وەزارەتی سەرچاوەكانی ئاو: بەسێ هۆكار وڵاتانی سەرەوەی ڕووبارەكان ڕەوتی دیجلە و فوراتیان كەمكردەوە
ناوخۆ
- 28-06-2022, 19:23
بەغدا - INA – ئامنە سەلامی
ئەمڕۆ سێشەممە، وەزارەتی سەرچاوەكانی ئاو دوایین وردەكاریی گفتوگۆكانی لەگەڵ لایەنەكانی توركیا و ئێران سەبارەت بە پشكی ئاو ڕوونكردەوە، هاوكات دەستی خستە سەر ٣ فاكتەری وڵاتانی سەرەوەی ئاو كە بە وتەی خۆی كاریگەرییان لەسەر لێشاوی ئاوەكانی دیجلە و فورات هەبووە.
عەلی ڕازی، وتەبێژی وەزارەتی سەرچاوەكانی ئاو بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی راگەیاند، "دوسێی ئاو كە زۆر گرنگە لە ئەنجامی ئەو بارودۆخەی كەمی زۆرە بەهۆی سیاسەتی وڵاتانی سەرەوەی ئاوەوە، جگە لەوەی كە پرسی ئاوەكە كاریگەری لەسەرە گۆڕانكارییەكانی كەشوهەوا گۆڕاوە ئاماژە بەوەش كرد دوسێكە پەیوەندی ڕاستەوخۆی بە ئاسایشی ئاو و خۆراكەوە هەیە.
رازی ئاماژەی بەوەشكرد، "دانوستان لەسەر ئاو لەگەڵ وڵاتانی سەرەوە و بەرزتر دەرئەنجامی ئەمڕۆ نییە، بەڵكو دوسێیەكی درێژە بۆ دەیان ساڵە"، ئاماژەی بەوەشكردووە، "دوسێكە دوو میحوەری گرنگ دەگرێتەبەر، لەنێوانیاندا، سەبارەت بە داهاتە سەرەكییەكانی عێراق، كە چڕبوونەتەوە". لە ڕووبارەكانی دیجلە و فورات، هەروەها داهات یان ڕووبارەكانی وەرگیراو لە ئێرانی دراوسێ.
ڕوونیشی كردەوە، "ڕووباری فورات 100%ی داهاتەكانی لە توركیاوە دەگرێتەوە، بە سووریادا تێدەپەڕێت و دواتریش دەچێتە عێراق. سەبارەت بە ڕووباری دیجلە، نزیكەی 40-45%ی داهاتەكانی لە لایەنی توركیاوە دێت، ئەو ڕێژەیەی كە دەمێنێتەوە داهاتە". لە ناوخۆی عێراقەوە، گرنگترین و كاریگەرترین ڕێژەی لە ئێرانەوەیە." ئاماژەی بەوەدا كە "ئەم وێنەیە نیشان دەدات كە گەورەترین ڕێژەی داهاتی ئاوی عێراق لە دەرەوەی سنوورەكانەوە لە وڵاتانی سەرەوەی ئاوەوەیە."
ناوبراو وتیشی "وڵاتانی سەرەوە و بەرزەكان زۆر فراوانیان كردووە لە دروستكردنی بەنداوی ئەمبارەكانەوە هەروەها پرۆژەكانی ئاودێرییان، ئەمەش بۆتە هۆی كەمبوونەوەی داهاتی ئاوی عێراق، هەروەها ئەو گەشەی زۆری دانیشتووان كە بەدرێژایی حەوزی رووبارەكان روودەدات". بە تایبەت لە ناوچەكانی وڵاتانی سەرەوەی ئاو، و ئەم دوو هۆكارە كاریگەرییان لەسەر ڕۆیشتنی ئاو هەیە."
ئاماژەی بەوەشكردووە، "سێیەم فاكتەری كە بووەتە هۆی كەمی داهات ئەو هۆكارە سروشتییە كە گۆڕانكارییەكانی كەشوهەوا و گەرمبوونی جیهان ئەوەیش هۆكارێكی ترە، هەروەها كەمی باران و لاوازی ڕووپۆشی بەفر، كە كاریگەری نەرێنی لەسەر ڕێژەی داهاتەكان هەبووە"، جەختیشی لەوە كردەوە كە " عێراق زۆرترین زیانی بەركەوتووە وەك وڵاتێكی خوارەوە”.
ئاماژەی بەوەشدا كە "عێراق هەمیشە لە دانوستانەكانیدا جەخت لەسەر هاوبەشكردنی زیانەكان دەكاتەوە، بەتایبەتی لە ماوەكانی كەمی ئاودا"، ئاماژەی بەوەشدا كە "هێشتا چاوەڕوانی لایەنی توركیین بۆ ئەوەی ئەو بەڵێنانە جێبەجێ بكات كە لە میانی سەردانەكاندا لەسەر رێككەوتوون، لەوانەشدا". دامەزراندنی ناوەندێكی توێژینەوە و واژۆكردنی پرۆتۆكۆڵێك كە پەیوەندی بە هەڵدانی ئاوەوە هەیە لە ڕووباری دیجلە".
لە دیوی ئێرانیشەوە رازی وتی، "كەمی داهات لە رووبارە سەرەكییەكان یان سەرچاوە سەرەكییەكانی خۆراك لە زابی خواروو، سیروان و رووباری دیالە هەیە، كە بووەتە هۆی كەمبوونەوەی یەدەگی ئاو، بەتایبەتی لە پارێزگای دیالە". جگە لە پارێزگای واست و تا شەت عەرەب كاریگەری زۆری لەسەر بوو."
هیوای خۆی دەربڕی كە "قۆناغی داهاتوو دووبارە دەستپێكردنەوەی ئەم كۆبوونەوانە بێت بۆ گەرەنتیكردنی مافەكانی ئاوی عێراق، جا لەگەڵ توركیا بێت یان لەگەڵ ئێران".
