەبووە و داهێنانەكانی گەنجان لە كەرتی تایبەتدا.
ڕوونیشی كردەوە : ئەو وڵاتانەی پشت بە شێوازی ئابووریی تاكلایەنە دەبەستن، مەحكوم دەبن بە شكست، و بە بارمتە دەمێننەوە لەبەرامبەر هەڵاوسانی ئەو بازاڕەی كە پشتی پێدەبەستن بۆ كاڵای تاكلایەنەیان.
سودانی ووتیشی: بینیمان چۆن سەرلێشێواوی و دابەزینی نرخی نەوت چەند ساڵێك لەمەوبەر وای لێكردین تەنانەت لە پێدانی مووچەی فەرمانبەرانیش دوابكەوین، ئەمە جگە لەوەی زۆربەی پڕۆژە خزمەتگوزارییەكان ڕادەگیرێت، بۆیە پێویستە گەنجان هانبدرێن و درێغی نەكەن لە چوونە ژوورەوە بۆ كاركردن لە كەرتی تایبەتدا، جا وەبەرهێنەر بن یان كارمەندانی خاوەن ئەزموونی خۆیان، یان كرێكاران.
جەختیشی كردەوە : حكومەتی ئێستامان ئامانجەكانی داناوە هەر لە سەرەتای كارەكانییەوە لەسەر پێشخستنی كەرتی تایبەت بۆ ئەوەی هەموو ئامرازەكانی سەركەوتنی بۆ دابین بكات، ئەمە جگە لە پەسەندكردنی یاسای دەستەبەری كۆمەڵایەتی كە هاوتاكردنی مامەڵەی نێوان كرێكاران لە ناوچەكەدا كەرتی تایبەت لەگەڵ كرێكارانی كەرتی حكومی جگە لە دەستپێكردنی چەندین دەستپێشخەری بۆ گەنجان بەمەبەستی پاڵنانی ئەوان بۆ چوونە ناوەوە وەك وەبەرهێنەر و داهێنەری بیرۆكە، لەوانە دەستپێشخەری (ریادە) كە گەیشتووەتە قۆناغە پێشكەوتووەكانی تۆماركردنی لەسەری لەلایەن گەنجانی بەڵێندەر و ڕاهێنانەكانمانەوە، هەروەها كۆكردنەوەی سەرمایەی بانكەكان بۆ بەرهەمهێنانی پڕۆژەكان.
سودانی وتارەكەی ئاراستەی گەنجان كرد و وتی : چاوەڕێی ئێوەین كە بەرەو ئەو دەرفەتە گرنگانە پێشبكەون بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی كە عێراق چاوەڕێی ئەوە دەكات هەمووتان دەست بەو ڕۆحە نیشتمانپەروەرە ببەستن كە ئێوە خاوەنین و وەبەرهێنانی بۆ بكەن و وزەی داهێنەرانەتان لە بنیاتنانی عێراقدا هەبێت  و ئێوە ئەو توخمە سەرەكییەن كە لە بنیاتنانی داهاتووماندا پشتی پێ دەبەستین، چونكە ئێوە ئاڵا لە دوای ئێمە هەڵدەگرن بۆ ئەوەی وڵات لە ڕووی سیاسی و ئابوورییەوە سەركردایەتی بكەین، وە دەستبەرداری هیچ پلان و بەرنامەیەك نابین بۆ بەهێزكردنی ئێوە و ئەمەش ئەوەیە كە ئێمە بناغەیەكی زۆرمان بۆ دانا لە بەرنامەی حكومەتەكەماندا كە نوێنەرایەتی گەنجان دەكات و گرنگیدان بەوان تێیدا یەكێكە لە گرنگترین ئەولەویەتەكان كە هیوادارین بەم زووانە بەرهەمەكانی بچنین.
لە درێژەی قسەكانیدا وتی  : دەرگاكانمان كراوەن بەڕووی هەموو بیرۆكە و پێشنیارەكانتان، وە ئێوەش بەرژەوەندی شەخسی من دەبیننەوە لە هەموو ئەو شتانەی كە پێشكەشی دەكەن لێیان، چونكە ئێوە گرنگترین وەبەرهێنانن كە بۆ ئەمەش ئەگەر هەموو هۆكارەكانی سەركەوتن خۆش بكەین، ئەوا قازانجەكەیەتی گەرەنتی دەكرێت و بۆیە دوودڵ مەبە چونكە ئێوە بەرپرسیارێتی ئێمەن و بیرۆكە و پێشنیارەكانتان ڕێگەی خۆیان بۆ جێبەجێكردن دەدۆزنەوە تا ئەو كاتەی ئێمە تێیدا بدۆزینەوە ئەوەی كە پاڵنەرە بۆ جێبەجێكردنی، وەك چۆن حساب بۆ ئێوە دەكەین بۆ پێشكەوتن و باڵادەستی وڵاتەكەمان.
سودانی لە كۆتایی قسەكانیدا وتی: لێرەدا دەمەوێت هەموو كوڕە گەنجەكانم ئاگادار بكەمەوە كە خۆیان لەو مەترسیانە بپارێزن كە نەك هەر كۆمەڵگای ئێمە، بەڵكو هەموو كۆمەڵگاكان لە لادان و لادانێكی فیكری یان لە ئافات و ژەهری مەترسیدار وەك ماددە هۆشبەرەكان و ئەوانی تر، كە بوونەتە مانشێتی ڕۆژنامەكان”جۆراوجۆرەكان، چونكە چوونە سەر ئەم ڕێگایە وامان لێدەكات گرنگترین توێژی كۆمەڵگا لەدەست بدەین، جگە لە كاریگەرییە كۆمەڵایەتی و ئابوورییە مەترسیدارەكانی، كەواتە خۆتان و خێزانەكەتان و وڵاتەكەتان هەروایە گرنگترە بۆ تۆ.