رۆشنبیری بە وردی پلانی خۆی بۆ وەرگرتنەوەی ئەو شوێنەوارانە دەخاتە ڕوو كە بە قاچاخ لە عێراقەوە براوەتە دەرەوە
ناوخۆ
- 17-08-2022, 18:47
بەغدا - INA- ئامنە ئەلسەلامی
ئەمڕۆ چوارشەممە وەزارەتی رۆشنبیری و گەشت وگوزار و دێرینەكان پلانی خۆی بۆ وەرگرتنەوەی ئەو شوێنەوارانەی كە بە قاچاخ لە دەرەوەی عێراق دەگوازرێنەوە وردەكاریی خستەڕوو، هاوكات وەرگرتنی ئەو شوێنەوارانەی لە ساڵی 1991ەوە دەكەونە ئەڵمانیا راگەیاند.
ئەحمەد عەلاوی وتەبێژی فەرمی وەزارەتەكە بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA)ی راگەیاند :پلانێك لە وەزارەتەكە لەسەر ئاستی دەسەڵاتی گشتی دێرین و میرات هەیە، كە بریتییە لە بەشێكی تایبەتیان بۆ وەرگرتنەوە بەستراوەتەوە بە سەرۆكی دەسەلت، كە بەدواداچوون و چاودێری هەموو ئەو شوێنەوارانە دەكات كە لە دەرەوەی عێراق بە قاچاخ دەگوازرێنەوە و لە وەزارەت تۆماركراون و ناسراون بە وەسفەكانی و ژمارەی مۆزەخانەكەی ئەگەر مۆزەخانەیەك بێت.
ئەلعەلەوی ووتیشی: كێشەكە لەو شوێنەوارانەدایە كە بە هەڵكۆڵینی هەڕەمەكی لەو ناوچانەدا دێنە دەرەوە كە لە ڕووی شوێنەوارەوە تۆمار نەكراون، هەندێك لە دزەكان بەهاوكاری خەڵكی ئەو ناوچە دوور و دوورەدەستانە هەڵیاندەدەنەوە.
ئاماژەی بەوەشكردووە : خاكی عێراق پڕە لە كەلوپەلی دێرین، بۆیە بە شێوەی نایاسایی دەبرێنە دەرەوەی وڵات، دوای ئەوەش لەوانەیە ئەم پارچانە لێرە یان لەوێ دەركەون و ئێمەش بەدواداچوون و چاودێری ئەو پارچانە دەكەین، بەو پارچانەش كە گەڕاونەتەوە بۆ عێراق ماوەیەك لەمەوبەر لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكاوە، بۆیە ئەو پارچانە بە قاچاخ بردران بە كۆكردنەوەی هەڕەمەكی و گەیشتنە ئەمریكا.
لە درێژەی قسەكانیدا وتی : بەشی وەرگرتنەوە خەمی موخاتەبەی ئەو لایەنەیە كە ناسراوە بە خاوەنی دێرینەكانی عێراق، چ دامەزراوەیەك بێت، زانكۆ بێت، فرۆشگایەك بێت، یان هەرچییەك بێت، ئێمەش لەگەڵ ئەو لایەنانە كاردەكەین بۆ گەڕاندنەوەی ئەو پارچانە بەشێوەیەكی یاسایی بەتایبەتی ئەو لایەنانەی كە بەشێكن لەو وڵاتانەی كە بەپێی یاسا ڕێكخراون بۆ ڕێگریكردن لە بازرگانیكردن بە شتە دێرینەكانەوە و یاسای پابەندكەر لە ئاستی نێودەوڵەتیدا هەیە كە هەر وڵاتێك بە تاوان دەزانێت كە كار بۆ گواستنەوەی شتە دێرینەكان بكات بۆ وڵاتێكی تر، بەڵام هەندێك وڵاتیش هەن كە ڕێگە بە هاوڵاتیان و دامەزراوە و زانكۆكانیان دەدەن بۆ بەدەستهێنان و كڕینی كەلوپەلی دێرین و فرۆشتنیان پێیان و ئەمەش یەكێكە لە كێشەكان.
ئاماژەی بەوەشكرد: كێشەكەی دیكە ئەوەیە كاتێك كەلوپەلی دێرین بە قاچاخ دەگوازرێتەوە بۆ دەرەوەی وڵات ئەستەمە كۆنتڕۆڵ بكرێت و شوێنیان بكەین، چونكە لە شوێنێكەوە بۆ شوێنێكی تر دەگۆڕدرێن، بۆیە دەفرۆشرێن و دەكڕدرێن و دیسانەوە لە نێوان وڵاتانی دیكەدا بە قاچاخ دەكرێنەوە.
لە درێژەی قسەكانیدا وتی: ئاسان نییە بڵێین دەتوانین ئەو پارچە قاچاغە لە دەرەوەی عێراقەوە بدۆزینەوە و بیگەڕێنینەوە، چونكە هەندێك وڵات وەڵام نادەنەوە و هاوكاری ناكەن، لە كاتێكدا وڵاتانی هاوكار هەن و ئەوان قاچاخچی و دز بە تاوان دەزانن و ئێمە بەردەوام لە بەشی چاكبوونەوە كاردەكەن بۆ بەدواداچوون بۆ ڕێكخستنی فایلە یاساییەكان و ئاڕاستەكردنی وڵاتانی پەیوەندیدار و ڕێكخستنی گەشت و سەردان بۆ ئەو وڵاتانە بۆ بینینی ئەم پارچانە و دڵنیابوون لە بوونیان و ئێمە ئێستا چاكبوونەوەیەكی نزیكمان هەیە، كە بە هاوكاری لەگەڵ لایەنی ئەڵمانیا بەڕێوەدەچێت.
ئاماژەی بەوەشكرد :پارچەی عێراقی هەیە كە لەژێر ناونیشانی قەرز وەرگیراوە، هەروەها یاسای نێودەوڵەتی لەسەر بابەتی شوێنەوار، ئیختیاری قەرزكردن دەدات تەنانەت لە عێراق كە زانكۆیەك پارچە قەرز دەكات بۆ مەبەستی خوێندن و ڕێكارەكانیش هەیە كە ئەم قەرزكردنە ڕێكدەخات و بەداخەوە پارچەكان لە ساڵی 1991ەوە لە ئەڵمانیا بوون و لە هەلومەرجی شەڕدا ماونەتەوە و ئەوەی ڕوویدا لەسەر عێراق، ئەو بارودۆخەی كە بووە هۆی گۆڕینی ڕژێم، و هەموو ئەم شتانە بوونە هۆی لەبیركردنی ئەم پارچانە.
لە درێژەی قسەكانیدا وتی : ئێستا ئێمە بەدواداچوونمان كردووە لەگەڵ باڵیۆزخانەكەمان لە ئەڵمانیا و وەفدێك چووینە زانكۆی بەرلین و ئەو پارچانە تۆماركران و ئێستا رادەستی باڵیۆزخانەكەمان كراون لە بەرلین، هەوڵەكانیش لەسەر ئاستی ئەلیكترۆنی بەردەوامە و لەسەر ئاستی ئامێرە پەیوەندیدارەكان كە زانیاریمان پێدەدەن و ئێمە بەدواداچوون دەكەین و ئارەزووی گەڕانەوەی شوێنەوارەكانمان دەكەین بۆ عێراق.
