سه‌رۆك كۆمار بانگهێشت بۆ داڕشتنی بەرنامەیەکی نیشتیمانیی ده‌كات لەپێناو بوژانەوەی دۆڵی ڕافیدەین

به‌غدا-اه‌ع   
دكتۆر بەرهەم ساڵح، سەرۆک کۆمار،ئه‌مڕۆ شه‌ممه‌،بانگهێشت بۆ داڕشتنی بەرنامەیەکی نیشتیمانیی كرد لەپێناو بوژانەوەی دۆڵی ڕافیدەین.
سەرۆک کۆمارلەمیانی وتارێکدا بەناونیشانی "لەرۆژی جیهانیی ژینگەدا؛ بوژانەوەی مێزوپۆتۆمیا بۆ ژینگە و ژیانێکی باشتر" لە رۆژی جیهانی ژینگەدا نوسیویەتی، "لە ماوەی 40 ساڵی ڕابوردودا، ڕەشەبای بەردەوام عێراقی هەژاند، جەنگ و چەوساندنەوەو سزای ئابوری و تیرۆر و ململانێ ناوخۆییەکان، هەڕەشە بوون لەسەر ئارامی وڵات و خۆشگوزەرانی هاوڵاتیانی، بەڵام مەترسیدارترین هەڕەشەی دواڕۆژ کە ڕوبەڕومان دەبێتەوە، گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا و کاریگەرییە ئابوریی وزیانە ژینگەییە گەورەکانێتی لەسەرجەم ناوچەکانی عێراقدا، بەگوێرەی بەرنامەی نەتەوە یەکگرتوەکانیش بۆ ژینگە، عێراق پێنجەم وڵاتی لاوازی دنیایە لەبەردەم گۆڕانکارییەکانی کەش و هەوادا". 
ئاماژەی بەوەشکردوە، بەڵگەکانی زیادبونی مەترسییەکانی گۆڕانکاری کەشوهەوا لەگەڵماندا دەژین، وەک بەرزبونەوەی بەرچاوی پلەکانی گەرما، وشکەساڵییەکی سەخت و دوبارەبونەوەی زۆری خۆڵبارین، بیابانبون کاریگەری لەسەر 39% لە ڕوبەری عێراق هەیە، لە 54% خاک بەهۆی سوێرییەوە لەبەردەم مەترسی ئەوەدایە چیتر بۆ کشتوکاڵکردن دەست نەدات، بونیادنانی بەنداو لەسەر چەم وسەرچاوەکانی هەردو ڕوباری مێژویی دیجلە و فورات کەسەرچاوەی ژیانی وڵاتن، هەڵقوڵانی ئاویان کەمکردوەتەوە و بوەتە هۆی هەڵکشانی زمانە ئاوی سوێر بەرەو شەتولعەرەب.
سەرۆک بەرهەم باسی لەوەشکردوە، "بونیاتنانی ئەم بەنداوانە، بوەتە هۆی کەمبونەوەیەکی بەرچاوی ئاو کە هەڕەشەیە لەسەر بەرهەمی کشتوکاڵیمان و تەنانەت لەسەر ئاوی خواردنەوەش لە شارو لادێکاندا. بەگوێرەی وەزیری سەرچاوەکانی ئاوی عێراقیش تاساڵی 2035، ساڵانە  10.8 ملیار مەتر سێجا ئاو لە دەست دەدات".
هاوکات هۆشداریش دەدات لەوەی، "کاریگەرییە مرۆییە مەزەندەکراوەکانی گۆڕانکاری کەشوهەوا زۆر گەورەن، حەوت ملیۆن هاوڵاتی عێراق زیانمەندبون و بەهۆی وشکەساڵییەوە جێلەق بون، لەگەڵ بەرزتربونەوەی ڕێژەی زیادبونی دانیشتوانیشدا لە عێراقدا، داتاکان پێمان دەڵێن ژمارەی دانیشتوانی وڵات، لە 38 ملیۆنەوە ئەمڕۆ، ساڵی 2050 دەگاتە 80 ملیۆن، ئەوەش بەبێ دۆزینەوەی چارەسەرێک، مەترسییە ئابوری و کۆمەڵایەکانی گۆڕانی کەش و هەوا، زیاتر دەکات".
سەرۆک بەرهەم دەڵێت، "لەرۆژی جیهانیی ژینگەدا، بە پێویستی دەزانم بانگهێشت بۆ داڕشتنی بەرنامەیەکی نیشتیمانیی بکەم لەپێناو بوژانەوەی دۆڵی ڕافیدەین، کە جەوهەرەکەی پێداگریی بێت لەسەر خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانکاریەکانی کەشوهەوا، هەروەها دەرفەتێکیش بۆ گۆڕینی ئابوری عێراق بەرەو هەمەڕەنگی و پشتیوانیکردن لە وزە نوێبوەکان و میکانیزمە خاوێنەکان، لەگەڵ چونەناو بازاڕەکانی کاربۆن و پشتیوانی ئەو ناوچانەی ئەگەری ئەوەیان هەیە، گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا کاریگەری زیاتری لەسەریان هەبێت و روبەڕوی هەڵئاوسانی ئابوری سەخت ببنەوە، ئامانجیش لەم رێکارانە دابینکردنی ژیانێکی شایستەو دور مەودایە بۆ هاوڵاتیان".
رونیشیکردوەتەوە، "مانگی کانونی دوەمی 2021 واژۆی بڕیاری ئەنجومەنی نوێنەرانم کرد بۆ ئەندامێتیی عێراق لەرێککەوتنی پاریس بۆ کەشوهەوا، کە دەرفەتێکی گرنگی هەسارەکەمانە بۆ بەرەنگاربونەوەی گۆڕانکارییەکانی کەش و هەوا لەرێگەی هاوهەڵوێستییەکی نێودەوڵەتی یەکانگیرەوە، هەروەها لە شوباتی 2021 ئەنجومەنی وەزیران دەنگیداوە لەسەر وەبەرهێنان و دروستکردنی وێستگەی بەرهەمهێنانی کارەبا لە وزەی هەتاو، پێشوتریش وەزارەتی ژینگە دەستی کرد بەنووسینی بەڵگەنامەی بەشداریی نیشتمانیی بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ گۆڕانکارییەکانی کەش و هەوا لەوڵاتدا".
لەبارەی کێشەکانی ئاو سەرۆک بەرهەم نوسیویەتی، "دۆسیەی ئاو پێویستی بە گفتوگۆی ڕاشکاو و بنیاتنەرانە هەیە لەنێوان عێراق و تورکیا و ئێران و سوریا، ئەویش لەسەر پرانسیپی نەگەیاندنی زیان بەهیچ لایەنێک و هەڵگرتنی بەرپرسیارێتی هاوبەش و یەکخستنی کۆششی هاوبەش لە پێناو بەڕێوەبردنێکی دورمەودای ئاو". 
ئەوەشی خستوەتەڕو، پڕۆژەی بوژاندنەوەی مێزۆپۆتۆمیا پێویستی بە هەڵمەتێکی نیشتیمانیی هەیە لە هەمو ئاستەکاندا، بە حکومەت و هەمو دەزگا و فەرمانگەکانیەوە، تا ئەنجومەنی نوێنەران و ڕۆڵی گرنگیی لە یاسادانان و پشتیوانییدا، کۆکردنەوەی ئیرادەی سیاسی پێویست بۆ ئەم پرۆژەیە حەتمییەو، وەزارەتەکان پێویستیان بە تواناسازییە، هەروەها دامەزراندنی دامەزراوەی تایبەت و شۆڕشێک بۆ یاسادانان و یاساو لیستی نوێ. ئەمە جگە لە ڕۆڵی جڤاکی کۆمەڵایەتی و مەدەنیی گەنجانە.