سومۆ لەسەر چۆنیەتی فرۆشتنی نەوتی ڕەش روونکردنەوە دەدات

بەغدا - INA
ئەمرۆ شەممە کۆمپانیای بازاڕکردنی نەوت سومۆ ڕوونکردنەوەیەکی لەسەر میکانیزمی فرۆشتنی بەرهەمی نەوتی ڕەش بڵاوکردەوە.
کۆمپانیاکە رایگەیاند کە بڕیارەکەی ئەنجومەنی باڵای دژە گەندەڵی لە ناوەڕاستی ساڵی 2019دا بۆ بۆ مەبەستی سنووردارکردنی فرۆشتنی بەرهەمی نەوتی ڕەش بۆ کۆمپانیای بە بازاڕکردنی نەوت و لە 1/12/2019ەوە، کۆمپانیای بە بازارکردنی نەوت دەستی بە هەناردەکردنی بەرهەمە نەوتییە زیادەکان کردووە بە شێوەی ناوخۆیی (لەوانە بەرهەمی نەوتی رەش ) مۆڵەتپێدراوە. 
راگەیەندراوێکدا کە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) بڵاویکردەوە، پرۆژەی ناوچەی کەنداو  لە ئاوی خاکی عێراق و لەسەر بنەمای چالاکیە مۆڵەتدراوەکانی ئەو کۆمپانیایە لەلایەن وەزارەتی نەوتەوە بۆ فرۆشتنی ئەو بەرهەمەی کە بە پێی فرۆشتنی پێڕستی نرخی بەرهەمەکە لەسەر نرخی جیھانی  (HSFO FOB ARAB GULF) لەگەڵ نرخی بیمە کە نرخی بەهای بەرهەمەکە لە بازاڕی جیهانیدا ڕەنگ دەداتەوە"
تیاشیدا ھاتوە "کە دەرماڵە دیاریکراوە لەسەر بنەمای پێشنیاری پێشبڕکێکار لەلایەن کۆمپانیاکانەوە بۆ بەدەستهێنانی بڕەکانی بەرهەم، وە نرخیش 27.5 دۆلارە"
ئەم میکانیزمەی فرۆشتن کە لە 1ی کانوونی یەکەمی 2019ەوە وەرگیراوە، چەندین سوودی بۆ بەرژەوەندی وڵات بەدەست هێناوە، لەوانە:
1 - بەتاڵکردنەوەی سەرجەمی ئەو بڕە بەرهەمانەی بەردەستن بۆ هەناردەکردن، کە لە ڕێژەی ئەو چەند بڕەی کە لە ماوەی 2020-2021 بۆ (7) ملیۆن تەن لە ساڵێکدا هەناردە کراون.
2 - بەدەستهێنانی باشترین گەڕانەوەی دارایی لەڕێگەی کێبڕکێی کۆمپانیا گەورەکانی نێودەوڵەتی و عێراقی بۆ کڕینی بەرهەمەکە بەپێی داتا سەرەتاییەکان داهاتی فرۆشتنی بەرهەمی نەوتی سووتەمەنی بۆ ساڵی 2021 نزیکەی 3 ملیار دۆلارە.
3 - باندەکانی گواستنەوەی بەرهەمەکە لە زەوی و دەریاوە ھاوکات بۆ کەمکردنەوەی حاڵەتەکانی دەستکاریکردن و قاچاخچێتی کە لەڕێگەیەوە چەندین حاڵەتی دەستکاریکردن و قاچاخچێتی دۆزراوەتەوە و ئاماژە بەدەزگا ئەمنییەکانی باڵا کراوە چونکە کاریگەریان لەسەر ئاسایش و ئابووری وڵات هەیە 
4 - ئەم میکانیزمە بووە هۆی ئەوەی کە دامەزراوەکانی وڵات لە بواری گواستنەوەی زەوی و دەریا و هەروەها کەرتی تایبەتدا جێبەجێ بکرێت کە سودێکی بەرچاویان بەدەست هێنا بۆ پشتگیری کردن لەبودجەی ئەو دەزگایانە و کەمکردنەوەی وابەستەییەکانیان بەبودجەی وڵات و کۆمپانیای بازارکردنی نەوت بەپشتیوانی وەزارەتی نەوتی ژمارە 101ی ساڵی 1976 و سیستمە ناوخۆییەکانی ئەو کۆمپانیایە دەست بەبازاڕکردن و ناردن لە ڕێگەی ماڵپەڕە فەرمیەکەیەوە، بە شێوەی خولیی وردەکاری ئەو چەند بڕەی هەناردەکراو و جۆری بەرهەمە نەوتییەکان و داهاتەکانی بەرهەم دەهێنرێت بڵاو دەکاتەوە و ئەوانەی دەیانەوێت زانیاری زیاتر بەدەست بهێنن بۆ ماڵپەڕی فەرمی کۆمپانیای بازارکردنی نەوت"
لەبەشێکی تری بەیاننامەکەدا ھاتوە کە "بۆ دڵنیابوون لە هەناردەکردنی گەورەترین بڕی بەردەست بۆ هەناردەکردن، وەزارەتی نەوت ڕێگەی بە کۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوت دا بە بەڕێوەبردنی چالاکی گواستنەوەی زەوی و دەریایی بە گرێبەست لەگەڵ یەکەکانی گواستنەوەی عێراق (کەرتی گشتی و تایبەت) و بە تەندەری شەفاف و بە ڕێنمایی حکومەت جێبەجێدەکرێت و  گرێبەستەکان حکومەت بەڕێوەدەبات.  
ھەر بەپێی راگەیەندراوەکە، کۆمپانیا  بەبازاڕکردنی نەوت داوای لەڕاگەیاندن و ئارەزوومەندان کردووە کە " وردبین بن لە بڵاوکردنەوەی زانیاری لە بارەی مەلەفی  نەوتدا" ھاوکات پێشوازی لە هەموو بۆچوون و تێبینییەکان دەکات کەزانیاری و  تێگەیشتنی پێشویی لە کاروباری نەوتی
ھەروەک ھۆشداریش دەدات کە"مافی یاسایی خۆی لە دژی هەموو ئەو کەسانە دەگرێتەبەر  کە دەستیان هەیە لە دەستبردن و بە هەڵە زانیاریدان لە کارەکانی کۆمپانیاکە "