وەزارەتی نەوت: ڕاگەیندراوێک لەسەر گرێبه‌سته‌كانی نەوتی هەرێم بڵاودەکاتەوە

بەغدا ـINA
كۆمپانیای نەوتی نیشتمانی ئەمڕۆ پێنجشەممە بەیاننامەیەكی لەبارەی ئەو گرێبەست و ڕێككەوتنانەی كە لەهەرێمی كوردستان ئیمزاكراون بڵاوكردەوە.
كۆمپانیاكە لە راگەیەندراوێكدا كە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) وەریگرتووە، دەڵێت: لێهاتوویی حكومەتی فیدراڵی لە بەڕێوەبردنی ئەو بوارانەی ئێستا هەیە، نەبوونی توانای خۆی لە بەڕێوەبردنی ئەو بوارانە حاشا ناكات كە لە داهاتوودا ئاشكرادەكات.
وتیشی: ئەگەر نا دەبێتە هۆی ئەنجامێكی نالۆژیكی، دیارترینیان ئەوەیە كە هەندێك لە هەرێمەكان بەشداری دەوڵەت و ناوچەكانی تر دەكەن، پێش ئەوەی دۆزینەوەی هەندێك لە بیرەكان، كە پێش ئەوەی دەستوور لە لایەكەوە جێبەجێ بكرێت و لە بەڕێوەبردن و ئیستغلالكردنی بوارە نوێ و هەڵگەڕاوەكان لە لایەكی ترەوە بێ وێنە بێت،لە هەرێمەكەیدا كە دەبێتە هۆی هەڵئاوسانی هاوردەكانی و زیادبوونی خۆشگوزرانی دانیشتوانەكەی بە بەراورد له‌گه‌ڵ هەرێم و پارێزگاكانی دیكه‌ لە وڵات.
كۆمپانیاكە وتیشی: هەر هەرێمێك گرێبەستی نەوتی لەگەڵ كۆمپانیا نێودەوڵەتیەكان و وڵاتانی هەناردەكراوی نەوت و گاز دەرهێنان ئەنجام داوە پێشێلكردنی بەندەكانی سەرەوەی  دەستووره‌، چونكە دەسەڵاتی دادوەریی حكومەتی فیدڕاڵی بریتیە لە دارشتنی سیاسەتی گەشەپێدانی نەوت و گاز و بەڕێوەبردنی چالاكی و لێهاتوویی لە بازرگانی ده‌ره‌وه‌دا.
وتیشی: مەرجەكانی دارایی گرێبەستە خزمەتگوزارییەكان كە لەلایەن وەزارەتی نەوتەوە ئامادەكراوە، كە لە هەموو خولەكانی مۆڵەتپێدان، بۆ نوێكردنەوە و گەشەپێدان یان گەڕانی گشتگیر جێبەجێ دەكرێت، بە بەراورد بە دۆخی دارایی گرێبەستەكانی بەشداریكردن باشترینە، بەرهەمهێنان چ بۆ دەوڵەت بێت یان كۆمپانیا بیانیەكان (بەڵێندەر).
ئەو كۆمپانیایە وتیشی: لە گرێبەستەكانی بەشداریكردنی بەرهەمهێنان لە كێڵگەكانی هەرێمدا، بەڵێندەرەكە پشكی نەوتی دەرهێنراوی پێدەدرێت جگە لە ئازادی فڕێدانی پشكی ئەو چەند بڕەی كە بەرهەم دەهێنرێت و دەیفرۆشێت لە شوێن و كاتی دیاریكراو لەلایەن بەڵێندەرەوە، كە سەرپێچی مادەی 111ی دەستوور دەكات  كەئاشكرابوو كەنەوت و گاز هی خەڵكی عێراقە.
وتیشی: لەگەڵ ئەوەشدا، هەرێمەكە ڕێگەی بە كۆمپانیا بیانیەكان داوە كە كۆنتڕۆڵی تەواوی ئۆپەراسیۆنەكانی نەوت بكەن لە رێگەی مەرجەكانی گرێبەستەكانی بەشداریكردنی بەرهەمهێنانی ناوچەكە كە یەكێك لەو بڕگانە دەگرێتەوە،حكومەت و هەر بەڵێندەرێك مافیان هەیە بەشە نەوتیەكانیان بە جۆرێك بفرۆشن یان فڕێی بدەن، ئەویش گوتی: "مەبەستم حكومەتی هەرێم مافی داوە بە بەڵێندەران پشكی خۆی لەو نەوتەی بەرهەمهێنراوە بفرۆشن و پشكی حكومەت بدەن.
ئەو شوێنەی كە بڕیار وایە پێچەوانەكەی ڕاست بێت، ئەوە مانای ئەوەیە كە بنەمای كۆنتڕۆڵی بەرهەمهێنان دەكەوێتە سەر كۆمپانیا بیانیەكان، بە پێچەوانەی گرێبەستی خزمەتگوزاری بۆ خولی مۆڵەتەكانی وەزارەتی نەوتی فیدراڵی، وتیشی: هەموو ئەو نەوتانەی لە ڕێگەی گرێبەستی خولی مۆڵەتپێدانەوە بەرهەم دەهێنرێت لەلایەن كۆمپانیای سۆمۆی بازاڕی نەوتەوە دەفرۆشرێت و بە نرخی پێشبڕكێ كە زۆرترین داهات بۆ خەڵكی عێراق دروست دەكات،لە ڕاگەیەندراوەكەدا هاتووە: وەزارەتی نەوتی فیدراڵیش دەیەوێت ئەوە نیشان بدات كە مەرجەكانی دارایی گرێبەستی بەشداریكردنی بەرهەمهێنان بۆ هەرێمی كوردستان - عێراق بە بەراورد لەگەڵ بارودۆخی دارایی گرێبەستە خزمەتگوزارییەكان سوود و قازانجی زۆر بەرز.
بۆ كۆمپانیا بیانیەكان لەسەر حسابی حكومەت بەهۆی نەبوونی پرەنسیپی كێبڕكێی شەفاف و پەنابردن بۆ ڕێككەوتنی ڕاستەوخۆی دوولایەنە لەگەڵ كۆمپانیاكان لەكاتی ئاماژەدان بەو گرێبەستانە ئەمەش پێچەوانەی ئەو شتانەیە كە وەزارەتی نەوتی فیدراڵ لەخولەكانی رێگەپێدانی نەوتی، ئەوەش بووە هۆی لەدەستدانی دەستگەیشتن بە باشترین مەرجی بازرگانی بۆ گەورەكردنی داهاتی دارایی لە فرۆشتنی نەوتی بەرهەمهێنراو لە كێڵگەكانی ناوچەكە، كە گەڕانەوەی دارایی حكومەتی هەرێم بە تێكڕایی لە 80٪ زیاتر نییە دوای تێچوونی بەرهەمهێنان (نرخی بەرهەمهێنانی بەرمیلی نەوت)، لەكاتێكدا گەڕانەوەی دارایی خولی یەكەم و دومی مۆڵەتەكان تا زیاتر لە 94.5٪ بۆ 96.5٪ كە لە پلانە بازرگانییە هاوپێچەكاندا دەری دەخات، و تێچوونی بەرهەمهێنان 4 ئەوەندەی تێچوونی بەرهەمهێنانە لە خولی مۆڵەتەكانی وەزارەتی نەوتی فیدڕاڵی.
لەلایەكی ترەوە حكومەتی هەرێم پابەندییەكی گرێبەستی ئیمزاكردووە لەڕێگەی گرێبەستی بەشداریكردنی بەرهەمهێنانەوە بۆ لێخۆشبوونی بەڵێندەران لە باج و ڕێگەی پێداون قازانجەكانیان بسەپێنن بەبێ سەپاندنی هیچ جۆرە باجێك یان هاوبەشكردنی ئەو قازانجە هەڵئاوساوە بەتایبەتی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت لە جیهان،ئەمە پێچەوانەی یاسای باج 1982 (هەمواركردن) و ڕێنماییەكانیەتی.
وتیشی: هەرێم پابەند نەبووە بەو پشكانەی كە بەپێی ڕێككەوتننامەكانی ئۆپێك بۆ عێراق تەرخانكراوە، ئەمەش كاریگەری خراپی هەبووە لەسەر بڕی نەوتی عێراق لە كێڵگەكانی ناوەڕاست و باشورەوە،لە ئەنجامدا كاریگەری خراپی لەسەر گەڕانەوەی دارایی حكومەتی فیدڕاڵی هەبووە، هەرچەندە بارەكەی بە مسۆگەركردنی مووچەی دەكەوێتە سەر لە خەڵكمان لە هەرێم.