ڕاوێژكاری سەرۆكی حكومەت دوو هۆكاری سەرەكی بۆ دابەزینی نرخی نەوت و كاریگەرییەكانی لەسەر بودجە دیاری دەكات
ئابوری
- 18-03-2023, 13:08
بەغدا - INA- نەسار حاج
ئەمڕۆ شەممە ڕاوێژكاری دارایی سەرۆكی حكومەت مەزهەر محەمەد ساڵح دوو هۆكاری سەرەكی بۆ دابەزینی نرخی نەوتی جیهانی دەستنیشانكرد، هاوكات جەختی لەوە كردەوە كە دابەزینی نرخی نەوت ڕەنگە كورتهێنانی بودجە بۆ ئاستێكی پێوانەیی بەرزبكاتەوە.
ساڵح وتی بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) : پێشاندەرەكانی بازاڕەكانی نەوت لە جیهاندا دەریدەخەن كە سووڕی سەروەت و سامانی نەوت بەرەو دابەزین دەڕوات، ئەمەش دەبێتە هۆی كاریگەری نیمچە دابەزینی نرخی نەوت لەژێر دوو كاریگەریدا، یەكەمیان كە هەیە پاشەكشەی ئابووری بەرز لە وڵاتانی پیشەسازی و داڕمانی بانكی كە ئابوورییەكان بەركەوتەی دەبن و دابەزینی ڕوونی ڕێژەی گەشەی ئابووری و كەمبوونەوەی خواستی كۆی گشتی بە تایبەت لە ئابوورییەكانی ڕۆژئاوا كە وزە هاوردە دەكەن و بەكاردەهێنن، ئەمەش كاریگەری لەسەر گەشەی خواست لەسەر نەوتی خاو دەبێت نەوت لە بازاڕەكانی وزەدا.
ئاماژەی بەوەشكرد : كاریگەری دووەم لەوەدایە كە یەكێتی ڕووسیا وەك لایەنێك لە شەڕی لەگەڵ ڕۆژئاوا، دەستیكردووە بە بازاڕكردنی نەوتەكەی بۆ بازاڕەكانی هیندستان و چین و ئاسیا بە 20 دۆلار كەمتر لە نرخی نەوتی جیهانی كە ئەمەش نەخشەی شەڕی نرخە ڕانەگەیەندراوەكان.
ئاماژەی بەوەشكرد : ئەو دوو هۆكارە نیشانەكانی زیادبوونی نەوت پێكدەهێنن كە ڕەنگە ببێتە هۆی گەڕانەوەی نرخی نەوت لە ساڵی ڕابردوودا بۆ تێكڕا لە نێوان 60-65 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك، ئەمەش ڕەنگە ببێتە هۆی ئەوەی ڕێكخراوی وڵاتانی هەناردەكاری نەوت یان ( گروپی ئۆپێك پڵەس) بۆ پاراستنی سەقامگیری بودجەی وڵاتەكانیان بە كەمكردنەوەی بەشێك لە بەرهەمهێنان بەپێی پشكی ئەندامەكان، بەڵام بڕیارەكەی ئۆپێك پڵەس ڕەنگە پێچەوانەی ئەو سەقفە گریمانەییە بێت بۆ نرخی نەوت كە ئابوورییەكانی ڕۆژئاوا لە لایەنەكان بۆ شەڕ لە ئۆكرانیا و بەكارهێنەرانی وزە، بە تایبەتی (وڵاتانی ناتۆ) كە بە شێوەیەكی ناڕاستەوخۆ دەیانەوێت بەشێك لە پڕۆژە یاسای جەنگ بخەنە سەر شانی وڵاتانی هەناردەكاری نەوت و زیادەیان لە داهاتی نەوت بخۆن.
سەبارەت بە ئەگەری دابەزینی نرخی نەوت و كاریگەرییەكانی لەسەر بودجەی گشتی، ساڵح جەختی لەوە كردەوە : كە ڕەشنووسی یاسای بودجەی فیدراڵی بۆ ساڵی 2023، كە لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا لەلایەن ئەنجومەنی وەزیران پەسەندكرا، پێشكەش كرا بۆ یاسادانان بۆ ئەنجوومەنی نوێنەران، كە نرخی بەرمیلێك نەوتی بە بڕی 70 دۆلار پەسەند كرد بەمەبەستی هەڵسەنگاندنی داهاتی نەوت لە بودجەی پێشوودا، ئەگەری دابەزینی نرخی نەوت بۆ خوار 70 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك نەوتی عێراق كە بە ناچاری دەبێتە هۆی فراوانكردنی پڕۆژە یاسای كورتهێنانی پلان بۆ داڕێژراو لە بودجەی گشتی فیدراڵیدا، كە لە ئێستادا بە نزیكەی 63 تریلیۆن دینار خەمڵێندراوە و لەوانەیە كورتهێنانەكە بۆ ڕێژەی پێوانەیی دیكە بەرزبكاتەوە، كە لە نێوان 16-8دا زیاد دەكات. بە تایبەتی ئەگەر تێكڕای نرخی بەرمیلێك نەوتی هەناردەكراو بگاتە نێوان 65-60دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك.
ناوبراو لە درێژەی قسەكانیدا وتی : كە تەواوی ڕەشنووسی بودجە بووەتە بەردەم مێزی ئەنجومەنی نوێنەران كە ئەركەكانی بریتییە لە ڕەچاوكردنی خەرجییەكان لە ژێر ڕۆشنایی داهاتە چاوەڕوانكراوەكان پێش یاسادانان، ئاماژەی بەوەشكرد كە ئەگەر یاسای بودجەی گشتی وەك پەسەندكراو یاسا دەربكرێت لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە، دەسەڵاتی جێبەجێكردن ڕووبەڕووی ئەگەرەكان دەبێتەوە و لەوانەیە بۆ سووڕانەوەی سەروەت و سامانی نەوت بە خۆی، بەڵام بە شێوەیەك كە ئامانجەكانی بەرنامەی حكومەت لە پاراستن و سەقامگیركردنی ئاستی ژیاندا بپارێزێت، بەبێ سازشكردن بنەمای توندكردنەوەی بەرزەفتی دارایی و بنیاتنانی ئەولەویەتەكانی خەرجكردن بە وردبینییەكی بەرز.
