سەرۆك وەزیران: چۆنیەتی مامەڵەكردنی پارێزگارەكان و تەرخانكردن و میكانیزمی بەكارهێنانی دەسەڵاتەكانیان چاودێری دەكرێت
سیاسی
- 10-07-2023, 20:16
بەغدا - INA
ئەمڕۆ دووشەممە محەمەد شیاع سودانی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران داوای كرد ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو كەسانە ببنەوە كە لە بودجەدا خەریكی خۆدزینەوەن بۆ ئەوەی سوودی لێ وەربگرن بۆ مەبەستی كەسی و حزبی و سوودبەخش.
لە بەیاننامەیەكدا لە نووسینگەكەیەوە كە بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) ناردووە تێیدا هاتووە : محەمەد شیاع سودانی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران ئەمڕۆ دووشەممە حەوتەمین خولی كۆمیسیۆنی باڵای هەماهەنگی نێوان پارێزگارەكانی كەپەیوەست نین بە هەرێمەوە، سەرۆكایەتیی كۆمیسیۆنی باڵای هەماهەنگیی نێوان پارێزگاكانی عێراقی كرد،لەم ماوەیەدا پێشهاتەكانی بۆنە گشتییەكان لە پارێزگاكان تاوتوێ كران و كۆمەڵێك دۆسیەی بنەڕەتی تاوتوێ كران، دیارترینیان پەیوەستە بە پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری بە هاوڵاتیان و چارەسەركردنی ئەو ئاستەنگانەی كە ڕووبەڕوویان دەبێتەوە، هەروەها گفتوگۆكردن لەسەر ئەو بابەتانەی كە لەسەر كارنامە و دەركردنی بڕیار سەبارەت بەوانە.
سودانی دووپاتی كردەوە : حكومەت ڕاپۆرتی نیمچە ساڵانەی یەكەمی سەبارەت بە جێبەجێكردنی بەرنامەی حكومەت پێشكەش كرد، هەروەها لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە پەسەندكرا، هەروەها تێبینی و ڕاسپاردەكانی تێدایە كە ئاڕاستە دەكرێن بۆ جێبەجێكردنی ئامانجە پێویستەكان.
سودانی ئاماژەی بە بودجەی پارێزگاكان لە چوارچێوەی بودجەی سێ قۆڵی كرد، كە دەرفەتێكی جێگرەوەیە بۆ پارێزگارەكان بۆ وەبەرهێنانی پارەكانیان و تەرخانكردنیان بە ئاراستەیەكی دروست و جەختیشی كردەوە كە هاوڵاتیەكە ماوەیەكی زۆر چاوەڕێی كردووە بۆ ئەوەی چێژ وەربگرێت لە خزمەتگوزارییە سەرەتاییەكان كە نوێنەرایەتی دەستكەوتێك یان خزمەتێ ناكەن بە بەراورد بەو تەرخانكردنانەی لە ساڵانی ڕابردوودا هەبوون.
سەرۆك وەزیران ئاڕاستەی پێویستی وەبەرهێنانی تەرخانكراوەكان بە شێوەیەكی گونجاو و جەختیشیكردەوە : پێداچوونەوە بە پلان و دیدگای پارێزگارەكان دەكرێت لەسەر چۆنیەتی وەبەرهێنانی تەرخانكردنەكان بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی پلاندانان، هاوكات جەختی لەوە كردەوە كە پلانەكان بۆ وەبەرهێنانی تەرخانكردنەكان دەبێت بەپێی ئەولەویەتەكانی بەرنامەی حكومەت بێت، بەتایبەتی سەبارەت بە لایەنی خزمەتگوزاری، كە پەیوەندی بە تەواوكردنی ژێرخانی ئابوورییەوە هەیە.
سودانی وتی: ئێمە نامانەوێت هیچ قەزا و قەزا و ناوچەیەك خزمەتگوزاری سەرەتایی نەبێت، ئەمەش سودێكە بۆ گەلەكەمان كە لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا بەرگەی ئازارەكانی گرتووە، جەختیشیكردەوە جێبەجێنەكردنی ئەو بەرنامانەی كە جێ بەجێنەكرێن پەیوەندییان بە پێوویستییەكانی هاوڵاتیەوە نییە و چارەسەری كێشەكانیان بكات.
ئاماژەی بەوەشكرد : تەرخانكردنی دارایی لە هەلومەرجێكی گرنگدا هات بۆ ڕاستكردنەوەی ڕەوتی كاركردنی حكومەت و وەزارەتەكان بە شێوەیەك كە خزمەت بە هاوڵاتیان بكات و بۆ هەموو پارێزگارەكان پابەندبن بە شێوازی كاركردن لە ماوەی بیست و چوار كاتژمێردا بە مەبەستی تەواوكردنی ئەرك و پڕۆژەكان.
سودانی ئاماژەی بە تەحەدای هەڵبژاردنی داهاتوو كە ڕووبەڕووی پارێزگارەكان دەبێتەوە، بەو پێیەی پارێزگاكان شاهیدی كێبڕكێی سیاسی دەبن لە نێوان ناونیشانە جیاوازەكاندا، هەروەها ئەوە نوێنەرایەتی تاقیكردنەوەیەك دەبێت بۆ پارێزگار لە چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵ هەمووان وەك بەرپرسێكی جێبەجێكار و جەختكردنەوە باشترین مامەڵەكردن لەگەڵ تەرخانكردنەكان و وەبەرهێنانیان بە شێوەیەك كە بەپێی دیدێكی زانستی خزمەت بە پارێزگا و خەڵكەكەی بكات و وە نەك بەپێی بەرنامەی پارێزگاری هەڵبژاردن لە ئاراستەكردنی تەرخانكردن بۆ ئەم قەزایە یان ئەو ناوچەیە بەپێی دڵسۆزیەكان یان هەڵبژاردنێك جەماوەر.
ڕوونیشیكردەوە : چۆنیەتی مامەڵەكردنی پارێزگارەكان لەگەڵ تەرخانكردنەكان و میكانیزمی وەبەرهێنانیان و بەكارهێنانی دەسەڵاتەكان چاودێری دەكرێت، حكومەتیش بەدواداچوون بۆ پلانی هەر پارێزگارێك و شێوازی خەرجكردنی تەرخانكردنەكان دەكات و ئاماژەی بەوەشكرد : بەچەقبەستان لە بودجەدا وەسف دەكرێت و خەریكی خۆدزینەوەن بۆ ئەوەی سوودی لێ وەربگرن بۆ مەبەستی كەسی، حزبی یان سوودبەخش، و پێویستی ڕووبەڕووبوونەوەیان و خەرجكردنی پارەكە كە بە شێوازی جۆراوجۆر هەوڵی چوونە ژوورەوە و وەبەرهێنان لەو پڕۆژانە دەدەن.
بەگوێرەی ڕاگەیەندراوەكە لە دانیشتنەكەدا شایەتحاڵی میوانداریكردنی وەزیرانی سەرچاوەكانی ئاو و ژینگە بوو بۆ تاوتوێكردنی كەمی ئاوی خواردنەوە لە بەشێك لە پارێزگاكان، هەروەها ئەو پڕۆژانەی كە بەهۆی دیاریكەرەكانی ژینگەوە ڕاگیراون لەسەر پێشكەوتنی كاركردن لە پڕۆژە خزمەتگوزارییەكان و پڕۆژەكانی ژێرخانی لە پارێزگاكانیان.
لە میانی دانیشتنەكەدا كۆمەڵێك بڕیار درا لە بواری كۆنتڕۆڵكردنی ماددە هۆشبەرەكاندا ئەمانەی خوارەوە بڕیاردرا:
1- سەرجەم پارێزگاكان پلانێكی یەكگرتوو پێشكەش بە وەزارەتی تەندروستی دەكەن بۆ دامەزراندنی سەنتەری چارەسەر بۆ ئالوودەبووانی ماددە هۆشبەرەكان و ماددە دەروونییەكان، و ئامادەكردنی زەوی بۆیان، بە لەبەرچاوگرتنی چڕی دانیشتوان (یەك یان چەند سەنتەرێك).
2- وەزارەتی تەندروستی و سەندیكای دەرمانسازان بە هاوكاری بەڕێوەبەرایەتی كۆنتڕۆڵی تاوانی ڕێكخراو، توندوتۆڵكردنەوەی كۆنتڕۆڵی دابەشكردنی دەرمانی دەروونی لە دەرمانخانەكاندا بەپێی ڕەچەتەی ئەسڵی كە لەلایەن كلینیكی پزیشكەكانەوە دەرچووە، هەروەها چاودێری بەكارهێنانی ناپزیشكی بكەن.
3- تۆڕی میدیایی عێراقی بە هاوكاری وەزارەتی تەندروستی و وەزارەتی ناوخۆ پلانێكی میدیایی جێبەجێكرد بۆ پەروەردەكردنی هاووڵاتیان لە مەترسییەكانی بەكارهێنانی ماددە هۆشبەرەكان و ئەو سزایانەی كە بەسەر ئەو كەسانەدا سەپێنراوە كە هەڵگری مادەی هۆشبەرن، دەیكڕن، دەیفرۆشن یان هەڵگری مادەی هۆشبەرن، دەروونییە ماددە یان پێشەكی كیمیایی، بە پشتبەستن بە یاسای ماددە هۆشبەرەكان و ماددە دەروونییەكان ژمارە (50)ی ساڵی 2017.
بە ئاراستەی پشتیوانی لە سیاسەتی میدیایی لە پارێزگاكان، ئەم بڕیارەی خوارەوە درا:
- پەسەندكردنی ڕاسپاردەكانی ئەو لیژنەیەی كە بەپێی فەرمانی كارگێڕی ژمارە (28)ی ساڵی 2023 پێكهێنراوە سەبارەت بە پشتیوانی لە سیاسەتەكانی ڕاگەیاندن لە پارێزگاكان، هەروەها تۆڕی ڕاگەیاندنی عێراق بەرپرسیارە لە جێبەجێكردنیان.
سەبارەت بە پارچە زەوییە نیشتەجێبوونەكان بۆ شەهیدان و زیندانیانی سیاسی، ئەمانەی خوارەوە بڕیاردرا:
- ڕەوانەكردنی ئەركەكانی لیژنەكە بەپێی فەرمانی كارگێڕی ژمارە (736) بۆ ساڵی 2023 كە بەرپرسیارە لە پەرەپێدانی چارەسەر بۆ ئاستەنگەكانی بەردەم تەرخانكردنی زەوی بۆ كەسوكاری شەهیدان و زیندانیانی سیاسی، بۆ ئەو لیژنەیەی كە بەپێی زانیارییەكانی دیوانیە پێكهێنراوە فەرمانی ژمارە (22431) بۆ ساڵی 2022.
